آیت الله واعظ طبسی در یک سالگی پدر خود را از دست داد و دوران کودکی را در دامان مادر گذراند. دوره  ابتدایی و بخشی از متوسطه را در مشهد گذراند و سپس در آستانه  نوجوانی به تحصیل علوم اسلامی دلبستگی یافت . بنابراین از دبیرستان به حوزه رفت و تحصیلات حوزوی را در محضر اساتید نامداری چون شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری ، میرزا احمد مدرس یزدی ، حاج شیخ مجتبی قزوینی ، حاج  شیخ  هاشم قزوینی و چند مرجع تقلید از جمله آیت الله سید محمد هادی میلانی و آیت الله فقیه سبزواری گذراند.
دوران جوانی وی ، با مبارزات ضد استعماری ملت ایران به رهبری آیت الله کاشانی مقارن بود. او در آن روزها هنوز دانش آموز دبیرستانی بود، ولی از مسایل سیاسی اطلاع داشت . او در اوایل دهه ۱۳۳۰ با شهید نواب صفوی آشنا شد. سفر نواب به مشهد در این روزها، که با سخنان خود در مدرسه  نواب ، شور بی حدی در وجود همه  طلاب جوان ایجاد کرده بود، تصمیم ایشان را برای مبارزه تقویت کرد.
پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و آغاز دوره  اختناق، مبارزه علیه رژیم شاه ، شکل پنهانی به خود گرفت و در سال ۱۳۳۵ این مبارزه علنی شد. ایشان در چهاردهم تیرماه ۱۳۴۰ زمانی که در سرای محمدیه  مشهد درباره  عدل زمامداران صحبت می کرد، مورد اعتراض ساواک قرار گرفت . مأموران امنیتی شاه ، جلسه  سخنرانی وی را تعطیل و او را به مدت هفت ماه ممنوع المنبر کردند، تا اینکه فشار مردم ، این ممنوعیت را لغو کرد.
پس از تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی و رفراندوم شاه ، آیت الله طبسی در سال ۱۳۴۱، به دنبال ایراد چند سخنرانی دستگیر و پس از چند روز به زندانی در تهران منتقل شد. وی پس از چندی آزاد گشت و به خراسان مراجعت کرد، ولی دست از مبارزه برنداشت و با ایراد سخنرانی‌های افشاگرانه به مبارزه با رژیم پهلوی ادامه داد.
فعالیتهای سیاسی آیت الله واعظ طبسی در فروردین ۱۳۴۲ موجب شد تا در کمیسیون امنیت استان دستگیری مجدد ایشان مطرح شود (آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی شعبه  خراسان ، ۱۳۶/۲۸) و شهربانی مشهد روز پنجم فروردین ایشان و شیخ حسن کافی را دستگیر و به ساواک تحویل دادند (همان ، ۱۳۶/۲۹). ایشان پس از آزادی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در منزل آیت الله حاج آقا حسن قمی درخصوص «حکومت  روحانی و مادی » سخنرانی کرد. سپس همراه آیت الله سید علی خامنه ای و استاد سید عبدالکریم
هاشمی نژاد در جلساتی که در شبهای پنج شنبه در منزل آیت الله میلانی و با حضور او تشکیل می شد، شرکت می کرد. وی در نخستین دیدار علما با آیت الله قمی در فروردین ۱۳۴۳ پس از آزادی ایشان به سخنرانی پرداخت (همان ، ۴۳۹-۳۴۹) و در ۱۸ فروردین ۱۳۴۲ همراه دیگر قشرهای جامعه به دیدار امام خمینی (قدس سره) شتافت و در ۲۸ فروردین همراه آیت الله شیخ محمدرضا محامی با امام راحل دیدار نمود.
آیت الله طبسی در این مجلس به سخنرانی پرداخت و پس از این سخنرانی در راه آهن قم بازداشت شد (همان ۱۲۶/۶۳). از آن پس نام ایشان در ردیف واعظین سیاسی اداره  اطلاعات ثبت شد (همان ). با همکاری ایشان و آیت الله سید علی خامنه ای و سید عبدالکریم هاشمی نژاد، اندیشه  امام خمینی (قدس سره) برای مردم خراسان شناسانده شد. خدمات ایشان تنها به اقدامات سیاسی محدود نمی شد، بلکه در سوانح طبیعی و سختی های مردم نیز کوشش هایش چشمگیر بود؛ از جمله در زلزله  جنوب خراسان در شهریور ۱۳۴۷ و زلزله مخوف طبس در سال ۱۳۵۷ همکاری آنها تأثیر عمیقی بر روان مردم رنجدیده گذاشت .
