در سال‌های گذشته معمولاً کتاب‌های انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نامزد جایزه‌های ادبی بوده است. به عنوان دبیر شورای شعر کودک و نوجوان کانون، آیا این انتخاب‌ها برای این انتشارات ملاک و معیار است و شما را به اهداف مد نظرتان رسانده است؟
همه این انتخاب‌ها برای ما شعف‌انگیز است. با همه اینها، به نظر من کانون هنوز به اهدافش نرسیده است. پروژه شعر نوجوان کانون کار بسیار ارزشمندی بود که البته شاعران هم زحمت کشیدند و بهترین آثارشان را ارایه کردند. حساسیت خود شاعران در ارایه اثر و سختگیری کانون در انتخاب آثار رسالی برای چاپ، 2 دلیل مهمی است که آثار کانون برای جوایز متعدد ادبی کاندیدا می‌شود.
آیا کانون توانسته در سال‌های اخیر نویسنده و شاعر به جامعه ادبی معرفی کند یا همین سختگیری‌ها باعث شده فقط آثار نویسندگان سرشناس منتشر شود؟
از همان ابتدا بسیای از شاعران پیشکسوت به‌نوعی وابسته به کانون بوده‌اند و کانون سکوی پیشرفت آنها بوده است. با توجه به این سابقه و قدمت، تلاش کانون این بوده که آثار مناسبی را منتشر کند. به همین دلیل در سال‌هایی که من مسؤولیت شورای شعر کودک را بر عهده داشتم، تلاش کردم آثاری شایسته منتشر شوند؛ اگرچه این نوع نگاه باعث شد تا بعضی نویسندگان و شاعران از نحوه انتشار کتاب‌های کانون گلایه‌مند باشند اما به زعم من این گلایه جایگاهی ندارد و اگر اثری برای چاپ انتخاب نشده، به دلیل ضعف کار بوده است و نه غرض ورزی.من به عنوان کسی که سال‌ها در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت می‌کند، در انتخاب اثر فقط به ادبیات و شعر کودک فکر می‌کنم و نه به شخص. با همه اینها، تلاش من این بوده که کار از شاعران تازه‌کار هم منتشر شود اما با شرط خوب‌بودن اثر.
تا کنون اثر نویسنده و شاعر اولی را چاپ کرده‌اید؟
بله، با توجه به این طرح گاهی اتفاق افتاده است که اثری به کانون فرستاده شده که صاحب آن تا کنون کتابی منتشر نکرده بود اما اثر ارسالی شایستگی انتشار داشت و کتاب او چاپ شد.
انتقادهایی به نحوه عملکرد کانون پرورش فکری مطرح است مبنی بر اینکه آثار شاعرانی که کارمندان و حقوق‌بگیران کانون هستند و در مراکز مختلف کانون سِمت دارند، راحت‌تر منتشر می‌شود؟
نه، اصلاً چنین چیزی نیست. یادم هست در جلسه‌ای، یکی از دوستان جوان شاعر که تازه وارد وادی شعر کودک شده بود، ایراد گرفت به اینکه چرا آثار آقای رحماندوست در کانون به‌راحتی منتشر می‌شود. پاسخ من این است که چاپ آثار رحماندوست در کانون باعث افتخار این انتشارات است. ایشان پیشکسوت شعر کودک و ادبیات کودک و نوجوان این کشور میباشد و مسلم است که کانون با افتخار آثار ایشان را چاپ می‌کند. شاعران دیگری که تجربة کاری بالایی دارند نیز همینطور. جوانی که تازه سرودن شعر کودک را شروع کرده، اصلاً نباید خودش را با این پیشکسوت‌ها مقایسه کند. افرادی مثل مصطفی رحماندوست، اسدالله شعبانی و جعفر ابراهیمی (شاهد) سال‌هاست که عمرشان را برای ادبیات کودک گذاشته‌اند و آثارشان مشق شاعران جوان است. اما به هر حال اگر شاعری اثر خوب داشته باشد، اثرش منتشر می‌شود حتی اگر این شاعر، جوان باشد. ضمناً تأکید می‌کنم که حتی آثار شاعران پیشکسوت هم بعد از ارزیابی منتشر می‌شود و از آنجا که آثار در 2 شورا بررسی می‌شود، اگر در شورای اول قصوری در انتخاب آثار باشد، در شورای بعدی این قصور جبران می‌شود.
من با اطمینان می‌گویم که آثار کارمند کانون با سایر شاعران فرقی ندارد و همه آثار بعد از بررسی در 2 شورا امکان چاپ پیدا می‌کند. کارشناسان خارج از کانون هم هستند و من نیز به عنوان نفر چهارم نظر می‌دهم. من با توجه به جایگاهی که دارم، سعی می‌کنم به شاعران جوان نگاه خاصی داشته باشم و اگر اثرشان استانداردهای لازم را برای انتشار داشت، چاپ بشود. چون ادبیات کودک برای ما مهم است و نه افرادی خاص. از طرفی، به دلیل قدمتی که کانون دارد و توقعی که مخاطب از کانون دارد، موظفیم در انتخاب اثر برای چاپ سختگیر باشیم. من اطمینان می‌دهم که اگر اثری در کانون تصویب نشده، ضعف‌هایی داشته و غرضی پشت این مسأله نبوده است.
علی‌رغم اینکه شعر کودک ساده به نظر می‌آید اما سختی‌های خودش را دارد. با توجه به این مسأله، بسیاری از شاعران و ناشران به‌راحتی آثاری نازل را چاپ کرده‌اند و نتیجه‌اش وفور کتاب‌های بازاری برای گروه سنی کودک در بازار کتاب است. کانون در رقابت با این کتاب‌های بازاری چه می‌کند؟
بله، متأسفانه بسیاری از آثاری که برای انتشار به ما می‌رسد، بازاری است. بسیاری از افرادی که به نحوه انتخاب کانون برای چاپ اثر ایراد می‌گیرند، همین افرادی هستند که کار بازاری ارایه می‌کنند. آثار این دوستان به هیچ عنوان ارزش ادبی ندارد اما خود آنها توقع بالایی دارند. در پاسخ به سؤال شما باید بگویم که خانواده‌ها و معلمان با شناخت ناشران خوب می‌توانند به انتخاب اثر شایسته کمک کنند. در شرایط فعلی نظام آموزش و پرورش، من مطمئنم هیچ معلمی با خانواده‌ها درباره کتاب و کتابخوانی صحبت نمی‌کند. در سفری که به بندرعباس داشتم و در صحبت با معلمان آنجا، متوجه شدم معلمان دوره دبستان هیچ شناختی از شعر کودک ندارند. آنها نمی‌توانستند چند شاعر کودک را نام ببرند. شاید بهتر است ارشاد هم در چاپ کتاب سختگیر باشد و به آثار ضعیف مجوز نشر ندهد. متأسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌راحتی به آثار ضعیف مجوز نشر می‌دهد و به بعضی کارهای قوی به خاطر وجود یکی دو کلمه مجوز نشر نمی‌دهد.
ناشران هم باید در انتخاب اثر سختگیری کنند و در کنار مسایل مالی به فکر ادبیات و چاپ اثر خوب هم باشند. البته همه اینها نیازمند فرهنگ‌سازی است. در این شرایط، وظیفه منِ نویسنده این است که اثری خوب ارایه کنم.
نظر شما