137هزار زندانی خارج از ظرفیت در زندان‌هایی که قریب به اتفاق ساختمان‌های آن‌ها قدیمی و فرسوده بوده و مشکلات خاص خود را به همراه دارد. اگر نیم نگاهی هم تنها به آمارهای رسمی اعلام شده مبنی بر حضور بیش از ۴۰هزار معتاد در زندان‌ها که تحت درمان متادون هستند و همچنین بستری شدن ۱۱هزار زندانی در بیمارستان تنها در سال گذشته بیندازیم، با یک جمع و تفریق ساده می‌توان به این نتیجه رسید که با توجه به بودجه ۵۲۷۲میلیارد تومانی سازمان زندان‌ها در سال جاری، سهم هر زندانی از وضعیت سلامت و خدمات درمانی چقدر است و توجه به وضعیت سلامت زندانی در محیطی بسته همچون زندان چقدر ضروری است.
قانون درباره تأمین سلامت زندانی چه می‌گوید؟
تأمین سلامت زندانیان، یکی از اولویت‌های مهم سازمان زندان‌ها باید باشد، چرا که تأمین سلامت زندانیان، یعنی تأمین سلامت جامعه، اما در این موضوع هم بحث کمبود اعتبارات وجود دارد. وظیفه سازمان زندان‌ها در برابر زندانیان تنها به بازپروری خلاصه نمی‌شود و یکی از وظایفی که در برابر زندانی دارد، تأمین و حفظ سلامت اوست، به همین منظور در آیین نامه اجرایی سازمان زندان‌ها در بند‌ها و ماده‌های گوناگونی نسبت به مسأله بهداشت و درمان زندانیان تأکیداتی لحاظ شده است. به عنوان مثال در ماده ۱۰۶ این آیین نامه آمده که بهداری زندان مکلف است برای پیشگیری از سرایت بیماری‌های واگیردار مانند بیماری‌های آمیزشی، سل و غیره اقدام و با استفاده از همکاری و کمک‌های مالی و فنی وزارتخانه‌ها، مؤسسه‌ها و انجمن‌ها نسبت به تهیه محل و دارو برای درمان کامل این بیماران و همچنین معتادان مواد مخدر یا الکل اقدام کند.
بودجه و مشکلات درمانی زندانیان
علاوه بر این، طبق ماده ۱۰۸ این آیین‌نامه، هرگاه زندانی تازه وارد نسخه یا دارویی همراه داشته باشد، اخذ و در اختیار بهداری زندان قرار می‌گیرد تا به تجویز پزشک به او داده شود و هرگاه دارو برای زندانی جنبه حیاتی دارد، باید بسرعت و پس از معاینه و تجویز پزشک، در اختیار وی قرار گیرد.
همچنین در این آیین نامه آمده است که با تشخیص پزشک بهداری زندان در صورت ضرورت، زندانی بیمار در بیمارستان زندان بستری خواهد شد و گواهی تشخیص ضرورت به صورت کتبی باید در پرونده بیمار قید شود.
به همین منظور سازمان زندان‌ها در کنار اقدام‌های تأمینی و تربیتی و همچنین امر خطیر بازپروی، اصلاح، اشتغالزایی برای زندانیان و همچنین توجه به خانواده زندانیان و توجه به عدم بازگشت زندانیان به زندان، باید به وضعیت زندانیان از جمله وضعیت سلامت و درمان آنان توجه کند.
با توجه به مشکلات ناشی از اختصاص بودجه به سازمان زندان‌ها و همچنین با در نظر گرفتن اینکه درصد قابل توجهی از زندانیان به بیماری اعتیاد دچار هستند، کنترل وضعیت بیماری در زندان بسیار مهم و البته هزینه بر است. با همه مشکلات موجود و همچنین موانعی که بر سر ارتباط بین سازمان زندان‌ها و وزارت بهداشت وجود دارد، باز توجه به وضعیت بهداشت و درمان و سلامت زندانیان بویژه زندانیان مبتلا به بیماری‌های سخت و خاص از قلم نیفتاده است.
بیمارستان‌ها آزاد حساب می‌کنند!
رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور در گفتوگو با قدس در این باره می‌گوید: بیمارستان‌ها برخی خدمات را با ما آزاد حساب می‌کنند. علی اصغر جهانگیر می‌افزاید: سازمان زندان‌ها به وضعیت زندانیان از جمله وضعیت سلامت و بهداشت و درمان آن‌ها توجه می‌کند، اما با توجه به افزایش زندانیان، ما شاهد افزایش هزینه‌های این سازمان هستیم. با این حال ما به وضعیت سلامت زندانیان، حتی زندانیان مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج توجه می‌کنیم که همین مسأله باعث بدهکاری‌هایی به بیمارستان‌ها شده است.
