هنرهای دستی برگرفته از آداب و سنت هر قوم و جامعه بوده و در طول تاریخ انسان ها در مشاغل و حرفی مشغول بکار بودند تا نیازهای روزمره مردم را برطرف و به مسائل زیباشناسی توجه نمایند.

با آغاز زندگی صنعتی در اروپا، کالاهای ارزان تر و مدرن تر وارد بازارها شد و از دوره قاجار بود که صنایع دستی به حاشیه رفت و به مرور نابود گردید.

در دوره پهلوی هم که نگاه شبه مدرنیسم غربی وجود داشت، ضربه شدیدی به صنایع دستی وارد گردید و با سیاست هایی مبنی بر تمرکزگرایی و اسکان عشایر موجب شد یکی از بزرگترین گروه های تولیدکننده صنایع دستی پراکنده و حاشیه نشین شهرها شوند و مواد اولیه خود را که از دام هایشان بدست می آورند، از دست رفته ببینند.

بعلت موقعیت خاص اقلیمی و جغرافیایی استانهای شمالی نیز شرایط کمی با سایر نقاط دیگر کشور متفاوت بود چراکه شمالی ها، روستایی و جامعه ای خودکفا بودند و صنایع دستی که یکی از بزرگترین عوامل زندگی سنتی ست، نقش مهمی در زیست شان داشت.

پس از انقلاب شکوهمند اسلامی - بعلت مهاجرت بی رویه- آسیب های زیادی به صنایع دستی وارد شد بطوریکه امروزه در هر هنر دستی، تعداد کمی مشغول بکارند و باید کوه به کوه و روستا به روستا جستجو کنیم تا کسی را بیابیم و فلان دست بافته را سفارش دهیم تا برایمان ببافد.

در این میان صادرات چمدانی صنایع دستی هم کاری از پیش نبرد و این هنرهای زیبا یکی پس از دیگری در بروز و ظهور تكنولوژی های مدرن رنگ باختند و به انزوا رفتند.

انقراض " نمدمالی " و " کوب بافی "

مازندران در توسعه صنایع دستی کمی عقب تر از سایر استانها بوده و کاربردی نبودن صنایع دستی در زندگی روزمره، تزئینی شدن آن و عدم استقبال از این هنرهای دستی موجب شده فرزندان سرزمین شمالی رغبتی به فعالیت در حرفه نیاکان شان نداشته باشند و از چوپ و پشم گوسفندان شان استفاده ای نکنند و برای کار به شهرها بروند.

اندک بودن استادکاران صنایع دستی، نبود بازارچه های دائمی، انقراض برخی از هنرهای دستی، نبود کارگاه های مدرن و صادرات چمدانی از مشکلات پیش روی صنایع دستی ست.

در این رابطه معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل گردشگری مازندران به خبرنگار ما می گوید: از 52 رشته فعال صنایع دستی در مازندران ، 17 رشته بومی و سنتی بوده که در اغلب رشته ها پیشکشوتان مشغول بکارند و تعدادشان از انگشتان دودست فراتر نمی رود.

سید رحیم موسوی با اشاره به اینکه هنر "کوب بافی" و "نمدمالی" رو به انقراض می باشند، اضافه می کند: متاسفانه جوان ها رغبتی به اشتغال در صنایع دستی ندارند و تا اعتقاد عمومی نسبت به این صنعت وجود نداشته باشد، اتفاق خاصی نخواهد افتاد.

وی نقش دولت ها را در احیاء هنرهای دستی مهم می خواند و تاکید می کند: حمایت دولت شرط لازم است و شرط کافی، همت مردم می باشد تا دوباره شاهد رونق این هنرهای گرانبها باشیم.

صنعتی که برند ندارد

معاون صنایع دستی اداره کل گردشگری مازندران با اشاره به اینکه در مرحله حفظ و احیاء صنایع دستی قرار داریم و در ابتدا باید به فکر تثبیت باشیم، می افزاید: تدوین طرح جامع حفظ و احیاء صنایع دستی بسیار مهم بوده و بر مبنای این طرح ابتدا باید ویژگی های صنایع دستی و هنرهای سنتی به مردم و گردشگران معرفی شود.

موسوی ادامه می دهد: همگام با تدوین طرح جامع، توسعه و تجهیز کارگاه ها و تقویت تولیدکنندگان، ارائه تسهیلات به صاحبان کارگاه ها، تهیه مواد اولیه مرغوب و اصلاح روش های تولید، باید اجرایی گردد.

وی ایجاد بازارچه های دائمی صنایع دستی در مراکز گردشگری، تقویت صنایع دستی روستایی و برندسازی و اعطا نشان جغرافیایی را گام های مهم بعدی می داند که در راستای تقویت این دست ساخته های ماندگار باید عملیاتی شوند.

معاون صنایع دستی اداره کل گردشگری مازندران می گوید: هنرهای دستی مازندران عقب تر از استان های دیگری همچون همدان، آذربایجان، اصفهان، کرمان، یزد و خراسان می باشد و باید با صنایع دستی سایر استانها همپا گردد تا رونق این هنر را شاهد  باشیم.

البته از نظر پتانسیل و پیشینه غنی صنایع دستی و فروش های فصلی، اوضاع بهتری از سایر نقاط کشور داریم.

موسوی با اشاره به اینکه کتابچه معرفی صنایع دستی تهیه شده است، یادآور می شود: برای رشته های از بین رفته همچون نمدمالی فیلم ساختیم و درصدد هستیم برای هنرهای دیگری همچون لاک تراشی، نساجی سنتی و چلنگری نیز فیلم بسازیم.

همچنین 9 جلد کتاب در حوزه معرفی صنایع دستی بومی مازندران در دست چاپ می باشد که امیدواریم با همکاری نهادهای عمومی و بخش خصوصی در رابطه با فروش این کتاب ها اتفاق خوبی بیفتد.

صادرات صنایع دستی چمدانی ست

معاون صنایع دستی اداره کل گردشگری مازندران در رابطه با صادرات هنرهای دستی می گوید: صادرات صنایع دستی کشور سازمانی و تشکیلاتی نیست و تنها بصورت چمدانی انجام می شود!

موسوی اضافه می کند: باید تولیدات صنایع دستی با مطالعه صورت گیرد و با ایجاد پایانه های صادراتی و ایجاد بازارهای خوبِ هدف، به سمت صادرات برویم.

و تا زمانی که اعتقاد عمومی به هنرهای دستی وجود نداشته باشد و این دست ساخته ها، جریان کاربردی در زندگی روزمره پیدا نکنند، نمی توانیم شرایط صادرات را فراهم کنیم چرا که تنها با شکوفایی صنایع دستی، صادرات شکل می گیرد.