این پژوهشگر حوزۀ قرآن و حدیث دربارۀ اینکه منظور از ظهور قائم (ع) در زمان امام سجاد یا امام صادق (ع) کیست، خاطرنشان کرد: در کتاب «انسان 250 ساله» صفحه 262 می‎خوانیم وقتی از امام باقر (ع) در روزهای آخر عمر شریفشان سؤال می‎شود که قائم آل محمد (ص) کیست، حضرت نگاهی به امام صادق (ع) می‎کنند و می‎گویند که گویا می‎بینم که قائم آل محمد (ص) این است. البته می‎دانید که قائم یک اسم عام است و اسم خاص یعنی اسم ولیّ عصر (عج) نیست، بلکه ایشان قائم نهایی آل محمد (ص) است، اما تمام کسانی از امامان که در طول زمان قیام کردند ـ چه پیروزی به دست آوردند و چه نیاوردند ـ قائم آل محمد هستند و این روایاتی که می‎گوید وقتی قائم ما قیام کند این کارها و این رفاه‎ها را ایجاد می‎کند و این عدل را می‎گستراند، منظور حضرت ولیّ عصر نبوده است. آن روز منظور از شخصی که از آل محمد بنا بود حکومت حق و عدل را به وجود آورد، امام صادق بود که قائم آل محمد در آن روز نامیده می‎شدند.

دوران امام صادق (ع) مقطعی حساس برای بشریت
وی با بیان اینکه دوران امام صادق (ع)، دورانی حساس برای جامعۀ بشریت بود، اظهار داشت: تعبیر مقام معظم رهبری به عنوان «پیچ تاریخی» به وضوح در آن زمان احساس می‎‌شد و اگر جامعۀ شیعه در آن شرایط از این گردنۀ حساس با سلامت عبور می‎‌کرد، بشریت به بهشت می‌‎رسید و در مقابل، اگر سقوط یا حداقل سستی‎‎ای صورت می‎‌گرفت، بشریت برای سالهای سال باز هم از بهشت محروم می‌‎شد، به عبارتی دیگر، سرنوشت بشریت به عملکرد شیعیان در آن زمان گره خورده بود.

صادقی با بیان این مطلب که امام سجاد و امام باقر (ع) برای زمینه‎سازی قیام امام صادق (ع) تلاشهای بسیاری کردند، گفت: مقام معظم رهبری در کتاب «انسان 250 ساله» از این منظر نگاهی تحلیلی و دقیق به جریان زندگی امام سجاد و امام باقر (ع) داشتند که بسیار قابل توجه و تأمل است.

این پژوهشگر حوزۀ قرآن و حدیث تصریح کرد: درست زمانی که بشریت به چند قدمی بهشت یعنی قیام قائم (ع) رسیده بود تا مردم را از اعماق به سمت بالا بکشاند که این همان تعبیر زیبای خدا در قرآن است که می‌‎فرماید: ﴿ اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ﴾، ناگهان گروهی که بعدها سلسلۀ عباسیان را تأسیس کردند، در ابتدا در مقابل بنی‎امیه قرار گرفتند و نسبت به امام صادق (ع) شدیداً ابراز محبت کردند. این گروه (بنی‎‌عباس) نسبت به مقولۀ ولایت اظهار تقید می‎کردند، اما پرچمی مستقل از پرچم امام صادق (ع) علیه سلطۀ بنی‎امیه علم کردند.

صادقی با طرح این سؤال که با شکل‎‌گیری چنین جریانی در آن دوران، جامعۀ محبان امام صادق (ع) باید چگونه رفتار می‌‎کردند، افزود: آنان در این شرایط باید نزد امام می‎‌آمدند و از ایشان کسب تکلیف می‌‎کردند و میل و نظر امام (ع) را نسبت به این ماجرا جویا می‎‌شدند، اما جامعه به تشخیص خود عمل کرد و بنی‎‌عباس و ادعای خود را بر حق یافتند.

