دکتر علویان استاد دانشگاه بقيه الله و رئیس شبکه هپاتیت کشور است. وی علاوه بر اینکه عضو كميته کشوری هپاتيت وزارت بهداشت ، رئيس مركز تحقيقات بيماريهاي گوارش و كبد دانشگاه بقيه الله و محقق هپاتيت هاي ويروسي است، سردبيری Journal of Clinical Virology ،سردبیری ماهنامه انگلیسی هپاتیت و عضو هيات تحريريه مجله World Journal of Gastroenterology را نیز در کارنامه اجرایی خود دارد. در ادامه با ایشان در خصوص دغدغه های حرفه ای متخصصان این حوزه  به گفت وگو نشستیم که تقدیم حضورتان می شود.

*آقای دکتر!وضعیت درمانی بیماری های کبد و گوارش ایران را در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی چگونه ارزیابی می کنید؟

**من از سال 74 که فوق تخصص بیماری های کبد و گوارش را گرفته ام بیشتر در حوزه درمان بیماری های کبدی کار کرده ام به همین دلیل بیشتر بیماران ، من را به عنوان فوق تخصص بیماری های کبد می شناسند .

در حوزه بیماری های کبد ما با دو موضوع هپاتیتB و هپاتیت C مواجه ایم که خوشبختانه هم اکنون از بهترین وضعیت و شرایط در منطقه برخورداریم. به لحاظ هپاتیت B پس از واکسیناسیونی که از سال 1373 به بعد انجام شد،بیماری هپاتیت  Bدر ایران کنترل شده و هپاتیت C نیز در بیشتر مناطق کشور کمتر از دو درصد است که این نشان دهنده اثر گذاری واکسیناسیون هپاتیت Bدر کودکان است و در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز وضعیت خوبی داریم .

خوشبختانه واکسن هپاتیت B در کشور تولید می شود و شیوع هپاتیت Bدر کشور ما کمتر از نیم درصد است در حالی که در کشورهای همسایه بیش از پنج درصد است. با این حال تلاش می شود تا 15 سال آینده یعنی سال 1410 هپاتیت B در ایران ریشه کن شود.

به لحاظ هزینه درمان نیز هزینه های درمان بیماری های هپاتیت در ایران حدود هزار دلار است در حالی که در آمریکا بیش از 55 هزار دلار می باشد.

اکنون تنها معضلی که در خصوص این بیماری در کشور وجود دارد این است که چگونه بیماران را شناسایی کنیم.زیرا بیمارانی که سابقه اعتیاد و تزریق مواد مخدر (حتی یک بار در طول زندگی) دارند ، افرادی که سابقه رفتار پرخطر داشته و یا افرادی که سابقه تزریق خون پیش از سال 75 داشته اند باید تست هپاتیت انجام دهند تا در صورت ابتلا بیماری کنترل و درمان شود.

*به عنوان یک استاد دانشگاه در این حوزه برایمان بگویید وضعیت آموزشی این تخصص را در کشور چگونه ارزیابی می کنید و به نظر شما چه کمبودهایی به لحاظ آموزشی داریم ؟

** ما اکنون در بیش از 10 مرکز دانشگاهی در حال آموزش دانشجویان فوق تخصص کبد و گوارش هستیم و به رغم اینکه آموزش ها در کشور خوب است اما باید بکوشیم با برگزاری همایش های علمی متعدد در این حوزه علممان را به روز نگه داریم.زیرا حرکت علم هرگز متوقف نمی شود و نباید تصور کنیم آموزش در حوزه های علمی متعدد کافی و یا حتی مناسب است.

*وضعیت دانشگاه های علوم پزشکی کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

** به اعتقاد من طی 10 سال گذشته در دانشگاه های علوم پزشکی کشور به لحاظ آموزش سیر نزولی داشته ایم و دلیل آن این بوده که نقشه راهی در زمینه آموزش نداشته ایم ضمن آنکه نقش استادان قدیمی و با تجربه در حوزه آموزش کاهش یافته است.زیرا در کشور ما استادان پس از 30 سال خدمت بازنشسته می شوند. در حالی که در سایر کشورها استادان دانشگاه بازنشستگی ندارند چرا که در بخش آموزشی استادان پس از سال ها کار و تجربه به شکوفایی می رسند و اگر در زمانی که می توانند دانشجویان را راهنمایی کنند بازنشسته شوند به طور حتم این مساله به ضرر جامعه علمی کشور خواهد بود. 

به نظر می رسد در کشور ما به بخش آموزش پزشکی توجهی نمی شود به همین دلیل زمانی که استادان می توانند موثر باشند و برای جامعه علمی کشور مفید واقع شوند بازنشسته می شوند و جامعه علمی از حضور آن ها بی بهره می گردد.

