از خانه‌های مستقر در 53 هزار هکتار بافت فرسوده کشور،17  درصد سند رسمی دارند، 38 درصد قولنامه‌ای و بنچاقی و 30 درصد اراضی دولتی و وضعیت 15 درصد هم نامعلوم است.
این آمار از آن حکایت دارد که کلانشهرهای تهران، تبریز، مشهد و اصفهان به ترتیب بیشترین بافت ناکارآمد را در دل خود جای داده‌اند. به عبارتی ۴ هزار و ۴۰۰ هکتار از بافت پایتخت، 2 هزار و 530 هکتار از بافت تبریز، ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از بافت مشهد و ۲ هزار و ۱۵۷هکتار از بافت اصفهان فرسوده و ناکارآمد و برای زندگی ناامن است.
گفته می‌شود، 20 درصد ساختمان‌های پایتخت در محدوده بافت‌های فرسوده قرار دارد که همین امر در صورت وقوع زلزله بیش از 800 هزار شهروند را به کام مرگ می‌کشاند. اسفبارتر اینکه در برخی دیگر از شهرهای کشور شمار ساکنان بافت‌های فرسوده و فرتوت به 30 تا 40 درصد از جمعیت آن شهرها می‌رسد.

  دخالت حداقلی در نوسازی بافت فرسوده
نوسازی این بافت‌های پرخطر همواره در فهرست فعالیت‌های حوزه مسکن دولت‌ها جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. بر اساس آماری که مدیران حوزه مسکن دولت‌های نهم و دهم ارایه می‌کنند، طول عمر این دو دولت (سال‌های 84 تا 92)  و با سیاست پرداخت تسهیلات به مالکان و ودیعه مسکن بیش از 9 هزار هکتار از بافت‌های فرسوده بازسازی و نوسازی شده است که این میزان رشدی 10 برابری نسبت به سال‌های قبل از این دو دولت نشان می‌دهد.
در دولت یازدهم اما رویکردها و سیاست‌ها در قبال بافت‌های فرسوده متفاوت از دولت‌های قبل و مبتنی بر دخالت حداقلی دولت در نوسازی بافت‌های فرسوده و مشارکت حداکثری مردم در این کار است؛ رفتاری که بسیاری از کارشناسان اقتصاد مسکن آن را اشتباه و عامل کندی نوسازی این بافت‌ها می‌دانند. دولت یازدهم در قبال بافت‌های فرسوده «شهروند محور» عمل می‌کند و در سه سال گذشته با ایفای نقش «تسهیل‌گر» به دنبال مشارکت ساکنان بافت‌های فرسوده 91 شهر کشور در طرحهای نوسازی است.
از دید کارشناسان، این دولت برنامه مشخصی در بازسازی بافت‌های فرسوده و ناامن ندارد؛ بافت‌هایی که استاندارد زندگی ساکنانش بشدت پایین است. این صاحب نظران معتقدند نه تنها کارنامه دولت‌های قبل در بازسازی این بافت‌ها قابل دفاع نیست، دولت فعلی هم راه را اشتباه رفته است.
افشین پروین پور در این خصوص می‌گوید: دولت اعتقادی به روش صحیح نوسازی بافت‌های فرسوده شهری ندارد و  برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی به عنوان سیاستگذار و شهرداری به عنوان مجری در نوسازی بافت‌های فرسوده کارایی ندارد.
به گفته این کارشناس اقتصاد مسکن، در ایران تقسیم وظایف در رابطه با نوسازی بافت‌های فرسوده به درستی انجام نشده، اجرای برنامه‌ها در این حوزه به عهده شهرداری‌ها و سیاستگذاری نیز بر عهده وزارت راه و شهرسازی است که با این روش از ظرفیت‌های بافت‌های فرسوده بدرستی استفاده نمی‌شود.
پروین پور ادامه می‌دهد:  بافت فرسوده در خانه دار کردن اقشار کم درآمد می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد، اما متأسفانه تناقض بزرگ مدیریتی و اختلافات سیاسی بین مجریان و سیاستگذاران این بخش موجب شده وزارت راه و شهرداری هر کدام کار خودشان را در این عرصه انجام داده و در نتیجه موفق نباشند.
وی اضافه می‌کند: در دنیا از روش «دوباره تنظیم زمین» برای نوسازی بافت‌های فرسوده استفاده می‌شود و کارایی بسیار بالایی دارد، اما در ایران شهرداری‌ها از روش احیای پلاکی با ارایه یکسری مشوق تجمیع پلاک استفاده می‌کنند که در آن واحد فرسوده نوسازی می‌شود، اما مشکل بافت فرسوده شهری از بین نمی‌رود.
