در آستانه سالروز قیام تاریخی 15 خرداد سال1342 در گفت وگو با وی زمینه‌های فرهنگی و معنوی و تأثیر حضرت امام(ره) بر روند مبارزه مستمر با رژیم پهلوی که منتج به پیروزی انقلاب اسلامی شد تبیین شده که در ادامه می‌خوانیم.
تزلزل پایه‌های رژیم پهلوی با دستگیری امام خمینی(ره)
دستگیری امام خمینی(ره) توسط رژیم پهلوی انفجار خشم نیروهای انقلابی و نمایش قدرت معنوی انقلاب بود که پایه‌های قدرت پهلوی را سست کرد. رژیم بعد از شهریور1320 تلاش می‌کرد با استفاده از قدرت غرب و رژیم جعلی صهیونیستی حرکت بزرگی را علیه مذهب، دین باوری و خداباوری در ایران شکل دهد. احزاب مختلفی نیز فعالیت خود را آغاز کرده بودند که حرکت آنها با مبانی مذهبی ملت ایران در تضاد بود. حزب توده خدا را نفی کرده و علیه دین به پا خاسته و برای ضربه زدن به دین اسلام حرکت‌های مختلفی را در جامعه ساماندهی می‌کردند.
دین ستیزان، مذهب ستیزان و خدا ستیزان در ایران با ارایه نظریه‌های کمونیستی همگی در یک راستا علیه دین و دیانت حرکت می‌کردند که حزب توده نماینده آنها در ایران بود. نشریات حزب توده همگی برگرفته از کتاب‌های تاریخی ضددینی شوروی سابق بود که در دست‌نوشته‌ها و آثار مارکس و دفترچه‌های لنین استوار شده بود که همه به خداستیزی و دین‌ستیزی معروف هستند.
احمد کسروی نماد شیعه ستیزی بود
لائیک‌ها و سکولارها نیز که در اعتقادات ضد دینی با رضاخان و حکومت پهلوی همفکر بودند تنها با نحوه دیکتاتوری رضاخان مخالفت می‌کردند.
حزب ایران محل تجمع لائیک‌ها و سکولارها بود. در این بین شیعه ستیزها نیز با رهبری احمد کسروی سعی بر حمله به تشیع و نمادهای شیعه داشتند، انتشار عقاید انحرافی و ضد تشیع کسروی در زمانی که شهید نواب با معرفی آن به علما نشان داد که اسلام در خطر افتاده باعث شد که علما وی را مهدورالدم اعلام کردند.
حوزه علمیه شاهد تحولات بی‌نظیری بود
آیت‌الله بروجردی با مجموعه برنامه‌ریزیهای خود موجب تحول عظیمی در حوزه علمیه شد بنحوی که طلبه‌هایی که از آموختن زبان خارجی دوری می‌کردند به فراگیری زبان‌های خارجی اعم از انگلیسی و آلمانی و... ترغیب شدند تا بتوانند مفاهیم اصلی فلسفه غرب را با زبان اصلی بشناسند و از نزدیک با مکاتبی آشنا شوند که هدف ایجاد آنها مبارزه با دین اسلام و خداباوری است.
از این رو آگاهی و شناخت دیگر مکاتب برای مبارزه با آموزه‌های آن از اساسی‌ترین حرکت های محوری حوزه علمیه در آن زمان بشمار می‌رفت.
آرام آرام فرهنگی جایگزین فرهنگ قدیمی غالب بر حوزه‌های علمیه شد؛ فرهنگی که با فرهنگ مادی که محصول تفکرات غربی است مخالفت می‌کرد جای خود را در بین آحاد جامعه باز کرده بود، بهنحوی که بصورت مستقیم با فرهنگ روشنفکران غرب زده در تضاد بود. این حرکت فرهنگی از دهه1320 آغاز شد و انفجار آن در سال۴۲ منجر به تحولات مهمی در آینده ایران شد.
روحانیون نماد مکتب اسلام بودند
آیت‌الله بروجردی پایه‌گذار حرکت عظیمی در جامعه روحانیت شد، بنحوی که از خطبا و وعاظ خواست تا در ماه‌های رمضان، محرم و صفر به شهرستان‌ها و روستاها بروند و با روشنگری مردم را نسبت به مقاصد و اهداف ضددینی رضاخان و خاندان پهلوی آگاه کنند. از این زمان روحانیون با اهداف بزرگتری تربیت می‌شدند، به گونه‌ای که هر یک از این روحانیون خود به نمادی در مکتب اسلام تبدیل شدند.
از این رو روحانیت با حضور بیشتر در جامعه و با نوشتن کتاب و مقاله و چاپ آن در برخی از نشریات و با رفتن بر منابر و آگاه کردن مردم وارد فاز جدیدی از مبارزه با کفر و الحادی شدند که رژیم پهلوی بدنبال بسط دادن آن در کشور بود.
کتاب فیلسوف نماهای آیت‌الله مکارم شیرازی در سال1332 بهترین کتاب فلسفی شد و کتاب‌های دیگری که از روحانیت به چاپ رسیده و منتشر می‌شد جوایز کتاب سال را به خود اختصاص می‌داد. از این رو فرهنگ جامعه در حال پویایی و رشد بود که به هیچ وجه قابل مقایسه با قبل نبود.
