افزون بر این به گواه آمار، دو سوم منابع آبی کشور در بخش کشاورزی هزینه می‌شود. پس به سادگی روشن می‌شود اگر استفاده بهینه از منابع آبی در بخش کشاورزی، جدی گرفته شود، گام‌های بزرگی برای مهار بحران آب برداشته می‌شود. دراین میان، بخش کشاورزی در آستان قدس رضوی، تمهیدات فراوانی را برای حراست و استفاده بهینه از منابع آبی به کار گرفته است.
تجهیز باغ‌ها به سامانههای تحت فشار
مؤسسه باغات آستان قدس رضوی اقدامات گوناگونی به منظور استفاده بهینه از منابع آبی انجام داده است که اجرای سامانههای آبیاری تحت فشار در همه باغ‌ها از جمله آن‌هاست.
احداث 4 باب استخر ذخیره آب با هدف افزایش بازدهی آبیاری، کشت 51 هکتار محصولات صیفی و جالیزی به روش نرسیرنگ(زیر پلاستیک)، لوله‌کشی مسیر انتقال آب، خاموش کردن چاه‌ها در فصول سرد سال و استفاده از نزولات جوی و روان آب‌های سطحی، تغییر الگوی کشت و استفاده از ارقام مقاوم نسبت به خشکی و همچنین برنامه‌ریزی در راستای تولیدات گلخانه‌ای بخش کوچکی از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه به شمار می‌رود.
ترمیم و بازسازی تجهیزات و تأسیسات چاه‌ها، به‌روز رسانی سامانههای تحت فشار، همچنین احداث استخرهای ذخیره آب با استفاده از ورق ژئوممبران (عایق پلیمری استخر ذخیره آب) از دیگر اقدام‌های مؤسسات باغات آستان قدس رضوی برای حفظ منابع آبی است.
آبیاری مدیریت شده در مزرعه نمونه
تنها در سال گذشته بیش از 300 هکتار از اراضی مزرعه نمونه به سامانههای نوین آبیاری مجهز شده است.
سرپرست مؤسسه کشت و صنعت مزرعه نمونه می‌گوید: 103 هکتار از اراضی گوجه فرنگی، 25 هکتار از اراضی ذرت، 35 هکتار از مزارع خربزه و 18 هکتار از اراضی چغندرقند به آبیاری تحت فشار قطره ای تیپ، تجهیز شده است.
اورعی زارع می‌گوید: همچنین سامانههای آبیاری قطره‌ای و مه پاش ضد یخ زدگی در سطح 5 هکتار از باغات مدرن و متراکم مؤسسه انجام شده است.
اورعی زارع با اشاره به اجرای طرح تجهیز 120 هکتاری آبیاری تحت فشار در اراضی این مؤسسه، می‌افزاید: این سامانه برای اراضی چغندرقند، ذرت و خربزه در نظر گرفته شده که در بهار سال جاری کشت خواهند شد.
زنده کردن آب‌های شور در اسفراین
کشت و صنعت اسفراین از دیگر شرکت‌های کشاورزی فعال و پیشرو آستان قدس رضوی است که هرسال اقدام‌های متنوعی را با هدف جلوگیری از هدررفت آب انجام می‌دهد.
انتقال آب به منظور آبیاری مزارع با استفاده از شبکه لوله‌گذاری در سطح کل مزارع به طول 60 کیلومتر، اجرای طرح آبیاری تحت فشار کلاسیک در سطح 70 هکتار، ایجاد 4 استخر ذخیره آب به منظور آبیاری در زمان مناسب در طول شبانه‌روز و همچنین استفاده از آب‌های شور غیرقابل استفاده در خصوص پرورش ماهی در 2 حلقه از چاه‌های شرکت از جمله این موارد است. افزون بر این، کشت خربزه به روش زیرپلاستیکی در حدود 30 هکتار انجام می‌شود.
تجهیز استخرهای ذخیره آب
مؤسسه موقوفات و کشاورزی جنوب خراسان، از جمله بخش‌هایی است که اقدامات متنوعی را برای اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی انجام داده است.
اجرای طرح لوله گذاری و انتقال آب در سطح 350 هکتار، بازسازی و اصلاح 6 واحد استخر ذخیره آب با پوشش ژئوممبران، اجرای آبیاری تحت فشار در سطح 250 هکتار از باغات پسته، تکمیل و توسعه سامانههای آبیاری تحت فشار در 11 هکتار از باغات نهبندان و همچنین اجرای آبیاری تحت فشار در سطح 70 هکتار در مزرعه غدیر(چاهداشتی نهبندان) از جمله این موارد است. اقدامات این شرکت کشاورزی به منظور مصرف بهینه آب، به همین جا ختم نمی‌شود. کوچک کردن ردیف‌های باغ‌های پسته، استفاده از مالچ رطوبتی در باغ‌های پسته، بررسی مسیرهای عبور آب و نهرهای سنتی در باغ‌ها و بهبود آن به وسیله کانال سیمانی از جمله فعالیت‌های مؤثر در این زمینه است.
طرح بزرگ انتقال آب در انابد
شرکت کشت و صنعت انابد با 4 هزار هکتار سطح زیر کشت یکی از موفق‌ترین شرکت‌های کشاورزی وابسته به آستان قدس رضوی است.
این شرکت از همان ابتدای تأسیس با توجه به قرار گرفتن در حاشیه کویر و اقلیم گرم و خشک بردسکن، اقدام‌های فراوانی برای بهینه سازی مصرف آب انجام داده است؛ اقدام‌هایی که یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های انتقال آب استان نیز محسوب می‌شود.
از جمله این اقدام‌ها می‌توان به احداث دو بند خاکی در اراضی بالادستی مزرعه انابد به منظور کنترل و استفاده از سیلاب‌های فصلی و تقویت آب‌های زیرزمینی منطقه، اجرای کانال‌های بتنی چاه‌های فاز یک شرکت در سال‌های گذشته، اجرای طرح لوله‌گذاری و لینک 28 حلقه از چاه‌های مزرعه انابد به طول حدود 95 کیلومتر در سال‌های 1387-1386 به منظور جلوگیری از هدررفت آب و انتقال سریع آب به اراضی کشاورزی اشاره کرد.
تولید کننده بزرگ پسته با بحران آب چه می‌کند؟
شرکت کشت و صنعت سرخس، بزرگ‌ترین تولید کننده پسته در سطح شهرستان سرخس و یکی از مؤسسات فعال اقتصادی آستان قدس رضوی به شمار می‌رود. این شرکت 29 حلقه چاه و بیش از هزار و 300 هکتار اراضی زیر کشت دارد. شرکت کشت و صنعت سرخس نیز به منظور استفاده بهینه در مصرف آب، تاکنون فعالیت‌های متعددی انجام داده که از آن جمله می‌توان به انجام آبیاری تحت فشار(نصب سنتر پیوت) در سطحی حدود 200 هکتار، لوله‌گذاری و انتقال آب، اصلاح وضع انتقال آب با برگرداندن جوی‌های بزرگ و احداث جوی‌های کوچک و مناسب و مبارزه با علف‌های هرز جوی‌ها اشاره کرد.تهیه و تنظیم جدول الگوی کشت و رعایت تقویم زراعی و نیز نصب کنتور هوشمند از دیگر اقدام‌ها به شمار می‌رود؛ اقدام‌هایی که توانسته است تا حدودی بحران جدی آب را دست کم در بخش کشاورزی آستان قدس رضوی، مهار کند.
نظر شما