به گزارش قدس آنلاین به نقل از گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، جهان عرب و به طور کلی منطقه خاورمیانه در سال‌های اخیر شاهد بحران‌ها و رخدادهایی بوده که موجب شده، کارشناسان این برهه از تاریخ منطقه را یکی از سخت‌ترین و حساس‌ترین مراحل آن توصیف کنند؛ بحران‌ها و رخدادهایی که نظام بین المللی و جامعه جهانی هم از تاثیرات آن در امان نمانده‌اند. روزنامه الاخبار لبنان در تحلیل از موضوع تشکیل نظام مشترک عربی که آرزوی برخی کشورهای عربی است، نوشته که تغییر روابط بازیگران منطقه از جمله تاثیرات این بحران‌ها و رخدادهاست تا در نتیجه آن منظومه روابط منطقه‌ای جدیدی میان این بازیگران شکل بگیرد.
طبق گزارش الاخبار لبنان، مناسبات سیاسی و دیپلماتیکی که امروزه میان کشورهای عربی منطقه شاهد آن هستیم، موجب شده تا این کشورها در سال‌های اخیر نتوانند، حتی یک نشست مشترک در چارچوب نهادها و سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برگزار کنند و این جدای از سرسپردگی برخی از حکومت‌های عربی به قدرت‌های هانی مانند آمریکاست که مواضع منطقه‌ای آنها را تحت تاثیر قرار داده و شکل می‌دهد و اختلافات آنها با دیگر کشورهای عربی و اسلامی را تشدید می‌کند. با این حال هنوز هستند، برخی از کشورهای عربی که هر از چندگاهی از آرزوی دیرینه اعراب در زمینه تشکیل نظام منطقه‌ای یکپارچه عربی و احیای اتحادهای گذشته خود سخن بگویند و هر از چندگاهی گام‌‌هایی اگرچه ناقص در این راه بردارند و طرح‌های اتحاد چند کشور عربی که در بهترین شرایط پا را از 5 کشور فراتر نمی‌گذارد و با نادیده گرفتن دیگر کشورهای عربی و اسلامی، راه را بر تحکیم سیطره و نفوذ رژیم‌های مرتجع عربی بر کشورهای ضعیف منطقه هموار می‌کند.
تا چه اندازه امکان تحقق نظام منطقه‌ای عربی وجود دارد
نظام منطقه‌ای، نظامی تعریف شده که دو کشور و بیشتر را گردهم آورد با این پیش فرض که کشورهای عضو جدای از مشترکات فرهنگی و زبانی و تاریخی دارای ارتباط جغرافیایی نیز باشد و با تشکیل آن ارتباط و احساس هویت واحد و یکپارچه اعضا افزایش یابد. از این حیث جهان عرب اگرچه از جمله مناطقی است که برخی پیش زمینه‌های تشکیل چنین نظامی مانند وجود مشترکات زبانی، فرهنگی، تاریخی و روابط اجتماعی در آن مشاهده می‌شود، اما باید توجه داشت، تشکیل یک نظام منطقه‌ای بدون وجود تعامل و تجانس و تقارب سیاسی ممکن نیست و منازعات و اختلافات دشمن هر نظام منطقه‌ای است. بر این اساس علی‌رغم وجود برخی مشترکات در میان کشورهای عربی که به آنها اشاره شد، بسیاری از کارشناسان امکان تشکیل نظام منطقه‌ای عربی به دلیل عدم فراهم بودن شروط بخش دوم تعریف ارائه شده از این نظام را رد و تاکید می‌کنند، عدم شکل گیری هویت ملی و حاکمیت مفاهیمی مانند قبیله و عشیره، در کنار اختلافات سیاسی و منازعات مرزی موجب می‌شود، مهمترین موانع پیش روی شکل گیری چنین نظامی همچنان پابرجا باشند.
کارشناسان امور منطقه بر این باورند، اگر برای برهه‌ای برخی هم پیمانی‌ها و اتحادها میان کشورهای عربی شکل گرفته، وجود برخی تهدیدات و خطرهای مشترک از جمله رژیم صهیونیستی و اشغال سرزمین فلسطین بوده که به مرور زمان این خطر درحال کمرنگ شدن است تا اندازه‌ای که این کشورها سیاست عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی را در پیش گرفته‌اند، افزون بر اینکه انقلاب‌های رخ داده در جهان عربی به اختلافات سیاسی، نظامی، اجتماعی و غیره آنها دامن زده و آن را تعمیق کرده است و این جدای از سرسپردگی حکومت‌های عربی به قدرت‌های جهانی است که موجب وابستگی این حکومت‌ها به واشنگتن شده است.
همچنین مبدل شدن جهان عرب به عرصه منازعات و تسویه حساب‌ قدرت‌های جهانی که هریک به نوعی در صدد تحقق منافع و اهداف خود در آن است، بیش از پیش زمینه تشکیل چنین نظامی را کاهش می‌دهد. با این حال بزرگترین چالش پیش روی تشکیل نظام منطقه‌ای عربی حداقل در این برهه زمانی منازعات و اختلافات دیرینه مرزی بین کشورهای عربی دارای مرزهای مشترک مانند مصر و سودان یا الجزایر و مغرب یا کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، از جمله قطر و عربستان است. افزون بر اینکه خطر «داعش» تهدیدی بزرگ و جدی برای آینده نظام عربی شمرده می‌شود، به گونه‌ای که این گروه هم اکنون نه تنها به چالشی جدی در کشورهای سوریه و عراق و لیبی تبدیل شده، بلکه خطر آن در کشورهای عربی دیگری مانند عربستان، تونس و مصر به صورت جدی احساس می‌شود.
اما خطر بزرگ‌تری که به واسطه داعش جهان عربی و اسلامی را تهدید می‌کند، تغییر اولویت‌های این جهان و منحرف کردن نگاه کشورهای عربی و اسلامی از قضیه فلسطین به عنوان مهمترین قضیه عربی و اسلامی است که با چرخش مواضع اعراب در برابر رژیم صهیونیستی و ورود آن به مرحله عادی سازی روابط همراه بوده است.
بنابراین مشاهده می‌شود که تشکیل نظام عربی مشترک منطقه‌ای خواسته امروزی نیست، اما طرحی است که مرده به دنیا آمده است.