پرسش کلیدی که اینک به ذهن می‌رسد، این است: «آیا خودکشی قابل پیشگیری نیست؟»
براستی اکنون چند نوجوان دیگر در صف خودکشی ایستاده اند؟ آیا اولیا مقصرند یا آموزش و پرورش؟ آیا آموزش و پرورش و رسانه‌ها باید کلمه «خودکشی» را سانسور کنند؟ بهتر است به جای اینکه دنبال کسی بگردیم تا تمام تقصیرها را به گردن او بیندازیم، دنبال پاسخ پرسش‌های مهم در این باره باشیم و به «پیشگیری» بیندیشیم.
برای اینکه زوایای این ماجرا آشکار شود، خبرنگار قدس با چهار کارشناس مذهبی، رفتارشناس، روان‌پزشک و نیز رئیس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران گفت‌وگو کرده است.

 پدیده خودکشی از دیدگاه قرآن کریم
حجت الاسلام والمسلمین مصطفی سلیمانی، استاد دانشگاه و کارشناس دینی می‌گوید: از جمله آیاتی که به گونه ‌ای مستقیم به موضوع خودکشی اشاره و از آن نهی کرده‌، آیه 29 سوره مبارکه نساء است‌. در بخشی از این آیه شریف می‌خوانیم‌: «وَلاَ تَقتُلُواْ أَنفُسَکُم‌ْ إِن‌َّ اللَّه‌َ کَان‌َ بِکُم‌ْ رَحِیمًا» خودکشی نکنید، خداوند نسبت به شما مهربان است‌.
وی می‌افزاید: مهم ترین مسأله در علت خودکشی، ضعف ایمان و اعتقاد دینی است و از سویی از نگاه اسلام و قرآن، خودکشی از گناهان کبیره است و تنها گناهی است که چه بسا هیچ گاه فرصت توبه و جبران ندارد. كسی كه دست به خودكشی مي‏ زند و خود را نابود می‌كند، زمينه زندگی دنيا را از بين مي‏ برد و با تدبير و حكمت الهی به مبارزه بر مي‏ خيزد؛ زیرا خدا وی را آفريده تا به طور طبيعی زندگی كند و به طور طبيعی از دنيا برود.
این کارشناس دینی تأکید می‌کند: دین و مذهب در جلوگیری از خودكشی تأثیر دارد. در بسیاری ادیان، خودكشی رفتاری گناه آمیز و ممنوع  و در نتیجه حرام اعلام شده و این عاملی است كه افراد را از اقدام به خودكشی باز می‌دارد. به طور كلی آنان كه اعتقادات مذهبی پایدار و محكمی دارند، كمتر خودكشی می‌كنند. مسیحیان كاتولیك و مسلمانان، آمار كمتری از خودكشی دارند و یهودیان بیشتر از مسیحیان پروتستان خودكشی می‌كنند. از سوی دیگر در بعضی از گروه‌ها به دلیل اعتقادات انحرافی و اهدافی كه دارند، به عنوان نوعی قربانی، خودكشی می‌كنند.

 خطر «بیست خواهی» والدین
دکتر مجید ابهری، متخصص امور رفتاری و عضو آکادمی رفتارشناسان انگلستان، خودکشی را به دو دسته خودخواهانه و دگرخواهانه دسته بندی می‌کند. خودکشی خودخواهانه به علل عاطفی، شکست‌های عشقی، عدم رسیدن به خواسته‌های مادی و معنوی و همچنین رسم غلط «بیست خواهی» اولیا که سبب افت تحصیلی و افسردگی دانش‌آموزان می‌شود که گاهی با تهدید و تنبیه و حتی تشویق نیز همراه است. خودکشی دگرخواهانه نیز بر اثر تهدید، تنبیه یا فشارهای مالی طلبکاران و... رخ می‌دهد. از نظر آسیب شناسی اجتماعی، دلایل هر دو گروه از خودکشی عبارتند از: کم شدن ارزش‌های دینی، باورهای معنوی، ضعف توکل و اعتماد به نفس و مهم‌تر از همه جایگزین شدن آموزش دینی به جای تربیت دینی و الگوهای منفی رفتاری در برخی خانواده‌ها در راستای دنیامداری و گرایش‌های تجملی که سبب احساس تبعیض گروهی در میان فرزندان جامعه می‌شود.

 تکلیف رسانه ملی
رئیس هیأت مدیره بنیاد صیانت از خانواده قوه قضاییه می‌افزاید: متاسفانه چند روز پیش سیزدهمین دانش آموز هم خودکشی کرد. شاید این آمار و رفتارها در کشورهای غربی و لاییک ناچیز باشد، اما در جامعه اسلامی و تربیت دینی ما که خودکشی گناهی نابخشودنی است و مانند دگرکشی و قتل می‌باشد، حتی به تعداد انگشتان یک دست هم غیر قابل قبول است؛ زیرا ضعف تربیت در خانواده، چه بر اثر تشنج و دعوا و کمرنگ  شدن روابط و فاصله میان نسل‌ها و نیز عدم آموزش مهارت‌های زندگی سبب شده کودکان و نوجوانان ما رفتارهای پرخاشگرانه داشته باشند و در حال حاضر پرخاشگری و نافرمانی، مورد شکایت بسیاری از والدین است.
دکتر ابهری همچنین از رسانه ملی می‌خواهد نسبت به گزینش، ساخت و پخش فیلم‌ها و سریال‌ها و برنامه‌های کودکان بیشتر دقت کند و از پخش صحنه‌های خشن و رفتارها و گفتارهایی که منجر به خشونت می‌شود، خودداری کند و برنامه‌هایی را بسازد و پخش کند که منجر به پررنگ شدن انسانیت و عاطفه و ارتباط مؤثر میان والدین، کودکان و معلمان شود.