وی خاطرنشان کرد: فتنه به قدری سهمگین و پیچیده بود که بزرگان علمی آن دوران که تعدادشان در لشگر سیاه‎جامگان هم کم نبود، سایر قیامهای زمانه را مصادره کردند و این موجب شد تا یک بار دیگر در جامعۀ بشری، ولیّ زمانه غریب بماند، هیچ کسی از ولیّ زمانه جویا نشد که آقا، نظر و میل شما چیست. جامعۀ محبان در بطلان بنی‎‌عباس و دروغ بودن ادعای آنان به یقین نرسیده بود و این ناشی از عدم همراهی آنان با ولایت بود.

این پژوهشگر حوزۀ قرآن و حدیث اظهار داشت: با وقوع این اتفاق، دیگر جبران آن ممکن نبود و به واسطۀ این رفتار غلط آنان، بشریت با خسران عظیم و عجیبی روبرو شد، تا جاییکه یکی و شاید مهم‌ترین و عظیم‎ترین فرصت دستیابی بشر به بهشت از دست رفت، امام صادق (ع) پس از این ماجرا فرمودند: دیگر زمان ظهور را خدا می‎‌داند و بس.

صادقی با بیان این مطلب که علت اصلی محرومیت جامعۀ بشریت از دستیابی به بهشت در دوران امام صادق (ع)، رفتار ضعیف محبان آن زمان بود، یاداور شد: با مطالعه و آسسب‎شناسی رفتار جامعۀ آن زمان، در می‌یابیم که در آن دوران، احساس نیاز شدید به ولیّ و امام کمرنگ بوده است، این درحالی است که  قیام مهدی آل محمد (ع) بر اساس منابع حدیثی زمانی خواهد بود که در جامعه حس نیاز به امام ایجاد شود و این آن چیزی است که در دوران امام صادق (ع) به آن نیازمند بودیم.

وی بیان کرد: از آن مقطع به بعد وقتی نزد امام صادق (ع) می‌‎آمدند و پیشنهاد می‎‌دادند که هزاران نفر آمادۀ اطاعات از شما و پیکار در رکاب شمایند، ایشان نمی‎پذیرفتند و بارها فرمودند که اگر به تعداد پنج نفر نفر یاور داشتم، قیام می‎‌کردم. این کلام در مقطعی از زمان توسط امام صادر می‎‌شود که ایشان بنا به روایتی 4 هزار و بنا به روایتی 40 هزار شاگرد داشتند. این رفتار امام برای آدمی این سؤال را ایجاد می‌‎کند که جنس یاوران مورد نظر امام (ع) از چه جنسی بوده است؟! این رفتار امام (ع) بیانگر آن است که ایشان صرفاً به دنبال یاورانی به بازوان نیرومند نبودند، بلکه طالب یاورانی بودند که در مواجهه با فتنه‎های شیطانی به میدان بیایند نه صرفاً در میدان نبرد سخت، چراکه گذر از فتنه‎ها سخت‌تر است و جنس یاوران باید از جنس دیگری باشد.

این پژوهشگر حوزۀ قرآن و حدیث با بیان این مطلب که جامعۀ محبان از آن زمان به بعد مأمور به تقلید از مراجع و شاگردان اهل‎‎‌بیت (ع) شدند، گفت: از دوران امام صادق (ع) تا ائمۀ بعدی به تدریج، نظام مقلّد و مرجع نهادینه شد و تربیت شاگردان در دستور کار اهل‎‎‌بیت (ع) قرار گرفت، این نظام روز به روز در جامعه ریشه‎‎دار شد تا اینکه در مقطعی از تاریخ امامی که در شب قدر تمام امورات را در دنیا تدبیر و مدیریت می‎‌کند، اینگونه دست به قلم برد و نوشت که باید محبان انقلاب کنند.

حرف‎شنوی از امام خمینی (ره)، انقلاب را پیش برد
صادقی با اشاره به اینکه در دوران منتهی به انقلاب اسلامی و حتی پس از آن تا به امروز، ابلیس شدیدترین فتنه‎ها و نیرنگهای خودش را که از جنس فتنه‎های زمان ائمه قبل و چه بسا شدیدتر است را به کار گرفت، گفت: تنها چیزی که حرکت حق و نورانی انقلاب اسلامی را پیش برد، حرف‎شنوی محض عمدۀ مردم از امام (ره) بود و این همان چیزی بود که هزار و اندی سال برای آن کار شده بود تا جامعه به این مرحله از رشد برسند و ببیند نظر امام در چیست، چراکه فقط آن برایشان قیمت داشت.