یک معمار و شهرساز هم به همشهری آنلاین می‌گوید: بزرگترين فرصت نوسازي بافت‌هاي ناكارآمد (فرسوده) در دولت قبل با طرح «مسكن مهر» از دست رفت و امیدوارم دولت يازدهم اشتباه دولت قبل را در نوسازي بافت ناكارآمد مرتكب نشود و اگر قرار است هزينه و اعتباري را براي طرح «مسكن اجتماعي» در نظر بگيرد، بهتر است آن را صرف نوسازي اين بافت‌ها كند.
مهرداد مال عزيزي ادامه می‌دهد: وضعيت بافت‌هاي ناكارآمد (فرسوده) در شهرهاي كشور بسيار بحراني است و مديريت‌هاي شهري كشور مي‌توانند در روزهايي كه لايحه مديريت شهري در دولت در دست تدوين است، تمرين جدي براي مديريت يكپارچه شهري كنند و با هماهنگ كردن سازمان‌هاي موازي، نوسازي و احياي بافت‌هاي ناكارآمد را با جديت به پيش ببرند.
در مجموع و بر اساس اظهارات صاحب نظران حوزه مسکن، این حوزه از حوزه‌هایی است که دخالت نکردن دولت در آن اشتباه است، زیرا مردم تخصصی در نوسازی ندارند.
به گفته آنان تأمین مالی نوسازی بافت‌های فرسوده چالش بزرگی است که با ایجاد صندوق‌های توسعه ای حل شدنی است ضمن اینکه شرکت‌های توسعه گر باید در نوسازی این بافت‌ها حضور پررنگ تری داشته باشند.

  تعلل در بازسازی بافت‌های فرسوده
واقعیت این است که دولت یازدهم همواره شیوه تعامل دولت قبل را با حوزه مسکن و نوسازی بافت‌های فرسوده و در مجموع خانه دار کردن مردم مورد انتقاد قرار می‌دهد، اما خود در سه سال گذشته آمار و ارقام مشخصی در خصوص عملکردش ارایه نداده و این در حالی است که در بدو امر به مردم وعده داده بود 300 هزار واحد فرسوده را بازسازی می‌کند، اما بر اساس آمار در سه سال گذشته فقط 15هزار واحد به مرحله انعقاد قرارداد رسیده است.
انتقادها به عملکرد دولت در بازسازی بافت‌های فرسوده در شرایطی است که دولت مبتنی بر سند راهبردی برای ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی به دنبال احیای این بافت‌هاست و در سال جاری قصد دارد با تشکیل کارگروهی ویژه با عضویت و همکاری دستگاه‌های محوری استان‌ها از هر استان سه شهر و از هر شهر سه محله را به عنوان نمونه بازآفرینی انتخاب کند، ضمن اینکه کلیدی‌ترین موضوع در نوسازی بافت فرسوده را سنددار کردن این بافت‌ها می‌داند.
دولت تدبیر و امید در قالب مصوبه ای و برای نوسازی بافت‌های فرسوده به دنبال اجرای 8 مدل است که تمام این مدل‌ها بر مشارکت عمومی تکیه دارد؛ این مدل‌ها عبارتند از: انعقاد تفاهمنامه با سازمان ملی زمین و مسکن، توافق با بنیاد مسکن (در شهرهای زیر 100 هزار نفر جمعیت)، توافق با انبوه سازان، مشارکت خیرین مسکن ساز (در راستای مسکن اجتماعی)، مشارکت با شهرداری و بانک شهر، صندوق خیرین بازآفرینی شهری و دخالت ساکنان بافت‌های ناکارآمد و تعاونی‌های خودیار محلی.
همچنین بر اساس مصوبه هیأت وزیران، پرداخت سالانه  300 هزار وام نوسازی به بافت‌های فرسوده با بهره 24 درصد برای دو سال اول و 21 درصد برای فروش اقساطی 10 ساله  در جریان است که دولت 10 درصد از مبلغ سود را پرداخت می‌کند، اما در سال گذشته 107 هزار فقره تسهیلات پرداخت شده است.
وضعیت نامطلوب نوسازی بافت‌های فرسوده در شرایطی موجب نگرانی کارشناسان شده که شهرداری تهران اعلام کرده در سال‌هاي گذشته 36درصد از بافت فرسوده شهري را نوسازي کرده، اما این رقم در دیگر شهرها در بهترین حالت 5/12 درصد گزارش شده است.