«آقا اجازه! ما هم دوست داریم مثل بچه‌های شهری، آزمایشگاه و وسایل ورزشی داشته باشیم . آقا! ما اصلاً معلم ورزش نداریم. غیر از آقا معلممون فقط آقای بازرس- که هر ماه یک بار بهمون سر میزنه- کس دیگری سراغمونو نمیگیره. آقا! معلممون میگه ما هم آینده ساز این کشور هستیم، اما...»
این‌ها بخشی از واگویه‌های دو دانش آموز عشایری در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان با خبرنگار قدس است. آن‌ها از مسؤولان می‌خواهند که دانش‌آموزان محروم عشایری، معلمان زحمت کش آن‌ها و کلاس‌های دو سه نفره شان را فراموش نکنند و مشکلاتشان را حل کنند.
فراموشی جامعه از معلمان عشایری
معلمان عشایری با کمترین توقع و بدون چشمداشت مادی در سخت ترین شرایط جوی و مکانی، گاهی بیش از 600 کیلومتر همراه ایل‌های کوچرو، طی طریق می‌کنند تا شهد علم و دانش را در کام تشنه دانش آموزان محروم عشایر بریزند و ثابت کنند که معلمی براستی شغل انبیاست. معلمی عشایری در واقع از سخت ترین و با این حال ارزشمندترین حرفه‌ها و هنرهای آموزشی و تربیتی است، اما معلمان عشایری همچنان گمنامند.
آن‌ها همه ساله در دو نوبت ییلاق و قشلاق کوله بار سفر می‌بندند و بچه‌های یک تیره، عشیره یا ایل را سواد می‌آموزند. با آن‌ها زندگی می‌کنند و طعم مشکلات را با تمام وجودشان می‌چشند. در سوگ و شادی آنان شريکند و فقط سالی چند بار به خانه خودشان برمی‌گردند تا در یادها بمانند.
رسم عاشقی و درس فداکاری
رسول مولوی، مدیر و معلم یک مجتمع‌مدارس عشایری است که 26 سال در مدارس عشایری در نقاط محروم خدمت کرده است، اما چیزی جز امید و آرزوی بهبودی اوضاع از او نمی شنویم. او از ما می‌خواهد برای کامل شدن چرخه آموزش در مدارس عشایری تلاش کنیم. وی که خودش نیز عشایرزاده است، می‌گوید: بیشترین سال‌های خدمتم در منطقه کوهستان‌های شمال شرقی شهرستان قوچان در خراسان رضوی و جنوب استان گلستان و منطقه مرزی «مراوه تپه» سپری شده و بزرگ‌ترین آرزویم باسواد شدن همه عشایر در همه استان‌های کشور است.
یکی دیگر از معلمان عشایری مراوه تپه که در واقع رسم عاشقی و درس فداکاری به ما داده است و نمی خواهد نامی از او در گزارش بیان شود، می‌گوید: فعالیت هایی که انجام داده، وظیفه او بوده و نیازی به رسانه ای کردن آن نیست، چون کار او در مقابل زحمات عشایر کشورمان بسیار اندک است. وی می‌افزاید: در حال حاضر در این منطقه عشایری که در منطقه ای محروم در مرز ایران و ترکمنستان واقع شده، برای آموزش فرزندان این سرزمین تلاش می‌کنم و هر کاری که از دستم بر می‌آمده برای دانش آموزان انجام داده ام و در قبال آن انتظاری از مردم، رسانه ها و مسؤولان ندارم. فقط دوست دارم مشکلات رفاهی این جمعیت اثرگذار در اقتصاد کشورمان حل شود.
او که 36 سال سن دارد و با همسرش در این نقطه صفر مرزی به تعلیم دانش آموزان عشایر مشغول است، درباره چگونگی خدمت در مناطق عشایری ادامه می‌دهد: خدمت در این مدارس فقط با عشق میسر است، وگرنه کسی برای مادیات به این حوزه وارد نمی شود. من خودم در منطقه ای که تا قبل از حضور من معلم نداشت، کارم را آغاز کردم و افتخارم این است که دانش آموزان عشایری با ورود من به دنیای دانش و تحصیل و دانایی پا گذاشتند و برای این توفیق خدا را شکر می‌کنم.
