به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، نخستین نشست تخصصی مدیران تئاتری کشورهای غرب آسیا از امروز به میزبانی تهران آغاز می‌شود و این فرصت مناسبی است تا اطلاعات مبسوطی از وضعیت کنونی تئاتر خاورمیانه به دست آورد. از همین رو تصمیم گرفته شد در یک مجموعه با مدیران کشورهای مختلف منطقه گفت‌وگو شود تا به یک ارزیابی از وضعیت کنونی تئاتر در غرب آسیا دست پیدا کنیم. در اولین قدم به سراغ آقای علی فرحات، مدیر تئاتر وزارت فرهنگ لبنان رفتیم و از او درباره تئاتر لبنان، تئاتر مقاومت و ... سؤال پرسیدیم. آنچه می‌خوانید مشروح مصاحبه با این مدیر تئاتری است:
***
تسنیم: آقای فرحات پیش از آغاز صحبت تمایل دارم اطلاعاتی درباره تاریخچه تئاتر لبنان در اختیار ما قرار دهید.
علی فرحات: می‌خواهم از تاریخ پیدایش تئاتر در لبنان تا زمان حال صحبت کنم. از سال 1847 میلادی لبنانی‌ها به واسطه مارون نقاش، تئاتر را شناختند و به سرعت این هنر جای خود را در میان هنرهای لبنان باز کرد. به طوری که آموزش تئاتر در مدارس و دانشگاه‌ها آغاز شد و گروه‌های تئاتری تأسیس شدند. برخی از این گروه‌ها در پایان قرن 19 به قاهره، پایتخت مصر رفتند تا به جریان تئاتر در آن کشور جان تازه‌ای ببخشند که از شاخص‌ترین این افراد عزیز عید و جرج أبیض را می‌توان نام برد. پس از این دوره و در زمان جنگ جهانی اول و دوم جنبش تئاتر با وجود مشکلات امنیتی متوقف نشد. دوران طلایی تئاتر لبنان در دهه 60 قرن بیستم آغاز شد که کمیته جشنواره‌های بعلبک تأسیس شد و تئاترهای مشهور بین‌المللی برای نمایش کارهای خود به قلعه‌های سربه فلک کشیده بعلبک می‌آمدند.
این نمایش‌های خارجی بر تعدادی از لبنانی‌ها تأثیر گذاشت و موجب شد آنان به تعدادی از کشورهای اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا و انگلیس و همچنین روسیه سفر کنند تا از نزدیک با تئاتر آنان آشنا شوند و در این زمینه تحصیل کنند. سپس این افراد به لبنان برگشتند و مدرسه‌های تئاتر را تأسیس کردند تا علاوه بر تربیت بازیگر تاریخ تئاتر در کشورهای دیگر را از زمان پایه‌ریزی آن در یونان و ریشه دواندن آن در کشورهای دیگر را آموزش دهند. در این زمان گروه های تئاتری مختلف با رویکردهای فکری متفاوت تأسیس شدند. از استانیسلاوسکی و کریگ و دیگر نمایشنامه‌نویسان ناتورالیست تأثیر گرفته بودند و از آثار کلاسیک پیشین فاصله میگرفتند.
[در دوران جنگ داخلی] جنبش تئاتری لبنان متوقف نشد و به حرکت خود با اندکی عقب‌نشینی ادامه داد
تئاترهایی که بر اساس مکاتب فکری پایه‌ریزی می شدند در آن زمان در لبنان به وفور یافت می‌شدند از جمله تئاتر تجربی و تئاتر اپرایی که برادران رحبانی پایه‌گذار آن بودند و از استعداهای خوانندگی مانند فیروز و صباح و ودیع الصافی بهره می‌بردند. در اوج شکوفایی تئاتر در لبنان، جنگ داخلی در این کشور در سال 1975 شعله‌ور شد که تا سال 1990 ادامه داشت. در این 15 سال با وجود مشکلات امنیتی و ویرانی تعدادی از سالن‌های تئاتر و ناامیدی و مهاجرت تعدادی از سرشناسان این عرصه، جنبش تئاتری لبنان متوقف نشد و به حرکت خود با اندکی عقب‌نشینی ادامه داد. امروز فعالیت‌های تئاتری در لبنان به سطح گذشته خود بازگشته؛ اما رونق و شکوه آن دوران را ندارد. سالانه ده‌ها نمایش متنوع از لحاظ فرم و محتوا در لبنان روی صحنه می‌رود و ما امیدواریم روزی به دوران طلایی خود در عرصه تئاتر بازگردیم.
