برای آشنایی با اینکه در این یادداشت‌‌ها به چه موضوعی پرداخته‌ می‌شود و چه هدفی دارند به شماره اول این سلسله یادداشت ها مراجعه کنید.

گروه اقتصاد قدس آنلاین- رضا توکلی: "اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان است یعنی از پیشرفت‌های علمی استفاده می‌کند، به پیشرفت‌های علمی تکیه می‌کند و اقتصاد را بر محور علم قرار می‌دهد^۱" بنابراین با اتکای به این جمله می توان گفت " اساس کار در اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان است^۲".

در دومین بند از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی آمده است:«پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه». بنابراین برای رسیدن به اهدافی که در سیاست‌کلی اقتصاد مقاومتی مطرح شده‌است داشتن یک شاخص برای سنجیدن وضعیت اقتصاد دانش‌بنیان امری ضروری به نظر می‌رسد. برای انتخاب چنین شاخصی بایستی ابتدا تعریفی درست از اقتصاد دانش‌بنیان داشت و  با توجه به آن شاخصی مناسب انتخاب کرد. «اقتصاد دانش‌بنیان» را می‌توان اینطور تعریف کرد: اقتصادی است که با استفاده از مهندسی ارزش و مدیریت دانش در فرآیندهای تولیدی، منافع اقتصادی و شغل ایجاد می‌کند. در اقتصاد دانش بنیان، دانایی و خلاقیت و نوآوری، بیش از عوامل سنتی نظیر کار و سرمایه، محرک اصلی رشد، ایجاد ثروت و اشتغال در تمامی رشته فعالیت‌ها ست. (گرجی، علیپوریان، 1391:17)^۳

به منظور مقایسه بین کشورها به لحاظ دانش‌بنیان بودن اقتصاد، می‌توان سه شاخص مشهور را معرفی کرد که هرکدام از نگاه خودشان سعی در انجام این مقایسه دارند.

۱. شاخص KEI^۴:

این شاخص که توسط بانک جهانی تدوین شده‌است بر اساس 4 معیار رژیم نهادی و انگیزش اقتصادی^۵ ، آموزش و منابع انسانی، نظام نوآوری و زیرساخت‌های تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات(ICT) بدست می‌آید. آخرین آمار منتشر شده از این شاخص مربوط به سال 2012 میلادی است که در آن رتبه ایران 94 دربین 145 کشور مورد ارزیابی بوده‌است. جدول زیر وضعیت ایران و چند کشور منتخب از لحاظ رتبه در این شاخص نشان می‌دهد.

۲. سهم صادرات صنایع با فناوری بالا از کل صادرات صنعتی کشور

جدول زیر روند این شاخص را برای ایران نشان می‌دهد. البته کاهش این نسبت به معنی کاهش در ارزش صادرات با فناوری بالا نیست بلکه اتفاقاً ارزش صادرات با فناوری بالا به لحاظ دلاری افزایش داشته اما نسبت به سایر کالاهایی که ما صادرکننده آن‌ها بوده‌ایم سهم کمتری به خود اختصاص داده‌اند. آخرین آمار ثبت شده برای این شاخص که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس^۶ تهیه شده‌است 73 دهم درصد است که در مقایسه با آنچه از آمارهایی بانک جهانی برای سایر کشورهای نسبتاً پیشرفته بدست آمده‌است عدد بسیار پایینی است. به طور مثال این نسبت در سال 2013 برای کشورهای کره جنوبی 27 درصد، ترکیه 1.87 درصد و برای امریکا حدود 18 درصد بوده است.

۳. شاخص نوآوری (GII^۷)

این شاخص که هرساله توسط مجمع اقتصاد برای 141 کشور گزارش می‌شود با استفاده از 30 منبع اطلاعاتی مختلف به بررسی میزان نوآوری در تولیدات کشورها می‌پردازد. طبق آخرین گزارش این سازمان که در سال 2015 منتشر شده است ایران رتبه 106 را از بین 141 کشور به خود اختصاص داده‌است. در این رتبه بندی کشورهای سوئیس، انگلیس، سوئد، هلند و امریکا رتبه های اول تا پنجم را کسب کرده‌اند.