این جملات نمونه‌ای از ترفندهای شبکه‌های اجتماعی برای کشاندن مخاطبان، بخصوص جوانان به کانال‌های این شبکه‌هاست. جدید‌ترین مطالعه این حوزه نشان داده کاربرانی که بیش از دو ساعت در روز وقت خود را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، بیشتر دچار مشکلات ذهنی و روانی می‌شوند و نوجوانانی که بیشتر وقت خود را در این شبکه‌ها می‌گذرانند، سریع‌تر دچار مشکلات بهداشت روانی می‌شوند.
* لجنزاری به نام شبکه‌های اجتماعی
آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید، چندی پیش با تأکید بر اینکه وجود گناه در بین جوامع گوناگون یک بیماری است، گفته است، شبکه‌های اجتماعی هم اکنون تبدیل به لجنزار شده‌اند و دشمن می‌خواهد به این وسیله نیروی جوانان را بگیرد.
وی با بیان اینکه امروز این بیماری به واسطه شبکه‌های اجتماعی فوق العاده زیاد شده است، گفت: پدران و مادران به جوانان خود رحم کنند و مراقب آن‌ها باشند تا گرفتار این شبکه‌های آلوده نشوند. زیرا میکروب‌ها از طریق رسانه‌ها، کتاب‌ها، افراد و تبلیغات آلوده هجوم آورده‌اند و یک نیروی دفاعی به نام «تقوی» باید در مقابل آن بایستد.
دکتر ثمین دانیال‌زاده، استاد دانشگاه و پژوهشگر فناوری اطلاعات با بیان اهمیت کارکردهای شبکه‌های اجتماعی در جامعه امروزی به خبرنگار ما می‌گوید: امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ‌های گوناگون و نیز نشان دادن شخصیت دروغین و باب میل برای افراد مختلف از جمله دلایل اقبال عمومی به شبکه‌های اجتماعی است.
* نوجوانان شیر بیشه‌های مجازی!
وی می‌افزاید: سازماندهی انواع گروه‌های اجتماعی مجازی و انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی موجب شده جوانان و حتی نوجوانان که در فضای واقعی جایی برای عرض اندام ندارند، در این شبکه‌ها شیر بیشه مجازی باشند و براحتی حرف خود را در این فضا منتشر کرده فریاد بزنند.
وی درباه خلأ‌های فضای مجازی و نبود زیرساخت‌های بومی برای آن می‌گوید: اصولاً دولت برای اینکه این افراد در داخل کشور فضای سایبری داشته باشند، برنامه ریزی نکرده، برای همین حاصل حضور یک دهه‌ای جوانان ما در فضای مجازی، در شکل بحران هویتی که می‌بینیم، مشاهده می‌شود.
به اعتقاد دکتر دانیال‌زاده، گرچه فلسفه وجودی نهادهای اجتماعی واقعی، تشکیل و پیوند گروه‌های اجتماعی بر محور مشترکات اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، اما اعضای این اجتماعات مجازی با پیوندهایی که با یکدیگر دارند، به دنبال ایجاد نقاط امن و فرار از مسؤولیت‌های اجتماعی شکل می‌گیرند و این فرار و بی‌اعتمادی برای نوجوانان زیان بار است.
* کدام نظارت، کدام فیلترینگ؟
سید صادق مصطفوی، یکی از کاربران شبکه موبایلی تلگرام است که درباره استفاده فرزند نوجوانش از گروه‌های تلگرامی نگران است. مصطفوی می‌گوید: من بر استفاده دخترم از تلگرام نظارت کامل دارم. او تلفن یا تبلت اختصاصی ندارد و بیش از 40 دقیقه در روز هم اجازه حضور در تلگرام را ندارد، اما واقعاً در فضایی که همه گونه گروه فاسد و غیراخلاقی که من در مواردی تصاویر، آموزش‌ها و نیز جُک‌های بسیار مستهجن دیده‌ام، چطور می‌شود دایم یک نوجوان را کنترل کرد؟
وی با ابراز تعجب از والدینی که برای نوجوان خود گوشی یا تبلت با امکان ارتباط اینترنتی آزادانه و بدون نظارت فراهم می‌کنند، می‌گوید: برخی والدین، آتش را کف دست فرزند خود می‌گذارند و بعد توی سر خودشان می‌زنند که چرا فرزندم سوخت و نابود شد. والدین باید بدانند که بدترین محتواها، فیلم‌ها، تصاویر، آموزش‌های جنسی، داستان‌ها و جُک‌های مبتذل و مستهجن در حال حاضر در تلگرام براحتی در دسترس است و فرزندان آن‌ها به سادگی راه‌های رسیدن به این محتواها را به یکدیگر نشان می‌دهند.