در ششم مرداد ۱۳۵۶ در چهلمین روز درگذشت دکتر علی شریعتی ، در منزل استاد محمدتقی شریعتی همراه آیت الله سید علی خامنه ای و سید عبدالکریم هاشمی نژاد حضور یافت (آرشیو مرکز اسناد... ش . ب ۳۱۳/۵۲). وی در سوم آبان ۱۳۵۶ و در جریان شهادت آقا مصطفی خمینی ، در مجلس ترحیم ایشان در مسجد حاج ملاهاشم شرکت کرد (یاران امام به روایت اسناد ساواک ۵/۷۰۲) و همراه عده ای دیگر از روحانیت مبارز خراسان پس از گرامیداشت روز هفتم ایشان ، تلگرافی به خدمت امام خمینی (قدس سره) در نجف مخابره نمود (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک ۱/۸۲). در دی ۱۳۵۶ و پس از انتشار مقاله  روزنامه  اطلاعات ، همگام با علمای دیگر مشهد درس خود را تعطیل کرد (یاران امام به روایت اسناد ساواک ۵/۱۸۰).
آیت الله واعظ طبسی در همه  فراز و فرودهای انقلاب ۱۳۵۷ از پیشگامان انقلاب در ایران بود (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک ، ۳/۳۰۳۵). وی در ۲۱ خرداد ۱۳۵۷ همراه با دیگر همرزمان خود به اتهام تهیه و توزیع اعلامیه علیه رژیم شاه ، به وسیله  مأموران کمیته مشترک ضد خرابکاری دستگیر شد و این بازداشت مورد اعتراض اساتید برجسته  حوزه  مشهد قرارگرفت (آرشیو مرکز اسناد انقلاب ... ۲۶۶/۶۷).
ایشان همراه دیگر علمای مبارز خراسان در انتشار اعلامیه و بیانیه های افشاگرانه و ایراد سخنرانی در طول انقلاب شرکت داشت و از ۱۶ مهر ۱۳۵۷ شهریه  امام خمینی  (قدس سره) به وسیله  ایشان و آیت الله محمدرضا محامی و آیت الله شیخ ابوالحسن شیرازی میان طلاب تقسیم گردید (همان ، ۱۳۷/۱۰). وی در سخنرانی خود در روز ۲۱ مهر ۱۳۵۷ در منزل آیت الله حاج آقا حسن قمی گفت : «اگر در خرابه ها بمانم ، به مبارزه با این دولت ننگین ادامه می دهم » (همان ، ۱۳۷/۹). در جریان حمله  مزدوران رژیم به بیمارستان امام رضا (علیه السلام ) ایشان پس از مقام معظم رهبری ، دومین نفر از علمای مبارز بود که در بیمارستان به تحصن پیوست (همان ، ۲۱/۵۴) و همراه آیات دیگر این عمل رژیم را محکوم نمود.
پس از صدور اعلامیه در هفتم، وقایع خونین نهم و دهم دی  ماه ، همراه با
آیت الله سید علی خامنه ای و دیگر علمای مبارز مجلس یادبودی در مسجد جامع گوهرشاد برگزار نمود و در اعتراض  به ممنوعیت ورود امام خمینی (قدس سره) به کشور همراه با علمای مشهد از نهم بهمن ۱۳۵۷ در صحن پهلوی -صحن امام خمینی (قدس سره)- به تحصن نشست (همان ، ۴۱/۵۶).
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی (قدس سره) با ستایش از مبارزات آیت الله واعظ طبسی و به علت اشراف به پرهیزکاری و کاردانی ایشان ، او را به عنوان سرپرست آستان قدس رضوی (شاکری ، ۱۷۶) تعیین نمود و ایشان نخستین سخنرانی خود را در ۲۰ بهمن ۱۳۵۷ در تالار تشریفات آستان قدس  رضوی در سمت تولیت آن آستان مقدس ایراد کرد.

منابع
۱- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، شعبه  خراسان ، ش . ب ۱۳۵، ۱۳۶ و ۳۱۲
۲- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (ج ۱ )، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ۱۳۷۷
۳- زندگینامه  شهید سید علی اندرزگو، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۹
۴- شریف رازی، محمد، آثار الحجه (ج ۲ )، تهران، برقعی، ۱۳۳۲
۵- شاکری، رمضانعلی، انقلاب اسلامی و مردم مشهد، مشهد، امام، ۱۳۶۲
۶- یاران‌امام‌به‌روایت‌اسناد ساواک‌(ج ۵‌)، شهید حجت‌الاسلام سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ۱۳۷۷ /غلامرضا جلالی‌