*چند سالی می‌شود که نوشابه‌هایی با نام نوشابه انرژی‌زا وارد فروشگاه‌ها شده است.این نوشابه‌ها در مدت زمان کوتاهی طرفداران بسیاری را در بین دانش‌آموزان و ورزشکاران پیدا کرده است. اما آیا واقعاً این نوشابه ها تاثیری بر افزایش انرژی دارند؟
نوشابه های ورزشی برای جایگزین کردن آب، الکترولیت ها و مواد مغذی از دست رفته ورزشکاران تولید می‌شوند. اما قوطی نوشابه‌های انرژی‌زا معمولاً از کافئین، تائورین و قندها پر شده‌اند. افزایش انرژی بدنبال مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا تا حدود زیادی نیز جنبه روانی دارد. یعنی این نوشابه‌ها به عنوان یک دارونما عمل کرده و احساس افزایش انرژی را به مصرف کنندگان القا می‌کنند. آن ها را نباید زیاد مصرف کرد، بویژه هنگام فعالیت بدنی شدید و ورزش کردن؛ چرا که خاصیت ادرار آوری کافئین و عرق کردن حین فعالیت جسمی سبب کم آبی بدن می‌شود.
*استفاده تفننی از این نوشابه ها همان عوارض استفاده همیشگی از آن ها را دارد؟
استفاده تفننی عارضه خاصی به دنبال نخواهد داشت، پس برای افرادی که تمایل به تست این نوشابه هارا دارند مشکل خاصی بوجود نمی‌آید. اما در دراز مدت مصرف زیاد نوشابه‌های انرژی‌زا موجب اسهال، تهوع، استفراغ، دل درد، افزایش گاز روده و بی‌خوابی می‌شود.
*شنیده می‌شود که در بیشتر باشگاه های ورزشی از داروهای انرژی زا و نیروزا و انواع آمپول‌ها استفاده می‌شود. تاثیر این داروها بر بدن ورزشکاران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این داروها که به برخی از آن ها اشاره کردید همان مواردی است که به آن دوپینگ هم گفته می‌شود و بی شک استفاده از آن‌ها بدون خطر نیست و اثرات مخربی بر بدن دارد. برخی ورزشکاران از هورمون تستوسترون برای توده‌سازی و قدرت عضلانی استفاده می‌کنند که بخاطر عوارض زیاد آن در مردان و زنان، توسط سازمان‌های ورزشی ممنوع و غیرقانونی اعلام شده است. هورمون‌های دیگر مانند هورمون رشد، آندروستندیون که مکملی برای تمرین‌های سخت و بهبودی سریع‌تر می‌دانند، آمپول‌های انرژی زا برای بهبود حجم عضله و عملکرد ورزشی و بسیاری دیگر حتی ممکن است سبب سکته و حملات قبلی و در نهایت مرگ شود.
* مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای که به افزایش دهنده عملکرد ورزشی ورزشکاران شهرت دارند ، چطور؟ برای همه بدون مشکل است؟
این پودرها و داروها از کراتین تشکیل شده که به طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شود و سبب آزاد کردن انرژی از ماهیچه‌ها می‌شود.کراتین ماده‌ای است که ممکن است برای ورزشکاران ایجاد قدرت کند و فقط مناسب ورزش‌های غیر هوازی است. مصرف این مواد هم بی‌خطر نیست و مقدار زیاد کراتین ممکن است موجب آسیب به کلیه‌ها و کبد و ایجاد کبد چرب شود.
*به کبد چرب اشاره کردید. انگار این روزها این نام بیشتر شنیده می‌شود. از این بیماری برایمان بیشتر بگویید.
کبد چرب یک بیماری است که به آن بیماری خاموش هم گفته می‌شود، به این خاطر اینکه این بیماری در بیشتر موارد نشانه خاصی ندارد و هنگام آزمایش چک‌آپ یا سونوگرافی ممکن است تشخیص داده شود که فرد آنزیم‌های کبدی بالایی دارد. به کبدی چرب گفته می‌شود که 5 تا 10درصد وزنش را چربی تشکیل داده باشد.
*دلیل چرب شدن یک کبد چه چیزهایی است؟
این بیماری و چرب شدن کبد، زاییده سبک زندگی و فرهنگ غرب است. فعالیت کم، مصرف چربی و غذاهای سرخ کردنی پر چرب زیاد که سبب می‌شود چربی اضافه بدن در قسمت‌های مختلف بدن تجمع پیدا کند و کارکرد اندام‌ها را با مشکل روبه‌رو کند. البته عوامل دیگری مانند بیماری دیابت کنترل نشده نوع 2، افرادی که اضافه وزن 10تا40درصد بالاتر از وزن ایده‌آل دارند، مصرف داروهای قلبی، روماتیسمی و داروهای انرژی زا که به آن اشاره شد هم در بروز این بیماری دخیل هستند، اما نقش چاقی و افزایش وزن از همه موارد گفته شده، پررنگ تر است.
