همین ماجرا باعث شد تا بحثهایی درباره ایجاد سرور تلگرام در داخل کشور مطرح شود و میزبان این دیتاسنتر هم یک شرکت داخلی معرفی شود زیرا پیامرسان تلگرام بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی برای ادامه فعالیت خودش در ایران باید اطلاعات کاربران ایرانی را در کشور ذخیره کند. پاول دورف، مؤسس و مدیر تلگرام، به خبر انتقال سرور تلگرام به ایران تا پایان سال واکنش نشان داده و ضمن تکذیب آن گفته است: نمیدانم این اخبار از کجا میآید. درباره این ماجرا و اتفاقات پیرامونی آن با محمدهادی بیات، پژوهشگر و فعال فضای مجازی، گفتو گوکردهایم که مشروح آن را میخوانید.
اخباری مبنی بر انتقال سرور پیامرسان تلگرام به ایران مطرح شده است. نظر شما در این باره چیست؟
تجربه نشان داده است که طرف مقابل، هزینه سرمایهگذاری برای انتقال سرورهایش را انجام نمیدهد و زیر بار آن نمیرود. طبیعی هم هست که نرود. من تعجب کردم که چرا مسؤولین ما به این راحتی چنین موضوعی را میپذیرند و روی آن برنامهریزی میکنند. ما به جای انتقال سرورهای خارجی به داخل، میتوانیم برای راهاندازی دیتاسنتر و خدمات ارزش افزوده دیتا در داخل کشور، سرمایهگذار داخلی یا خارجی پیدا کنیم.
تلگرام بازار خودش را پیدا کرده و 60 درصد ترافیک برای این پیامرسان استفاده میشود. آیا ایجاد یک نرمافزار جدید ریسک نیست؟
نه، اینطور نیست. ما الان مدلهای دشوارتر از نرمافزارهای پیامرسان را در کشور راهاندازی کردیم. تلگرام، ارزش افزوده دیتایی که از تحلیل اطلاعات به دست میآورد و ارزش استراتژیک بالایی هم دارد را بیرون از کشور انجام میدهد و اگر سرور آن به داخل کشور بیاید، برای تحلیل محتوا بسیار محدود میشود. ارزش تحلیل محتوا بسیار بالاست. وقتی پیامرسانی بهصورت رایگان اجازه میدهد 20 میلیون کاربر از آن استفاده کنند، دادههای پژوهشی دقیقتری را به دست میآورد. ارزش اطلاعات بهتنهایی شاید خیلی زیاد نباشد اما وقتی در حلقههای مفقوده تحلیل قرار میگیرد، ارزش پیدا میکند. شرکت تلگرام از این محل درآمدزایی میکند. وقتی بگویید که سرور خودت را به داخل بیاور، طبیعی است که چنین کاری نمیکند. تا زمانی که ما از تعطیلی تلگرام بترسیم، طرف مقابل استفادهاش را میبرد و ارزش افزوده بالایی به دست میآورد. در حوزه برند هیچ کشوری اجازه نمیدهد که به همین راحتی یک خارجی در کشورش بازار پیدا کند. در حالی که ارزش برند تلگرام در آغاز فعالیت حدود 200 هزار دلار بود اما الان قیمت آن 60 میلیون دلار برآورد میشود. بالاخره این برند با منابع داخلی ایران تقویت شده است. باید با کنترل و دقت بیشتری به ماجرای تلگرام وارد شد. تلگرام به کشورهای خودش هم پاسخگو نیست چه برسد به کشور ما. قطعاً این شرکت، سروری در داخل ایران ایجاد نمیکند و اگر هم بکند، هزینه سنگینی را به کشور تحمیل خواهد کرد و امتیازات ویژهای را میخواهد.
مصوبه شورای عالی فضای مجازی تصریح کرده که برنامههای پیامرسان خارجی برای ادامه فعالیت، باید در ایران سرور ایجاد کنند. فعالیت تلگرام خلاف این مصوبه است. به نظر شما تعطیلکردن پیامرسان تلگرام آسیبزا نیست؟
چه آسیبی از تعطیلشدن تلگرام به جامعه ما میخورد؟ مگر وایبر تعطیل شد چه اتفاقی افتاد؟ همه به پیامرسان دیگری کوچ کردند. ما یک نیاز داریم و منکر آن هم نیستیم. وقتی یک محصولی تولید کشور است و با منابع داخلی و برای ارزشآفرینی داخلی ایجاد شده، باید آن را سر پا نگه داشت. از هر جهتی نگاه کنید، برند تلگرام مال ما نیست. برندی که تهدید به حذف بشود، موظف است که با شما راه بیاید چون دارد از این بازار سود میبرد. اگر هم نخواست یکی دیگر جایگزینش میشود چون خیلیها، اعم از شرکتهای داخلی و خارجی، حاضرند که این بازار را به دست بیاورند. قواعد کار و منافع مالی هم ایجاب میکند که از منافع ملی دفاع کنیم. در نشستهای تخصصی بحث شد که اگر تلگرام نباشد چه اتفاقی میافتد. موافقان و مخالفان تلگرام گفتند اگر نباشد هیچ اتفاقی نمیافتد، یک پیامرسان دیگر. حدود 25 هزار پیامرسان جهانی و محلی وجود دارد پس این یک ابزار انحصاری نیست که فقط دست شرکت تلگرام باشد. این پیامرسان یک سری قابلیتهایی دارد که میگوییم خوب است اما این برند با منابع ملی ایران رشد کرد. برای بارگیری یک فیلم کوتاه، این فیلم باید برود روی سرور تلگرام و بارگزاری شود تا به کاربر مقابل برسد و بارگیری شود. این یعنی یک کلیپ 2 مگا بایتی، 4 مگابایت از منابع ملی ما را خارج میکند. به نظرم اگر سرور تلگرام به داخل کشور نیاید، مصوبه شورای عالی فضای مجازی باید محکم اجرا شود. تردید نکنید که اگر قاطع باشیم آنها میآیند. اگر هم نیایند ضرر کردهاند چون یک پیامرسان دیگر جایگزین میشود. کجای دنیا، درِ کشوری را باز میکنند و میگویند که دستگاهی را وارد کنید و هر جای کشور هم خواستید آن را بگذارید و سود هم بکنید و با ارز آن کشور تجارت کنید و بعد پولتان را در بیرون از آن کشور خرج کنید. هیچ کشوری اجازه چنین کاری را نمیدهد. من روی این موضوع که اگر تلگرام نباشد، چند ماه کار پژوهشی انجام دادم و به این نتیجه رسیدم که تعطیلی آن باعث اتفاقی در جامعه نمیشود. با تعطیلی «ویچت» عدهای لطیفه و طنز ساختند که خدا بیامرزدش یا وقتی وایبر تعطیل شد، چه اتفاقی افتاد؟ مردم گشتند و پیامرسان بهتری را پیدا کردند. تردید نداشته باشید که اگر تلگرام برود پیامرسانی بهتری جایگزین آن خواهد شد. ما خیلی آنها را جدی گرفتهایم در حالی که آنها باید دنبال ما باشند چون بازارشان اینجاست. دولت باید محکم و قاطع بر روی اجرای مصوبه شورای عالی فضای مجازی بایستد.
نظر شما