رئیس سازمان زندان‌ها با اشاره به اینکه زندانیان مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند و تحت درمان قرار می‌گیرند، می‌گوید: بسیاری از این بیماران، درمان طولانی مدت دارند که همین مسأله برای ما هزینه‌بر است.
بدهی سازمان زندان‌ها؛
۲۵ یا ۴۰میلیارد؟
وی به موضوع اختلاف حساب بین سازمان زندان‌ها و بیمارستان‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: بر سر رقم بدهکاری یک اختلاف نظری بین سازمان زندان‌ها و بیمارستان‌ها وجود دارد و ما معتقدیم که تا پایان بهمن ماه ۲۵میلیارد تومان بدهی داریم، اما بیمارستان‌ها اعلام کرده‌اند که این بدهی ۴۰ میلیارد تومان است.
جهانگیر در پاسخ به این پرسش که دلیل این اختلاف نظر چیست، می‌گوید: این اختلاف نظر به صورت حساب‌ها باز می‌گردد، بیمارستان‌ها معتقدند، به برخی از خدماتی که ارایه داده‌اند، بیمه تعلق نگرفته است و به صورت آزاد با سازمان زندان‌ها حساب می‌کنند و این خدمات را از لیست بیمه خارج کرده‌اند.
مشاور رئیس قوه قضاییه می‌افزاید: با توجه به مبلغ اختصاصی بودجه، ما هر ساله مشکلاتی را داشته‌ایم و در حال حاضر نیز با توجه به جمعیتی که در زندان‌ها داریم، بحث توسعه زندان‌ها و همچنین اصلاح و تربیت زندانیان و مبادی مربوطه مطرح است.
وظایف وزارتخانه‌های بهداشت و رفاه
در کنار اقدام و یا وظیفه سازمان زندان‌ها بر سر سلامت زندانیان بیمار، پای وزارت بهداشت و به طور ویژه بیمه‌ها و همچنین وزارت رفاه نیز به وسط کشیده می‌شود. در حالی که این روز‌ها سازمان زندان‌ها به بیمارستان‌ها بدهکار است که بتازگی بیمه بستری زندانیان با همکاری بیمه سلامت ایران انجام گرفته است، ولی باید گفت بیمه بستری، بخش کوچکی از اقدام‌های درمانی است و نیاز است که علاوه بر بیمه‌های درمان، بیمه هزینه‌های پاراکلینیکی نیز به طور کامل اجرا شود.
جهانگیر می‌گوید: تنها در چند استان آن هم به طور انگشت شمار از جمله در استان بوشهر، دفترچه بیمه سلامت زندانیان صادر می‌شود و در بسیاری از استان‌ها شنیده‌ها حاکی از بدهی زندان‌ها به بیمارستان‌هاست.
با این حال با توجه به بودجه سازمان زندان‌ها، باید چشم به اجرای طرح پرحاشیه تحول سلامت دوخت که پس از رایزنی‌های متعدد قرار است زندان‌ها نیز در این طرح لحاظ شوند، چرا که مسؤولان هر دو حوزه اعلام کرده‌اند که مقرر شده است زندان‌ها به صورت «حاشیه شهر» در طرح سلامت دیده شوند و همه پزشکان زندان‌ها به عنوان پزشک خانواده که در محروم‌ترین نقطه هر استان خدمت می‌کنند، در نظر گرفته شوند و دیگر اینکه تأمین منابع مالی در سه بخش لحاظ شود، یعنی بخشی از این منابع مالی سهم سازمان زندان‌هاست که مشخص و حاضر است، بخشی، سهم وزارت بهداشت از محل یک درصد یارانه‌های سلامت کشور است که وزارت بهداشت مدعی شده در این خصوص راه هموار شده است و بخش سوم مربوط به حضور بیمه سلامت است که هنوز توسط وزارت رفاه تأمین نشده است.
زمینه 5 برابری بیماری در زندان
در کنار طرح تحول سلامت در زندان‌ها، سازمان زندان‌ها از طراحی یک سامانه مرتبط با بحث درمان و سلامت زندانیان خبر داده است.
رئیس سازمان زندان‌ها می‌گوید: برخی از زندانیان جز اعتیاد، بیماری‌های دیگری نیز دارند، ضمن اینکه بر اساس برخی آمار‌ها، زندان‌ها محیطی است که پنج برابر محیط‌های دیگر زمینه بیماری را فراهم می‌کند، پس لازمه توجه به زندانی و شخصیت وی باعث شد سامانه‌ای را طراحی کنیم تا بر اساس آن درمان زندانیان ساماندهی شود و نیازهای درمانی و دارویی مورد نظر قرار گیرد.
هر چند مسؤولان در حیطه‌ها و حوزه‌های مختلف از طرح‌ها، تحول‌ها، سامانه‌ها و برنامه‌های متعددی سخن می‌گویند، اما در نهایت این گذر زمان است که میزان کارایی و کارآمدی تحول‌ها را مشخص می‌کند.
نظر شما