 رسیدگی به وضعیت معلمان
این آسیب شناس اجتماعی می‌افزاید: آموزگاران نیز در همین جامعه زندگی می‌کنند، گرانی و تورم به آنان مثل دیگران فشار وارد می‌کند، اما این گونه دلایل برای فاصله گرفتن از ارزش‌های تعلیم و تربیت مجاز نیست. بنابراین رفتارهای آموزگاران به عنوان یکی از اصلی‌ترین الگوهای تربیتی می‌تواند در افسردگی یا نشاط فرزندان جامعه مؤثر باشد.
رئیس هیأت مدیره بنیاد صیانت از خانواده قوه قضاییه با ارایه پیشنهادی به آموزش و پرورش می‌گوید: آموزش و پرورش باید به وضعیت معیشت معلمان توجه کند و آزمون‌های رفتاری و روانی را طی سال تحصیلی از معلمان به عمل آورد؛ زیرا این امر از بروز فجایع تلخ جلوگیری می‌کند. این نهاد باید با تعیین مراکز مشاوره و به کارگیری مشاوران مجرب درون سازمانی به طور رایگان، شرایط مراجعه فرهنگیان را به مشاور و دریافت راهنمایی برای بهبود رفتار در دستور کار فوری خود قرار دهد و با ایجاد امکانات تفریحی و رفاهی و حمایت‌های مادی از این قشر زحمتکش، کمک مؤثری به افزایش نشاط و بهبود رفتاری آن‌ها کند تا آثار مثبت آن در جامعه و دانش‌آموزان دیده شود.

 نوجوانان، خودکشی تقلیدی می‌کنند
دکتر حمید صالح پور، روان‌پزشک به گزارشگر ما می‌گوید: معمولاً خودکشی در نوجوانان از نوع « تقلیدی»است، یعنی نوجوان مانند همان فیلم یا سریال یا چیزی که آن را دیده یا خوانده است، تقلید و خودکشی می‌کند. وی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در خودکشی نوجوانان را اختلال‌های روانی، بحران نوجوانی، سوءمصرف مواد، شکست تحصیلی و چند عامل دیگر معرفی می‌کند و از جمله راهکارهای مؤثر در پیشگیری از خودکشی را ایجاد محیط امن در خانه و مدرسه، توجه به بحران نوجوانی و توجه به زمان گذر از این دوران از سوی والدین و معلمان، ارجاعِ به موقع بیمار به روان‌شناس و روان‌پزشک بدون ترس از زدن برچسب به نوجوان می‌داند. وی همچنین پیشنهاد می‌کند، آموزش و پرورش در اسرع وقت گروهی مجرب و زبده را برای بررسی علل خودکشی سیزده دانش‌آموز در سال جاری تشکیل دهد و به دور از ارایه گزارش صرف و به منظور یک تحقیق علمی و کاربردی، به کالبد شکافی این حوادث تلخ بپردازد.

 نقش مهم آموزش و پرورش
در همین زمینه دکتر کاظم ملکوتی، رئیس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران با کالبدشکافی علل خودکشی به «قدس» می‌گوید: شیوع این پدیده بیشتر در بین افراد 15 تا 25 ساله به چشم می‌خورد که در بین مردهای مجرد و زنان متاهل نیز بیشتر دیده می‌شود و هر چه سطح تحصیلات کمتر باشد، خطر بیشتر می‌شود. وی عوامل تشدید کننده خودکشی را برمی‌شمارد و تأکید می‌کند: مشکلات اجتماعی و شغلی دو تا سه برابر، مصرف الکل سه برابر و بیماری‌های اعصاب و روان تا 6 برابر در افزایش احتمال خودکشی مؤثر است.
این استاد دانشگاه تأکید می‌کند: استرس و رفتار خودکشی ممکن است به جامعه تسری یابد و دانش آموزان ممکن است این کار را یاد بگیرند و دست به خودکشی بزنند. بنابراین نقش آموزش و پرورش در این باره بسیار مهم است؛ چون معلمان دروازه‌بان‌های تشخیص بیماری‌هایی هستند که در آینده به دانشگاه‌ها و سربازخانه می‌رسد. هنگامی که معلم تشخیص دهد چه کسی در رفتارش دچار اشکال است، با یک ارجاع ساده و رسیدگی می‌تواند به پیشگیری از خودکشی اقدام کند. وی خاطرنشان می‌کند: باید بدانیم افرادی که خودکشی می‌کنند قبلا به پزشک مراجعه می‌کنند و 6 ماه تا یک سال قبل از اقدام به خودکشی، موارد و مسایلی را بیان می‌کنند که با آگاهی لازم می‌توان فهمید که فرد قصد خودکشی دارد. پس خودکشی قابل پیشگیری است، به شرط اینکه جامعه بدرستی آموزش ببیند و رسانه‌ها و آموزش و پرورش خودکشی را به عنوان یک لکه ننگ نشناسند، بلکه به عنوان یک بیماری از آن صحبت کنند.
به گفته وی، وزارت بهداشت و درمان و سازمان بهزیستی برای پیشگیری از خودکشی برنامه ملی دارند، ولی مشخص نیست که آیا آموزش و پرورش هم در این زمینه برنامه‌ای ملی دارد؟