تسنیم: نسبت تئاتر و مقاومت در لبنان به چه شکلی است؟
تئاتر به خودی خود مقاومت است
علی فرحات: تئاتر به خودی خود مقاومت است. مقاومت در برابر افکار پوسیده، مقاومت در برابر حکومتی که خود را به مردم تحمیل می‌کند؛ زیرا یک فرد فعال در زمینه تئاتر همواره به دنبال راه‌هایی برای هنجارشکنی است تا با قدرت‌هایی مبارزه کند که می‌خواهند مردمش را سرکوب کنند. زمانی که اسرائیل جنوب لبنان را اشغال کرد سالن‌های تئاتر ما شاهد نمایشهایی با مضمون مقاومت مردمی در مقابل این اشغالگری بودند که تعدادی از این نمایشها را اعضای حزب الله اجرا کردند؛ اما تئاتر مقاومت به حزب الله محدود نشد و لبنانی‌ها از گروه‌ها و مذاهب مختلف در این زمینه فعالیت داشتند.
تسنیم: در سالیان اخیر دانشجویان لبنانی به دانشگاه‌های هنر ایران برای تحصیل در رشته‌های چون سینما می‌پیوندند. وضعیت آکادمیک رشته تئاتر در لبنان چگونه است؟
علی فرحات: در لبنان تعدادی از دانشگاه‌ها به آموزش تئاتر می‌پردازند که مهم‌ترین آنها الجامعه اللبنانیه (دانشگاه لبنان) است که در دانشکده هنرهای زیبا در بخش تئاتر به این امر می‌پردازد. استادان تئاتر این دانشگاه از بزرگ‌ترین کارگردانان تئاتر هستند که نقش مهمی در ادامه راه جنبش تئاتری کشور بر عهده دارند. حدود 40 دانشجو سالانه از این رشته فارغ‌التحصیل می‌شوند که به عنوان بازیگر و کارگردان در گروه‌های مختلف در سراسر کشور به فعالیت می‌پردازند و از تجربه و دانش خود برای ارائه کاری پخته و هوشمندانه بهره می‌برند..
همواره مشتاقیم با جمهوری اسلامی ایران روابط فرهنگی و تئاتری داشته باشیم
اما در رابطه با پیوندهای تئاتر لبنان با فعالیت‌های فرهنگی ایران باید بگویم ما همواره مشتاقیم با جمهوری اسلامی ایران روابط فرهنگی و تئاتری داشته باشیم تا کارهای ما شکوفاتر و پویاتر شود؛ زیرا طرح‌های پیشروانه‌ای که وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی در نظر دارد همواره به طور عمیق به مسئله انسان می‌پردازد. بنابراین ما امیدواریم این دیدارهای بین‌المللی که در سه روز آینده شاهد آن هستیم مقدمه‌ای برای برگزاری نمایشها و جشنواره‌های تئاتری در دیگر کشورها شود و کشورهای دیگر که همگام با آرمان‌های جمهوری اسلامی هستند نیز در این مسیر به ما بپیوندند.