زندگی در تنهایی و بدون امکانات
«ع. س» نیز یکی دیگر از معلمان عشایری است که از روزهای یکنواخت و شب‌های تاریک مدارس عشایری می‌گوید و می‌افزاید: در اینجا نه برق داریم نه گاز و نه تلفن ثابت و نه آنتن تلفن همراه و نه امکانات رفاهی مانند حمام، اینترنت، تلویزیون، یخچال و... . وی با بیان اینکه از دهه 80 تاکنون معلم عشایری است و آرزو داشته در مناطق بکر و طبیعت زیبای عشایری زندگی کند، می‌گوید: در طول این سال‌ها در مناطق سخت گذر در کوهستان‌های عشایر‌نشین استان خراسان و گلستان خدمت کرده ام، شکرگزار خداوند هستم و امیدوارم بتوانم برای دانش آموزان مفید باشم.
وی درباره مشکلات معلمان عشایری می‌گوید: زندگی عشایری با طبیعت عجین است و طبیعت هر لحظه آبستن حوادث است. حمله حیوانات درنده، راه‌های سخت گذر و شرایط جوی دشوار، جزو زندگی ما شده است و این خطرات عشایر و معلم عشایری را تهدید می‌کند، اما تنهایی و نبود امکان ارتباط با جهان پیرامونی بیشترین دغدغه معلم عشایری است که امیدوارم با اختصاص شبکه‌های صدا و سیما و خطوط مخابراتی مشکل رفع شود.
مزایای منفی حق کوچ و سختی کار
گرچه قرار بود بر اساس برنامه توسعه، برای همه معلمان عشایری حق کوچ و سختی کار برای جبران بخشی از زحمات آنان، منظور شود، اما هنوز این رقم ناچیز به آن‌ها تعلق نگرفته است. ابوالحسن حقیقی، معاون پرورشی اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این باره می‌گوید: درگذشته به معلمان عشایر حق کوچ پرداخت می‌شد، اما حالا قرار است این رقم به عنوان سختی کار به فیش حقوقی آن‌ها اضافه شود و ما برای تغییر ضرایب حقوقی معلمان عشایر و برقراری این مزایا تلاش می‌کنیم. وی درباره جمعیت دانش آموزان عشایری منطقه مراوه تپه استان گلستان می‌گوید: هم اکنون چهار هزار و 375 دانش آموز در مقطع ابتدایی و متوسطه و در 16 شهرستان مشغول به تحصیل هستند و پشتیبانی آموزشی از آن‌ها بر عهده 395 معلم است.
اساسنامه‌ای برای عدالت آموزشی عشایر
وی با بیان اینکه اساسنامه مدارس عشایری توسط رئیس جمهور به امضا رسیده، تأکید می‌کند: استقرار معلمان توانمند و فضای امن برای تحصیل دانش آموزان عشایری یکی از مصادیق تلاش برای تحقق عدالت آموزشی است که با ابلاغ این اساسنامه، مشکلات این افراد نیز حل خواهد شد. به گفته حقیقی، سرمایه گذاری‌های خوبی در حوزه‌های گوناگون نیروی انسانی، مالی و پشتیبانی برای مدارس عشایری انجام شده که امیدواریم ثمربخش باشد.
گرچه برای حل مشکلات دانش آموزان عشایر باید تلاش رسانه ای زیادی شود تا نیازهای ناگفته آنان به مطالبه و دغدغه تبدیل شود، اما همین که برای تشکیل کلاس‌ها از کانکس‌های مستقر در مناطق عشایری استفاده می‌شود و همه معلمان به لپ‌تاپ مجهز شده اند -گرچه برای شارژ آن برق ندارند- آغاز خوبی است.
افزون بر آموزش و پرورش، همه مسؤولان مرتبط در حوزه جمعیت عشایری باید با یک عزم ملی و بدون شعار همت کنند و مشکلات این بخش جامعه را به حداقل برسانند. وزارت ارتباطات باید امکانات ارتباطی را توسعه دهد، صدا و سیما پوشش صدا و تصویر ایجاد کند، بنیاد مسکن امکان استقرار عشایر را فراهم کند و دامپزشکی سرکشی و درمان دام‌های آنان را در اولویت قرار دهد.
البته دیگر نهادها و سازمان‌ها نیز می‌توانند بخشی از وظایف خود را در حوزه‌های محیط زیست، اداری و خدماتی به معلمان عشایری منتقل کنند و از طریق معلمان عشایری برای حرکت به سمت سبک زندگی کمال گرایانه فرهنگ سازی کنند.
نظر شما