*از کجا متوجه شویم که کبدمان آسیب دیده است یا خیر؟
اشاره کردم که به این بیماری، بیماری خاموش هم گفته می‌شود. زیرا در مراحل نخست به وجود آمدن، علامت خاصی ندارد و فقط با آزمایش تشخیص داده می‌شود.اما ممکن است در بعضی افراد نشانه‌های دیگری هم داشته باشد. نشانه‌هایی چون درد در طرف راست و فوقانی شکم و احساس سنگینی در آن منطقه که ممکن است با استرس و خستگی هم اشتباه گرفته شود.
*این مشکل در خانم‌ها شایع‌تر است یا آقایان؟
جنسیت تفاوت زیادی در این بیماری ندارد اما از آنجا که آقایان بخاطر فیزیک و نوع کارشان در شبانه‌روز فعالیت بیشتری دارند، کمتر به این بیماری دچار می‌شوند. البته باز هم تاکید می‌کنم که بیشتر از جنسیت، سبک زندگی در این بیماری نقش دارد و این چاقی و افزایش وزن است که عامل اصلی ایجاد کبد چرب در اشخاص است. همچنین مصرف مشروبات الکلی نقش عمده در بروز این بیماری است.
*با رعایت چه اصول تغذیه‌ای میتوان گرفتار این بیماری خاموش نشد؟
تغییر در شیوه و سبک زندگی، درمان اصلی و عامل پیشگیری این بیماری است. اگر اشخاص 5تا 10 درصد وزنشان را کم کنند، آنزیم های کبدی به حد طبیعی برمی‌گردند. شخص درگیر این بیماری باید میزان کربوهیدرات یا همان قندها، بویژه کربوهیدرات‌های ساده و چربی به خصوص چربی‌های اشباع را کمتر مصرف کند. استفاده از روغن‌های مایع و گیاهی مانند روغن کانولا و زیتون و حذف چربی‌های قابل رویت گوشت هم سفید و هم قرمز در کنار مصرف فیبر زیاد در بهتر شدن علائم تاثیر دارد. فیبر در انواع سبزی و غلات به وفور یافت می‌شود. میوه‌ها هم فیبر خوبی دارند اما چون حاوی قند فراوانی هستند، باید به میزان متعادل (یعنی حداکثر 3 واحد در روز و به دفعات) استفاده شود. یعنی بیمار مبتلا به کبدچرب نمی‌تواند 3 میوه را با هم بخورد، اما مصرف سبزی‌ها برایش آزاد است. مصرف غلات سبوس‌دار یا سبوس به‌صورت جدا در سوپ، کوکو، کتلت و... نیز برای این بیماران مفید است. مواد غذایی با خواص ضدالتهابی مثل روغن ماهی نیز بهتر است در برنامه غذایی این افراد گنجانده شود. ورزش و تحرک بدنی برای مبتلایان به کبدچرب ضروری است و حتماً باید 30 دقیقه تا یک ساعت ورزش کنند. با این سبک زندگی چربی کمتری در سلول‌های کبد ذخیره می‌شود و به‌مرور بهبود می‌یابند.
*جوانان و ورزشکاران چگونه می‌توانند بدون استفاده از داروهای مخرب، به توده عضلانی و قدرت مورد نظرشان برسند؟
تمرین ورزشی مناسب، به همراه دریافت مناسب پروتئین اصلی‌ترین راه به‌دست آوردن توده عضلانی مناسب است. مصرف بیش از اندازه پروتئین تنها بار کلیه و کبد را زیاد کرده و سبب آسیب به بافت‌ها می‌شود. فراموش نکنیم مصرف مکمل‌ها فقط برای ورزشکاران حرفه‌ای توصیه می‌شود. سفیده تخم‌مرغ و ماهی‌های کم چربی بهترین منابع پروتئین برای زمان چربی‌سوزی به‌شمار می‌آیند. اما در طول افزایش حجم، بهتر است از غذاهای پروتئینی که حاوی مقداری چربی هستند برای کمک به حفظ ثبات بیشتر قند خون استفاده شود. سفیده‌های تخم مرغ را به همراه یک زرده تخم مرغ مصرف کنند، ماهی کم‌چربی ازجمله ماهی تن را با ماهی چرب‌تر از جمله سالمون و گوشت‌های قرمز کم چربی از جمله گوشت گوساله و پنیرهای کم چربی جایگزین کنند. مقدار چربی کافی در غذاها به ثبات بیشتر قند خون کمک می‌کند. وقتی قند خون در شرایط با ثباتی باشد، دو اتفاق روی می‌دهد: اول اینکه رشد عضلانی بیشتری را تجربه می‌کنید و دوم اینکه از افزایش ذخایر چربی در امان خواهید بود.
نظر شما