وی با بیان این مطلب که ده‎ها و صدها گروهک انحرافی از سالهای پس از انقلاب شکل گرفتند، اما نتوانستند قطار انقلاب را از ریل اصلی‎اش منحرف کنند، خاطرنشان کرد: انقلاب با قدرت تمام پیش رفت؛ چون یک مسئله و عنصر در آن نهادینه شد و آن، شکل‌گیری این نگرش در یاوران بود که امام انقلاب خواهان چه هستند و چه نظری دارند، این یاوران، یاوران مورد نظر امام صادق (ع) بودند، آری، این چنین در جریان انقلاب، ثمرۀ فعل امام صادق (ع) به بار نشست.

این پژوهشگر حوزۀ قرآن و حدیث با بیان این مطلب که اگر بخواهیم نامی برای این یاوران از متن قرآن بیابیم، عنوان «ملت ابراهیم» سزاوار آنان است، بیان کرد: مهم‌‎ترین عنصر چنین ملتی، «تبعیت» است و ما این را در بسیاری از آیات از جمله ﴿ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْراهیمَ حَنیفاً﴾ می‎‌یابیم. در زمان امام (ره) ـ چه بعد و چه قبل از انقلاب ـ خیلی از افراد مدعی خط دین بودند، اما مردم نگاه‎‎شان فقط و فقط به امام (ره) بود و چقدر ایشان زیبا فرمودند که «پشتیبان ولایت باشید تا به شما آسیب نرسد» که این امر در جنگ هشت ساله به وضوح قابل رؤیت بود. این کلام امام به معنای همراهی ملت با ولیّ زمان است.

صادقی با بیان اینکه تا زمانی که ابلیس وجود دارد، جامعۀ شیعه در خطر سقوط قرار دارد، یاداور شد: اهل‎‎‎‌بیت (ع) رفتار مناسب برای در امان بودن از فتنه‎‎های دشمنان را به ما آموختند و آن این است که در جستجوی نظر ولیّ زمان خود باشیم. با توجه به اینکه اکنون در زمان غیبت به سر می‌بریم، باید چون تشنگان نزدیک‎ترین شخص را به امام زمان (عج) جستجو کنیم که البته آن شخص در نظام سکولاری ابلیس مورد بیشترین دشمنیها و هجمه‎ها واقع می‎‌شود و ما او را اینگونه بازخواهیم شناخت.

پی‌نوشتها:

(1)عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ‏: «یَا ثَابِتُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى قَدْ کَانَ وَقَّتَ‏ هَذَا الْأَمْرَ فِی‏ السَّبْعِینَ‏ فَلَمَّا أَنْ‏ قُتِلَ‏ الْحُسَیْنُ‏ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ اشْتَدَّ غَضَبُ اللَّهِ تَعَالَى عَلَى أَهْلِ الْأَرْضِ فَأَخَّرَهُ إِلَى أَرْبَعِینَ وَ مِائَةٍ فَحَدَّثْنَاکُمْ فَأَذَعْتُمُ الْحَدِیثَ فَکَشَفْتُمْ قِنَاعَ السَّتْرِ وَ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ بَعْدَ ذَلِکَ وَقْتاً عِنْدَنَا وَ یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ‏ قَالَ أَبُو حَمْزَةَ فَحَدَّثْتُ بِذَلِکَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ قَدْ کَانَ کَذَلِکَ؛ ابو حمزه ثمالى گوید: شنیدم امام باقر علیه السلام می‌فرمود: اى ثابت همانا خداى تبارک و تعالى این امر را در 70 وقت گذاشت، چون حسین صلوات اللَّه علیه کشته شد، خشم خداى تعالى بر اهل زمین سخت گشت، آن را تا 140 به تأخیر انداخت. سپس که ما به شما خبر دادیم، آن خبر را فاش کردید و از روى پوشیده، پرده برداشتید، بعد از آن خدا براى آن وقتى نزد ما قرار نداد. خدا هر چه را خواهد محو کند و ثابت گذارد و اصل کتاب نزد اوست.
ابو حمزه گوید: من این حدیث را به امام صادق علیه السلام عرض کردم، فرمود: چنین بوده است» (کافی ج1 ص368)