تسنیم: در لبنان تئاتر در اختیار بخش خصوصی است یا توسط دولت مستقیماً اداره می‌شود؟
تالار قصر یونسکو [لبنان] به صورت رایگان در اختیار گروه‌های تئاتری قرار می‌گیرد
علی فرحات: تئاتر در لبنان بر بخش خصوصی تکیه دارد. سالن‌های تئاتر خصوصی زیادی در شهرهای مختلف لبنان مانند صور و طرابلس و صیدا وجود دارند. دولت لبنان نیز همواره حمایتهای مادی و معنوی خود را از این هنر دارد. حمایتهای مادی شامل مبلغی است که به کارگردان یا سالن‌دار کمک می‌کند بتواند به کار خود در زمینه تئاتر ادامه دهد و حمایتهای معنوی بدین صورت است که تالار قصر یونسکو که متعلق به وزارت فرهنگ است به صورت رایگان در اختیار گروه‌های تئاتری قرار می‌گیرد. همچنین تدریس رشته تئاتر در دانشگاه‌ها و تربیت کارشناسان این رشته را می‌توان جزء همکاری‌های دولت با هنرمندان این عرصه دانست.
تسنیم: با چنین توضیحی رابطه و نسبت مخاطب و تئاتر در لبنان چه وضعیتی دارد؟
تئاتر در لبنان با دو بحران مالی و امنیتی روبه‌روست
علی فرحات: دو عنصر مهم در تئاتر بازی روی صحنه و تماشاگران هستند. تأثیر بین اجرا و مخاطب دو جانبه است. فعالان حوزه تئاتر در مکتب‌های مختلف این هنر مثل کلاسیک و تجربی و ملودرام و اپرا و نیز تئاتر حکواتی (نقالی) در لبنان فعالیت دارند؛ اما از سوی دیگر تئاتر در لبنان با دو بحران مالی و امنیتی روبه‌روست. بی‌شک شکوفایی اقتصادی تأثیر مثبتی بر تئاتر و دیگر هنرها خواهد داشت و عکس قضیه نیز صادق است. از لحاظ امنیتی نیز ما اکنون در مرز مناطق پرخطری واقع شده‌ایم که بر روحیه مردم تأثیر دارد و باعث می‌شود در سالن‌های تئاتر حاضر نشوند. بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌های تئاتری به دلیل مشکلات موجود در کشور هیچ‌گاه محقق نمی‌شوند.
تسنیم: برنامه‌های شما برای این روزهای تئاتر لبنان چیست؟
ما امیدواریم تئاتر ملی و رسمی در کشورمان تأسیس شود؛ اما این خواسته در حد یک آرزوست و هنوز محقق نشده
علی فرحات: موسسه‌های فرهنگی تئاتری در لبنان معمولاً برنامه‌های خود را در یک سال اعلام می‌کنند؛ اما بیشتر اجراهای تئاتری در لبنان وابسته به گروه‌های خصوصی است که معمولاً برنامه مشخصی ارائه نمی‌کنند. ما امیدواریم تئاتر ملی و رسمی در کشورمان تأسیس شود؛ اما این خواسته در حد یک آرزوست و هنوز محقق نشده و در صورتی که محقق شود بر برنامه‌ریزی ها تأثیر می‌گذارد، زیرا کسانی خواهند بود که برنامه‌های سالانه اجراهای تئاتر را هماهنگ و اعلام می‌کنند.
تسنیم: در پایان.
علی فرحات: من از این فرصت استفاده می‌کنم تا از برگزارکنندگان و مدیران این همایش تشکر کنم که این همایش تئاتری بین‌المللی را فراهم کردند. من برای این گردهمایی موفقیت همه جانبه‌ای را آرزومندم. وقتی فرهنگ‌های کشورهای گوناگون در صحنه تئاتر با هم برخورد می‌کنند فرصت مطلوبی برای انجام کارهای بزرگ و هدفمندی پدید می‌آید که موجب روشنگری افکار و پیوند و دوستی ملتها می‌شود. من بار دیگر از مسئولان تشکر می‌کنم و برای آنان آرزوی موفقیت دارم.
نظر شما