نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بیست‌ونهمین دوره خود را هم پشت سر گذاشت و این بار بجای مصلی تهران در «شهر آفتاب» میزبان علاقه‌مندان بود.
نمایشگاهی که این روزهای از آن به عنوان «بزرگترین رویداد فرهنگی کشور» یاد می‌شود، اما در کنار نقاط قوت، هم چنان یک نقطه ضعف بزرگ دارد.
نمایشگاه کتاب بیش از آنکه نمایشگاهی برای نمایش محصولات و فعالیت‌های عرصه کتاب و نشر باشد، به فروشگاهی بزرگ و البته پر رونق برای ناشران تبدیل شده است.
این مسأله در اوضاع خاکستری این روزهای کتاب فروشی‌ها، فرصت مغتنمی‌ است که می‌تواند حداقل برای چند صباحی وضعیت سفید را در بازار نشر حاکم کند.
اما در عین حال همین موضوع باعث می‌شود که دور باطل کم رونق شدن کتابفروشی‌ها تشدید شود. مردم به نمایشگاه کتاب می‌آیند و کتاب‌های مورد نظرشان را می‌خرند، حداقل تا مدتی احساس نیاز برای مراجعه به کتابفروشی‌ها نمی‌کنند، وضعیت بازار کتاب بی‌ثبات‌تر و کم رونق‌تر می‌شود و همه این‌ها یکدیگر را تشدید می‌کنند.
علاوه بر این نمایشگاه کتاب که می‌تواند به بستری برای توسعه روح مطالعه و فرهنگ گرایش به کتاب و کتابخوانی بدل شود و از این رهگذر رونق دائمی‌در بازار کتاب هم ایجاد کند، دستاوردی کوتاه مدت را به یک فرصت‌سازی دائمی‌ ترجیح داده است.
امروز بعد از گذشت قریب به سه دهه از برگزاری نمایشگاه کتاب و با وجود تغییرات چند باره در مکان و شیوه برگزاری نمایشگاه، همچنان فعالیت‌های به اصطلاح جنبی و در حقیقت فرهنگ‌ساز و فرصت‌آفرین، پاشنه آشیل نمایشگاه بحساب می‌آید.
هنوز هم با وجود پیش‌بینی جلسات متعدد تخصصی و نیمه تخصصی، بدلیل ضعف در برنامه‌ریزی، محافلی با حضور تعداد کمی ‌از افراد علاقه‌مند – و نه عامه مردم- برگزار می‌شود و کارکردی نیز حاصل نمی‌شود.
این موضوع زمانی بیشتر جلوه می‌کند که مشاهده می‌کنیم فعالیت‌های غیرمرتبط با کتاب و کتابخوانی که معمولاً برای تبلیغات محصولات غیرفرهنگی در نمایشگاه برگزار می‌شود، اقبال بیشتری را به همراه دارد.
و از این بدتر آنکه مخاطب عام در مسیر حرکت و در فرایند حضور در نمایشگاه، متأثر از اثری دارای قابلیت هنجارسازی نسبت به مطالعه (به عنوان مرحله اول فرهنگ‌سازی) نمی‌شود و به جز چند پوستر، تابلو و اثر حجمی‌ ساده، هیچ نمی‌بیند.
همه این‌ها اما بواسطه یک تعریف نادرست یا شاید هم نامعلوم از هدف و رویکرد نمایشگاه بوجود می‌آید. رویکردی که از نمایشگاه کتاب مقصودی بالاتر از کتابفروشی ندارد و بسترهای لازم برای تبدیل شدن این نمایشگاه به «بزرگترین رویداد فرهنگی کشور» را فراهم نمی‌کند.
در این بین حتی برخی از اهالی قلم و کارشناسان نیز ایده هایی را مطرح کرده اند که می‌تواند به اصلاح این رویه و رساندن نمایشگاه کتاب به سر منزل مقصود یاری برساند.
اما آنچه در فاصله یک سال مانده به برگزاری سی‌امین دوره نمایشگاه مهم است این است که متولیان امر به این سؤال پاسخ دهند که بدنبال برگزاری نمایشگاه کتاب هستند یا برپایی فروشگاهی بزرگ برای کتاب؟