مصطفوی با انتقاد از فیلترینگ نصفه و نیمه تلگرام می‌گوید: وزارت ارتباطات شعار فیلترینگ هوشمند را سر می‌دهد، اما حقیقت این است که نه فیلترینگ درست و حسابی هست و نه هوشمندی قابل مشاهده‌ای و در این فضای مسموم تلگرامی، نوجوانان بی‌گناه و معصوم ما دچار مسمومیت‌های شدید اخلاقی می‌شوند که بزودی دودش به چشم همه ما خواهد رفت.
* لزوم هدایتگری نوجوان در فضای آنلاین
علی معینی، کار‌شناس نظام آموزشی نیز در این باره می‌گوید: با توجه به پیشرفت علم و فناوری، گاهی لازم است حتی دانش آموزان مقطع ابتدایی وارد اینترنت شوند و یا از تبلت و رایانه آنلاین استفاده کنند که این امر باید با نظارت اولیا و معلم باشد و آن‌ها حتما باید به عنوان راهنما در کنار بچه‌ها حاضر باشند.
به گفته وی، کانال‌هایی مانند «لات و لوت»، «عکس و فیلم خفن»، «عکس و کلیپ باحال»، «طنز و منز»، «کانال خنده‌های پاره پوره»، «بچه‌های بسیار باحال» و ... با استفاده از سادگی و صفای کودکانه نوجوانان، آن‌ها را به فضای غیر اخلاقی سوق داده و مجبور به دیدن صحنه‌های زننده و ضد ارزشی می‌کند که این آثار تا ده‌ها سال می‌تواند روح پاک آن‌ها را متأثر کند.
وی با اشاره به تماس‌هایی که با خانواده دانش آموزان درباره محتوای منفی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی داشته، می‌افزاید: گاهی اولیا به من مراجعه می‌کنند و از محتوا‌های تلگرام و شبکه‌های اجتماعی گلایه مندند که به طور مثال فرزندم موردی را نمی دانسته و به اینترنت مراجعه کرده، او را به استفاده از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های نامناسب تشویق کرده‌اند.
* امکان برخورد با شبکه‌های خارجی را نداریم
قاضی محمد غافری، کار‌شناس جرایم رایانه‌ای نیز به خبرنگار ما می‌گوید: بیشتر شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های تعاملی مجازی مورد علاقه جوانان در خارج از مرزهای کشورمان قرار دارند که همین عامل، دلیل مهمی است تا این شبکه‌ها و وبگاه‌ها اصولاً پایبند به الزام‌های کشور ما نباشند و ما نیز برای پیگیری آن‌ها ابزار قانونی نداریم.
وی با تأکید بر اینکه سرورهای شبکه‌های اجتماعی باید در داخل کشور مستقر باشند و یا از شبکه‌ای بومی برای ارتباط استفاده شود، می‌گوید: برای جلوگیری از ارتکاب جرایم رایانه‌ای و حملات شخصیتی در این شبکه‌ها به افراد حقیقی و حقوقی، هر ماه ده‌ها پرونده توسط پلیس فتا به شعبه‌های این دادگاه ارجاع می‌شود که بیشتر قربانیان زنان و نوجوانان هستند.
