واقعا چند دهه پیش کتابخوان بودن کار آسانی نبود. نه نمایشگاهی، نه شاهراه مطالعات مجازی... مثل حالا نبود که در خانه لپ تاپت را روشن کنی و در اینترنت، کتاب بخوانی و کتاب بشنوی.

آنوقت ها همه کتابخانه هایشان را باهم شریک می شدند و هر کسی اجازه برداشتن کتاب موردعلاقه اش را از مهربانی صاحبخانه داشت نه مثل حالا که کتابخانه ها اصولا شخصی ست و آدم ها زیاد به هم محبت تعارف نمی کنند.

حالا برای عصری که در آن کتاب های صوتی می خوانند، توضیح گذشته کارسختی ست. توضیح روزگار آدم های کتابخوانی که تنها دلشان به کارت عضویت کتابخانه هایشان خوش بود.

یک درصد جمعیت شهری کشورعضو کتابخانه ها

2 دقیقه، 5دقیقه، 7 دقیقه... امروز این اعداد آمار کتابخوانی ما ایرانی ها در شبانه روز است.

این میزان مطالعه اصلا رضایت بخش نیست، بويژه اينكه اين آمار سبب شده عليرغم برخورداری از سابقه طولانی فرهنگی و تمدنی، در رده كشورهايی چون افغانستان و بنگلادش قرار گيریم در حالیکه طبق آمارهای جهانی، آمريکايی ها ۲۰ دقيقه، انگليسی ها 55 دقيقه و ژاپنی ها ۹۰ دقيقه در شبانه روز کتاب می خوانند.

مقايسه سرانه مطالعه ايران و کشورهای ديگر نشان می دهد مهم ترين انگيزه ای که باعث می شود ايرانی ها سراغ کتاب نروند بی نيازی و حس دانای کل بودن است. اگر کلاهمان را قاضی کنيم می بينيم که ما آدم های با اعتماد به نفسی هستيم و اين روزها به دليل حضور در شبکه های اجتماعی و فضای اينترنت و مواجه شدن با اطلاعات حداقلی و پيامکی، خودمان را از کتاب دور نگه داشته ایم.

از موانع توسعه فرهنگ مطالعه بخصوص در قشر جوان می توان به نهادینه ‌نشدن فرهنگ کتابخوانی، تبلیغات کم و غلط، مشکلات مالی و گرانی کتاب، سرگرمی‌های دیگر از جمله فضای مجازی، فرهنگ خانوادگی و در بعضی موارد تحصیلات پایین والدین اشاره نمود.

علی ذبیح پور کتابدار بهشهری و مبتکر پیک موتوری کتاب، به خبرنگار ما می گوید: امروزه یخچال خانه ها بزرگ تر شده اند ولی کتابخانه ها کوچک تر. چه خوب است به جای آنکه یخچال ها را فربه کنیم، قفسه ی کتابخانه هایمان را پُر سازیم که برای نابودکردن یک فرهنگ، نیازی به آتش زدن کتابخانه ها نیست بلکه باید کاری کرد تا مردم کتاب نخوانند.

وی با بیان آمارهای تکان دهنده ای از کتاب، می افزاید: تنها یک درصد جمعیت شهری کشورعضو کتابخانه ها بوده و بین 43 کشور دنیا از لحاظ عضویت رتبه 32 و از نظر شاخص امانت رتبه هشتم و از لحاظ تعداد کتاب بین 56 کشور دنیا رتبه 48 را دارا هستیم.

ذبیح پور تاکید می کند: کتاب، غذا و نوشیدنی روح بوده و اگر مقوی باشد، آن را تقویت می کند و باید مواظب بود تا این نوشیدنی سمی نباشد.

چرخه کتابخوانی بیمار است

همچنین علیرضا اوشیب نتاج کتابدار کتابخانه " امیر پازواری " بابلسر که در سال گذشته بعنوان کتابخانه نمونه کشور انتخاب شده است به خبرنگار ما می گوید: چرخه کتابخوانی در کشورمان دچار نقصان بوده و از نشر تا توزیع مشکلات فراوانی داریم که باید برطرف شود.

به عنوان مثال در چاپ و شکل گیری کتاب، به جامعه هدف و به منابع موجود در آن زمینه توجه نمی شود و ناشرین توقع خرید انبوه از ارگان ها و نهادها را دارند! در صورتی که در ژاپن بیش از یک میلیون نسخه از یک کتاب، تک فروشی می شود چراکه محتوای کتاب خوب بوده و به درستی هدف گذاری شده است.

وی انگیزه های کتابخوانی را افزایش معلومات فردی، علائق فرهنگی و هنری، نیازهای فکری و روحی و نیازهای اجتماعی می داند و می افزاید: باید بتوانیم این نیازها وعلائق را به موقع تشخیص و به خانواده، دوست و همکار پیشنهاد دهیم و سطح مطالعه را بالا ببریم.

اوشیب نتاج ادامه می دهد: متاسفانه این روزها زیاد روی قیمت کتاب و گرفتاری های روزمره مانور می شود که دلیل موجهی نیست چراکه خیلی از وقت ها صرف و خیلی از درآمدها هزینه می شود ولی به سمت کتاب نمی رود.

این کارشناس کتابداری یادآور می شود: آدم ها فکر می کنند همه چیز را می دانند و نیازی برای به روزشدن ندارند درحالیکه کتاب خواندن می تواند حتی در راه رفتن افراد هم تاثیر بگذارد.

والدین کتاب نخوان، فرزندان کتاب نخوان تربیت می کنند

اوشیب نتاج با اشاره به اینکه پدر و مادرهای کتاب نخوان، فرزندان کتاب نخوان تر تربیت می کنند، خاطرنشان می کند: یکی از روش هایی که می توانیم جامعه را به سمت مطالعه سوق دهیم، سرمایه گذاری در بخش کودک و نوجوان است.

مشکل اصلی در این رابطه، تامین منابع مطالعه نیست بلکه این مساله در اولویت پدر و مادرها نبوده و وقت نمی گذارند تا برای بچه ها کتاب بخرند و یا به امانت بگیرند.

این کتابدار مازندارنی در رابطه با تاثیرش در کتابخوانی اعضای خانواده خود می گوید: همسرم روزانه 15 دقیقه مطالعه داشت که هم اکنون به 45 دقیقه رسیده است.

همچنین اعضای دیگر خانواده ام با اطلاع رسانی درست و معرفی کتاب های مناسب از مشتری های دائم کتابخانه شدند که تعدادشان به 25 نفر می رسد.

اوشیب نتاج، کتاب "استاد عشق" زندگی پرفسور حسابی را برای کسانی که می خواهند کتابخوانی را شروع کنند، پیشنهاد می دهد و می خواهد کتاب های "زیرآسمانه های نور"، " سلام بر ابراهیم" و گردان قاطرچی ها" را مطالعه کنیم و به پدر و مادرها کتاب "به بچه ها گفتن، از بچه ها شنیدن" را توصیه می کند.

وی در پایان کتاب را دوست واقعی، کتابفروشی را گنجینه، کتابدار را مشاور خواندن و کتابخوان را به دنبال کمال، تعبیر می کند.