به گزارش خبرنگار قدس آنلاین از سبزوار شبیه خوانی، خیمه شب بازی، روحوضی و «نقالی» چهارگونه ی اصلی هنرهای نمایشی رایج در ایران است .
بر پایه ی اسناد و مدارک تاریخی، این هنرهای نمایشی خاصه«نقالی» برخاسته از میان توده های مردم بودند و فرهیختگان کمتر بدان ها توجه داشته اند.
نقالی شاخه ای از اشکال نمایشی است که معمولاً تک نفره اجرا می شد و نقالان موضوع ها و مضمون های متنوعی را در قالب قصه روایت می کردند که آنها را در سه گروه نقل حماسه ی ملی و اسطوره ای، حماسه ی دینی، و نقل عاشقانه می توان جای داد.
از دیرباز «هنر» علی الخصوص هنرِ«قصه گویی» در میان ساکنان سرزمین ایران رواج داشته است و با ورود اقوام آریایی، به واسطه ی اعتقادات و اساطیرشان به این سرزمین این هنر در میان آنان بیش از پیش اوج گرفته و در تمام شئون زندگانی آنان تجلی می یابد؛ و داستان هایی کهن چون حکایات مربوط به میترا و آناهیتا و داستان سیاوش و سرگذشت خاندان رستم و... نشان از قدمت این پدیده دارند.
هنر قصه گویی به سبب برخورداری از خوراک مناسب، همچون افسانه و داستان قدیمی، هنری ست کهن چنان که" اگر افسانه و داستان قدیمی ترین اثر و کهن ترین تراوش دستگاه ذهنی بشر نباشد، باری در جزء کهن ترین آثاری است که از اندیشه و تخیل بشر بر جای مانده است".
بسیاری از صاحب نظران نمایش های ایرانی معتقدند که برای کنکاش پیرامون قدمت نمایش در ایران پیش از اسلام، توجه به نمایش های آیینی، خیمه شب بازی و خاصه" نقالی" مهم به نظر می رسد.
از میان نمایش های غیرمذهبی ایران که تا نیم قرن پیش از رونق و جذابیت خاصی برخوردار بود، باید نقالی را نام ببریم.
تاریخ دقیق آغاز کار نقالان در ایران و نقل داستان در محافل عمومی بر کسی آشکار نیست واطلاع ما بر اجرای این گونه مراسم در قبل از اسلام منحصر است به اشاراتی که در کتب تاریخ و ادب ایران شده، مثل شاهنامه فردوسی، یا منظومه های نظامی گنجوی و تاریخ سیستان و تاریخ بخارا و الفهرست ابن الندیم که در هر یک از آنها اشاره ای می یابیم بر اینکه داستان های حماسی و بزمی ایرانی قبل از اسلام میان مردم به وسیله ی قصه گویان منتشر می شده و از همین راه به دوره ی بعد از اسلام رسیده و مایه ای برای نظم قسمتی از داستان های شاهنامه، میس و رامین، خسرو و شیرین و هفت گنبد و جز آنها گردیده است، لیکن پس از اسلام آثار فراوانی وجود دارد که ما را بر چگونگی اجرای این گونه مراسم در ادوار مختلف اسلامی راهبری می کند،بخصوص که برخی از داستان های این نقالان، چون داستان سمک عیار، قصه ی فیروزشاه(داراب نامه بیغمی)، داراب نامه طرسوسی، اسکندر نامه و امیرارسلان عیناً در هنگام نقل از زبان نقال ضبط شده و بر جای مانده است.
نکته ی مهم اینجاست که یک نقال می بایست از شرایط و ویژگی های خاص برخوردار می بود. چرا که کار آنان بسیار حساس و مشکل بود؛زیرا "بی استعانت از هیچ وسیله ای و فقط با قدرت بیان و هماهنگ ساختن حرکات و چهره و دست با کلام، حوادث قصه را بدان گونه می بایست در نظر شونده مجسم کنند که احساساتش برانگیخته شود" .