وی با تأکید بر نقش خانواده تصریح می‌کند: قبل از وقوع حادثه و عضو شدن کاربران در گروه‌های تلگرامی، خانواده‌ها باید فرزندانشان را نسبت به جرایم محیط مجازی و دام‌هایی که بیگانگان و برخی هموطنان بی‌اخلاق و فاسد برای آن‌ها پهن کرده‌اند، آگاه سازند، وگرنه برخورد انتظامی و قضایی به‌تنهایی نمی‌تواند بازدارنده باشد.
* نامطلوبی رفتار پس از کنجکاوی
معینی همچنین تصریح می‌کند: با دیدن جست‌وجوهای فرزندمان متوجه می‌شویم که جملات، عکس‌ها و یا کلیپ‌های نامناسبی در اختیارش قرار گرفته است و متوجه صحنه‌های بسیار نا‌هنجار و دور از سن و سال وی که ناخودآگاه یا از روی کنجکاوی در اختیارش قرار گرفته می‌شویم و متأسفانه این جست‌وجو منجر به تغییر رفتار‌های نوجوان و فاصله گرفتن از تربیت اسلامی می‌شود.
صابر مرتضوی، یکی از والدینی که برای حضور فرزندانش در شبکه‌های اجتماعی نگران است نیز می‌گوید: مسؤولان باید شبکه‌های اسلامی و مورد تأیید در کشور راه اندازی کنند، و گرنه روز به روز شرایط برای بچه‌ها بدتر خواهد شد، چون به حضور در این شبکه‌ها نیاز دارند.
* تعلل دولت دلیل انحراف جوانان
دکتر سپیده رضاپور، روان‌شناس می‌گوید: همه شبکه‌های غربی ناامن هستند و برای جذب جوانان ما برنامه ریزی انحرافی دارند، اما دولت از ایجاد یک شبکه اجتماعی داخلی قوی و پویا شانه خالی می‌کند و این کوتاهی زمینه انحراف جوانان ما و آسیب‌های خانواده‌ها را فراهم می‌کند. وی می‌افزاید: در شبکه‌های اجتماعی خارجی بسیاری از کودکان در زمانی که هنوز شرایط سنی لازم را ندارند براحتی عضو می‌شوند، زیرا آن‌ها دلشان برای کیان خانواده ما نسوخته و برای کاهش مشکلات حتما باید این فضا‌ها بومی سازی شوند.
به گفته این روان‌شناس، انحرافات اخلاقی و تزلزل شخصیتی، سرقت هویت و سوءاستفاده اخلاقی و جنسی و نیز بی اعتمادی به جامعه، بین کودکان و نوجوانان مهم‌ترین خطرهایی است که آن‌ها را در زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی تهدید می‌کند، اما والدین و مدارس در این زمینه آگاهی لازم را به آن‌ها نداده‌اند.
* نوجوانان به حال خود‌‌رها شده‌اند
دکتر رضاپور، با بیان اینکه در کشورهای اروپایی و آمریکا سن متداول برای آشنا شدن با شبکه‌های اجتماعی بالا‌تر از ۱۳ سال است، یادآور می‌شود: همه این ضوابط در حالی در این کشور‌ها اجرایی می‌شود که این افراد با فرهنگ بومی خودشان و زبان مادریشان در این محیط‌ها حاضر می‌شوند، اما در کشور ما جوانان و نوجوانان به حال خودشان‌‌رها شده اند و در هر شبکه‌ای عضو می‌شوند.
به اعتقاد این مشاور خانواده، برخی از این شبکه‌ها با تأکید بر دین زدایی و ترویج بی بند و باری سعی در انحطاط خانواده دارند و بنای بی‌حرمتی حداکثری را با تشکیل گروه‌ها و کانال‌های غیراخلاقی و خجالت آور در جامعه گذاشته‌اند و در صورت نبود برخورد قاطع و مدیریت فضای مجازی، امنیت اخلاقی جامعه جریحه‌دار و نقشه‌های دشمنان ما محقق خواهد شد.
نظر شما