در واقع اگرچه ایران وکشورهایی مثل ونزوئلا و روسیه خواستار کاهش سقف تولید نفت از سوی اوپک هستند تا با متعادل شدن عرضه و تقاضا، قیمت این محصول استراتژیک در بازارهای جهانی افزایش یابد، اما کشورهای عربی عضو این سازمان بویژه عربستان سعودی، قطر، عراق و امارات متحده عربی که جزو بزرگ‌‌ترین صادرکنندگان نفت هم محسوب می‌شوند، اصلاً تمایلی به کاهش سقف تولید ندارند، چرا که در شرایط فعلی بالا بودن تولید و پایین بودن قیمت نفت از لحاظ اقتصادی و سیاسی به نفع این کشور‌هاست.
کاهش سقف تولید اوپک خیلی معنا ندارد
دکتر محمد جواد عاصمی‌پور استاد دانشگاه صنعت نفت و قائم مقام پیشین مدیریت شرکت ملی نفت ایران در این زمینه به قدس می‌گوید: بعید می‌دانم که اوپک به کاهش سقف تولید خود رضایت بدهد. چون سقف تولید در اجلاس گذشته ثابت شده وایران هم وارد بازار شده است و دیگر کاهش تولید خیلی معنا ندارد.
وی با اشاره به اینکه کاهش نیافتن سقف تولید و افزایش نیافتن قیمت در نهایت به نفع اوپک تمام می‌شود، می‌گوید: در واقع با این ترفند از افتادن بازار نفت هند و چین به دست شل اویل و دیگر شرکت‌های آمریکایی و کانادایی که طی چند سال اخیر اقدام به تولید و عرضه نفت غیر متعارف در بازارهای جهانی کرده‌اند، جلوگیری و یا حداقل روند آن کند می‌شود.
وی با اشاره به اینکه با کاهش شدید قیمت نفت، استخراج و تولید نفت با روش‌های غیر مرسوم برای شرکت‌های یاد شده- که غیر دولتی هستند و در بورس حضور دارند- صرفه اقتصادی ندارد، می‌افزاید: از این رو نمی‌توانند، در دراز مدت در مقابل کاهش قیمت نفت دوام بیاورند، مگر اینکه از سوی دولت‌های متبوعشان مورد حمایت قرار بگیرند، اما تولید نفت در کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان که از منابع متعارف انجام می‌گیرد، با هر قیمتی صرفه اقتصادی خواهد داشت. فقط کافی است، قیمت نفت آن قدر باشد که هزینه تولید را دربیاورد. وی در همین زمینه می‌افزاید: به طور قطع کاهش قیمت نفت به نفع هیچ یک ازکشورهای تولید و صادر کننده این محصول نیست، اما کشورهایی که بیشتر متضرر می‌شوند، در حوزه دریای شمال هستند که هزینه تولید نفتشان بالاست. بنابراین شاید برخی از کشور‌ها و شرکت‌های آمریکایی و کانادایی با پرداخت سوبسید همچنان به تولید نفت با قیمت‌های موجود در بازار بپردازند، اما این روند برای آن‌ها آسان نخواهد بود. درحالی که هزینه تولید نفت در حوزه دریای عمان و خلیج فارس پایین و میانگین پنج دلار در هر بشکه است. بنابراین راحت تر می‌تواند، وضعیت موجود را تا رسیدن به هدفش که به دست گرفتن سهم بیشتر در بازارهای جهانی بویژه بازار هند و چین است، ادامه دهد.
عاصمی‌پور با اشاره به اینکه تصمیمات لحظه‌ای و فوری گاهی می‌تواند، به بازار نفت شوک وارد کند، تصریح می‌کند: اما باید منافع درازمدت را لحاظ کرد. در واقع هرچه اوپک بتواند، سهمش را در بازار افزایش بدهد، قدرت انحصارگری خود را بالا می‌برد و در دراز مدت راحت‌تر می‌تواند، قیمت‌ها را دیکته بکند.
وی در خاتمه با بیان اینکه همه کشورهای عضو اوپک باید درحفظ ساختار اوپک تلاش کنند، اضافه می‌کند: ایران هم باید تنها روی ورود هرچه سریع‌تر به بازار نفت، افزایش ظرفیت تولید و گرفتن سهم خود در بازارهای جهانی تمرکز کند. قیمت نفت یک بحث حاشیه‌ای است، چرا که بازار تعیین می‌کند که قیمت نفت چند باشد. اما جدا از منافع اقتصادی دراز مدت که مانع کاهش سقف تولید نفت ازسوی کشورهای عربی عضواوپک می‌شود، بحث انگیزه‌های سیاسی هم مطرح است. در واقع به زعم برخی از مسؤولان و کارشناسان عربستان و کشورهای حامی‌اش با ترفند یاد شده، می‌خواهند تا با وارد آوردن فشار به ایران و روسیه مانع حمایت این کشور‌ها از دولت‌های قانونی کشورهای سوریه، یمن و عراق شوند.
مخالفت قطعی عربستان
محمد سعید انصاری عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی چنین نگاهی دارد و به قدس می‌گوید: افزایش تولید نفت و پایین نگه داشتن قیمت نفت توطئه سعودی، آمریکا و قطر است، علیه ایران. لذا خیلی بعید می‌دانم که این‌ها و کشورهای حامی‌شان بخواهند، کاری بکنند که سقف تولید کاهش یابد و قیمت نفت روند افزایشی پیدا کند. وی با اشاره به اینکه در این ماجرا همه اعضای اوپک و غیر اوپک دارند، متضرر می‌شوند، در پاسخ به این پرسش که این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند، ادامه یابد، می‌گوید: اوپک به این موضوع فکر نمی‌کند. به عبارت بهتر عربستان و کشورهای حامی‌اش در اوپک نمی‌خواهند، در جنگی که در سوریه به راه انداخته‌اند، در مقابل ایران که به حمایت از دولت سوریه وارد شده است، کم بیاورند. بنابراین خیلی نمی‌توان به کاهش سقف تولید نفت اوپک در اجلاس فوق العاده خوشبین بود.
احتمال بسیار ضعیف
سید هاشم بنی هاشمی عضو دیگر کمیسیون انرژی هم چنین باوری دارد و می‌گوید: پیش بینی کاهش سقف تولید نفت از سوی اوپک خیلی سخت است، چرا که در این قضیه عوامل مختلفی دخیل است، اما ما باید با رایزنی با کشورهای تأثیرگذار و تولیدکنندگان بزرگ اوپک تمام تلاش خود را برای این منظور بکنیم. وی با اشاره به اینکه وزارت نفت رایزنی با کشورهای عضو اوپک را شروع کرده است تا اوپک سقف تولیدش را کاهش بدهد، می‌گوید: ما باید از عوامل سیاسی برای این منظور استفاده کنیم، چرا که الآن سازمان اوپک یک جریان اقتصادی صرف نیست، بلکه تبدیل به یک ظرفیت سیاسی شده و کشورهای عضو آن به جای اینکه با هم همکاری کنند تا قیمت‌ها را در سطح متعادل حفظ کنند، اهداف سیاسی را دنبال می‌کنند. ما هم باید از سرمایه سیاسی خود استفاده کنیم. وی در خاتمه می‌گوید: با این حال اگر برخی از کشورهای همسو با ایران از جمله ونزوئلا همکاری لازم را بکنند، می‌توان با رایزنی و کاهش تنش‌ها در سطح خاورمیانه به کاهش سقف تولید نفت اوپک امیدوار بود. هرچند که احتمال چنین اتفاقی خیلی ضعیف است.
نظر شما