ریحانه علیزاده دانش آموز سال هشتم مدرسه نمونه دولتی آیت ا... افقهی شهرستان سبزوار اولین دانش آموزی است که بعنوان بازیگر در نقش یک نقال دختر بروی صحنه میرود .
این دانش آموز سبزواری در اردیبهشت ماه سالجاری در جشنواره فرهنگی و هنری امام رضا (ع) که در مشهد مقدس برگزار شد مقام اول بازیگری در حوزه ( نقالی و شاهنامه خوانی ) را از آن خود کرد و بر مقام نخست استانی تکیه زد .
وی در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه تئاتر را بعنوان یک کار جنبی و فوق برنامه دنبال خواهم کرد ادامه داد : هنر بازیگری یکی از بهترین هنرهاست و سالهاست که در این زمینه این هنر اصیل را تجربه می کنم .
وی اظهار داشت : متاسفانه تاکنون این هنر را بدون استاد و آموزشهای کاربردی دنبال کرده ام و تمام تجارب من به نگاه کردن مجموعه فیلمها و سریالهای تلویزیونی و استفاده از بازی زیبای همه بازیگران برجسته ایران بوده است .
علیزاده عشق به تئاتر را موجب پرورش روح و تفکر خود می داند ودر عین حال یادآور شد : بزرگترین و مهمترین مشوق من پس از پدر و مادرم برخی از معلمینم بودند که امیدوارم بتوانم گوشه ای از زحمات آنها را جبران نمایم .
این دانش آموز سبزواری ورود به مقوله تئاتر حماسی ( نقالی و شاهنامه خوانی ) را یکی از رشته های هنرهای نمایشی دانست وبر توجه ویژه به این رشته تاکید کرد .
وی علاقه شدید به این رشته را مهمترین مولفه خود دانست و خاطر نشان کرد : استاد مجید کسکنی بعنوان کسی که الفبای نقالی و شاهنامه خوانی را به من آموخته موجب شد که با اعتماد به نفس فوق العاده از سوی داوران جشنواره فرهنگی و هنری امام رضا (ع) رتبه برتر بازیگری اول نقش نقال زن در این جشنواره را با خود اختصاص دهم .
مسئول گروه نقالی و شاهنامه خوانی سیمرغ سبزوار هم در گفت و گو با خبرنگار ما گفت : یک نقال باید از صدای خوش بهره مندبوده و با دستگاه های موسیقی کاملاً آشنا باشد .
مجید کسکنی افزود : توزیع مکث ها و درنگ های بین زنجیره ی کلام، شیوه ی افزایش و کاهش فرکانس های صوت بنیادی، اجرای الگوهای استحسانی آهنگِ کلام همراه با حرکات مناسب سر و دست و چهره، و کوبیدن دست به هم، و زدن پا به زمین و حرکات سنجیده ی چوبدستی در تاثیر بخشی نقال بر شنوندگان و حضار، بسیار موثر می باشد .
وی با بیان اینکه کلام نقال، چون کلام حکیم، باید مثل آهن محکم و مانند آب روان و بی پیرایه باشد تصریح کرد : یک نقال باید پاک مغز و چابک اندیشه باشد و شمشیر بازی، کشتی، چرخ میل بازی و شنا و سوارکاری بداند.
این هنرمند با اشاره به اینکه نقالی بر مبنای استدلال نیست، بلکه تکیه آن بیشتر بر احساسات شنونده است ، حسن ترکیب کلمات، استفاده از واژگان مانوس، شیوایی در بیان، صدای رسا و دل نشین، حرکات چابک و مناسب ،صدای خوش، ،توانایی به کاربردن وسایل و ابزاری چون چوبدستی،چهارپایه و نیزه ،حفظ و دانستن داستان و اطلاعات به نحوی که در هر مجلس بتوانند به تناسب وقت و نوع جمعیت آنها را به کار برد را قسمتی از فنون لازم برای نقالی برشمرد ودر عین حال گفت : پیش از آن که در دوره ی صفوی، هنر نمایش تعزیه، هنرهای دیگر همچون نقالی را در سایه ی خود فرو برند، نقالان از ارج و قرب والایی برخوردار بودند ./ انتهای پیام
نظر شما