تغییر در فضای جامعه
گرایش جامعه به مذهب بیش از پیش علنی شده بود. از آن سو رژیم پهلوی نیز متوجه انقلابی بودن گرایشات مذهبی جامعه بود و چون با کمونیسم مخالف بود، توجه خاصی به گرایشات مذهبی که اصولاً با موروثی بودن سلطنت مخالفت می‌کردند، نداشت.
دو سال بعد از ارتحال آیت‌الله بروجردی قیام ۱۵خرداد رقم خورد.
شخصیت‌های دینی قابل توجهی در قم و نجف اشرف در حوزه‌های علمیه در حال تدریس مسایل دینی به طلاب بودند و آیت‌الله خمینی هم به عنوان یک مدرس خوب در قم در حال تدریس بود. زمانی که اتفاقات سال۴۲ رقم خورد و امام خمینی(ره) دستگیر شدند اوضاع شهرهایی چون شیراز، تهران، خراسان و تبریز متشنج شد. با اینکه آذربایجان منطقه نفوذ امام خمینی نبود و در آن زمان این‌گونه مرسوم بود که هر شهری علمای بزرگ خود را داشت، مردم از دستگیری امام خمینی(ره) پریشان شدند.
رژیم چون مایل به سرکوب مردم و نمایش قدرت بود بدون اینکه متوجه شده باشد جامعه مذهبی شده و بدون توجه به تمام جریانات براین باور بود که همچنان اوضاع همانند دوره رضاخان است و می‌تواند جنایت‌هایی را که در مسجد گوهرشاد در زمان رضاشاه انجام شده بود مرتکب شود.
غافل از اینکه فضای جامعه و جوانان تغییر کرده است. دانشگاه‌ها که تا قبل از این در اختیار توده‌ای‌ها بود، درحال تغییر محتوایی بود، به همین جهت به محض اینکه امام خمینی(ره) در دوازدهم محرم که مصادف با ۱۵خرداد۴۲ دستگیر شدند، تمام جامعه در مخالفت با این رویداد حرکت کردند.
در ۱۵خرداد علم که نخست‌وزیر بود با حضور در شهربانی دستور داد مردم را به گلوله ببندند و از همین رو امام خمینی(ره) 15خرداد را یوم‌الله اعلام کردند.
ایران پس از دستگیری امام خمینی(ره)
زمینه‌هایی که در سال‌های پیشتر از نظر فرهنــگی و استکبارسـتیزی توسط بزرگانی چون آیت‌الله بروجـردی و نواب صفوی ایجاد شـده بود، در سال42 خود را نمایان کرد. اما رژیم بر این باور بود که با کشتن رهبران مذهبی ایران در سال43 بار دیگر حوزویان و دین باوران به سکوت فرو می‌روند و حرکت قابل توجهی از خود نشان نمی‌دهند، همانند تیر باران 48 توده‌ای که نه تنها توده‌ای‌ها اعتراضی بدان نشان ندادند، بلکه با توبه‌نامه و نشریه عبرت نشان دادند که از رژیم سیلی محکمی خورده‌اند.
در حالی که حوزه علمیه قم در مخالفت با اعدام‌ها حرکت انقلابی بزرگتری را علیه رژیم هماهنگ کرد.
به همین جهت هنگامی که امام خمینی(ره) دستگیر شد، مردم اعتراض‌های گسترده‌ای را شکل دادند.
آن شب بنده در زندان بودم، بصورت مخفیانه رادیویی تهیه کردیم و در کمال ناباوری از رادیو شنیدیم که تهران، شیراز و سایر شهرها همانند شهرهای جنگ زده شده‌اند. همه مات شده بودند، همانند بازی شطرنجی که شاه را مات کرده‌اند، همه خارجی‌ها مات این حرکت اعتراضی مردم شـــده بودند. این زمینه فرهنگی را روحانیت آگاه و مبارز بوجود آورده بودند، در حالی که در آن ایام نظریه مارکسیسم و لنین نظریه روشنفکری رایج بود.
آتش زیر خاکستر
تکاپوی فرهنگی که از سال۱۳۲۵ تا ارتحال آیت‌الله بروجردی شروع شده بود، آتش زیر خاکستری بود که با دستگیری امام(ره) شعله‌ور شد. بنابراین باید گفت ۱۵خرداد سرآغاز بیداری ملت ایران و جهان اسلام بود.
دستگیری امام خمینی موجب روشن شدن روحانیتی شد که تا دیروز خاموش بودند. پس از دستگیری امام(ره) همه مراجع عازم تهران شدند تا مرجعیت امام را تأیید کرده و مرجع شیعه را مافوق قانون اعلام نمایند.
حضور مراجع در قم برای پاسداری از انقلابی صورت گرفت که قرار بود به رهبری امام خمینی آغاز شود.
امام(ره) آرمان‌گــرا و استعمارستیز بود
امام با سخنرانی‌های روشنگرانه خود با آگاهی کامل وارد مبارزه با رژیم پهلوی شدند، امام استعمارستیز، آرمان‌گرا و فرهنگ‌ساز بودند. به همین جهت هنگامی که امام دستگیر شد همه بدنبال او حرکت کردند.
این فرهنگ در سال۱۳۴۲ مثل انفجار نوری بود که در سایه‌سار ظلم ستیزی امام(ره)، جامعه را منور به نور قرآن کرد و این انفجار در سایه دستگیری حضرت امام مجموعه‌ای از ملتی را گرد هم جمع کرد که همه در کنار هم برای اعتلای اسلام ناب محمدی در برابر رژیم متحد شده بودند.
نظر شما