حالا تنها نانوایی دنیا که کاسه های رویی اش را هرروز می چیند روی پیشخوان و از خمیر چندساعت وَرآمده، تنور قالاج پزان به پا می کند، قائم شهر است.

نانوایی که سه نسل است این نان جهانی را پُخت می کند و تا به امروز نگذاشته قالاجِ پُرخاطرخواه از گردونه گردون بیرون برود، آقای حسنی ست.

او اعتقاد دارد تنها اگر شاطرهای دیگر آموزش پخت این نان را ببینند، قالاج ماندگار می گردد. چون هم شرایط خمیرآوری و هم پخت اش از نان های معمولی سخت تر است، قالاج پز دیگری نداریم.

در این خمیر چون جوش شیرین نمی ریزند پس باید چند ساعت بماند تا وَر بیاید. و در مورد پخت اش اینکه با حرارت غیرمستقیم آماده می شود یعنی اول تنور را داغ کرده، سپس شعله اش را کاسته، پخت را آغاز می کنند. و این یعنی هر تنور قالاج حدود دو ساعت زمان برای آماده شدن می برد که این مساله حوصله و عشق زیادی می طلبد.

این نان که در سالهای جنگ جهانی دوم در تنور کشورهای روسیه و بلغارستان و لهستان و رومانی آماده می گشت، بدلیل ماندگاری بالایش در زمان جنگ در اختیار سربازان روس قرار می گرفت.

اما حالا درهیچ کجای دنیا جز قائم شهر پخت نمی شود و قصه این نان های تُپُل و خوشمزه و بی جوش شیرین، انگار قصه شهریست که تنها یک نانوا و یک نانوایی سعی دارد طعم اش را زنده بدارد.

اگر وسوسه شدید که مزه این نان محبوب را آزمایش کنید یک سر بیایید شمال و سراغ مازندران را بگیرید. در این استان، شهریست که مردمانش در کارخانه های نساجی، پارچه می بافند و نانوای نازنینی دارند که برای مسافر و همشهری، قالاج های گرم و تپل پخت می کند.