استادان ما پس از 30 سال خدمت و کسب تجربه می توانند علاوه بر آموزش های علمی، اخلاق پزشکی واخلاق حرفه ای را به دانشجویان و حتی همکاران جوان خود آموزش دهند،زیرا استادان جوان علاوه بر اینکه تجربه کمتری دارند به دلیل مشغولیت های زندگی ،فرصت کمتری برای پرداختن به این مسایل دارند. به اعتقاد من این مساله موجب شده ما طی 10 سال اخیر در دانشگاه ها شاهد سیر رو به پایین آموزش باشیم.

*به نظر شما دغدغه حرفه ای متخصصان کبد در کشور چیست و چه عواملی می تواند در کاهش این دغدغه ها تاثیر گذار باشد؟

**به طور حتم مهمترین دغدغه تمام پزشکان این است که بتوانند در حوزه تخصص خود خدماتی خوب به بیماران ارایه کنند.خوشبختانه اکنون در تمام استان ها خدمات تشخیصی و درمانی بیماری های کبد ارایه می شود.اما در برخی مواقع بیماران به دلیل تصور اینکه پزشکان تهران بهتر از پزشکان سایر شهرهای کشور هستند به تهران مراجعه می کنند که این مساله جز افزایش هزینه های سفر تاثیر دیگری در درمان آن ها ندارد.

 زیرا شیوه های تشخیصی و درمانی در تمام کشور یکسان است. اما به دلیل اینکه سیستم ارجاع در کشور ما خوب تعریف نشده بیماران از مناطق مختلف به تهران و سایر کلانشهرهای کشور مراجعه می کنند که این مساله موجب افزایش هزینه های آن ها و تحمیل بار اقتصادی برایشان می شود.

اگر اطلاع رسانی به نحو مطلوب انجام شود و بیماران بپذیرند که خدمات درمانی در بیشتر مناطق کشور یکسان است به طور حتم بخشی از هزینه های بیماران کاهش می یابد و در شهر محل اقامت خود و در کنار خانواده با آسودگی خاطر و هزینه کمتری درمان می شوند.

*پزشکانی که می خواهند فوق تخصص کبد بگذرانند باید از چه ویژگی هایی برخوردار باشند و چه ملاحظاتی داشته باشند؟

** همان طور که می دانید فوق تخصص گوارش و کبد در یک رشته تعریف شده است. در این رشته افراد علاوه بر اینکه باید مانند سایر تخصص ها از دانش و علاقه کافی برخوردار باشند لازم است به لحاظ جسمی نیز توانایی کار با دستگاه ها وابزار تخصصی نظیر آندوسکوپی را داشته باشند.

از سویی دیگر متخصصان این حوزه باید افرادی امیدوار و با حوصله باشند چرا که در برخی مواقع بیماران کبدی دچار سیروز و یا سرطان کبد می شوند که این بیماران نیازمند درمان های طولانی تر و امید به زندگی هستند و با توجه به اینکه  پزشک نقش مهمی در بالا نگه داشتن روحیه بیمار دارد متخصصان این حوزه علاوه بر داشتن دانش باید افرادی صبور و امیدوار باشند تا بتوانند این امید را به بیمار و خانواده او منتقل کنند .

*همه ما می دانیم سطح درآمد تخصص های مختلف در حوزه پزشکی متفاوت است برایمان بگویید متخصصان کبد از چه سطح درآمدی برخوردارند و با چه چالش هایی مواجهه اند؟

**در میزان درآمد پزشکان عوامل مختلفی نقش دارد.پزشکانی که در بخش دانشگاهی خدمت می کنند درآمد متفاوتی با پزشکانی دارند که در بخش خصوصی مشغول فعالیت هستند. ضمن آنکه انگیزه فرد در حوزه پزشکی نیز بسیار حایز اهمیت است .خوشبختانه انگیزه مالی برای بیشتر پزشکان اولویت اول نیست و دغدغه آن ها ارایه خدمت انسان دوستانه و کاهش درد ،رنج و آلام بیماران است.با این حال تخصص های مختلف درآمدهای متفاوتی دارند.

رشته گوارش و کبد نیز از جمله تخصص هایی است که درآمد قابل قبولی دارد اما اگر همکاران فقط در حوزه درمانی کبد فعالیت داشته باشند به دلیل اینکه خدمات آندوسکوپی در این حوزه ارایه نمی شود در مقایسه با همکارانی که در حوزه گوارش فعالیت می کنند درآمد کمتری دارند.

با این حال همه ما انسان ها به ویژه پزشکان باید در نظر داشته باشیم که عمر می گذرد و زندگی در این دنیا برای هیچ یک از ما باقی و همیشگی نیست.بنابر این شایسته است بکوشیم از این مدت عمر که خداوند به ما فرصت خدمت  داده و مردم نیز به ما اعتماد کرده اند استفاده کنیم تا بتوانیم توشه قابل قبولی برای آخرت خود فراهم کنیم.