فرهنگ/ لیلا کردبچه: شروع فعالیت ادبی الیاس علوی نیز در ایران، مقارن با توجه جامعۀ هنری جهانی به هنرمندان اهل افغانستان بود که دامنۀ آن به ایران هم کشیده شد و چاپ اولین مجموعه شعر او را توسط یکی از معتبرترین ناشران حوزه شعر در آن‌ سال‌ها و نیز اختصاص جایزه ادبی کارنامه را به او رقم زد؛ اتفاقاتی که به‌طور طبیعی در سال‌های بعد، مسؤولیت شاعر را در قبال جامعه ادبی بیشتر کرد چراکه چشم‌های بیشتری را متوجه او کرده و زاویه‌ها و روزنه‌های بیشتری را برای رصدشدن او ایجاد نمود. امّا به‌نظر می‌رسد الیاس علوی در سال‌های بعد، بدون توجه به انتظاری که برای مخاطبان او در جامعه ادبی ایجاد شده بود، راه خود را رفت و همان روندی را در شعر پی‌گرفت که ذات شاعرانه‌اش ایجاب می‌کرد، و به‌مرور از مختصات و ویژگی‌های آثاری که در اولین مجموعه او گرد آمده، و اعتبار یک جایزه مهم ادبی را برای او به ارمغان آورده بودند، فاصله گرفت.

بیشترین فاصله‌گیری شعر دیروز الیاس علوی را از اشعار انتشاریافته در مجموعه «حدود» که تازه‌ترین اثر اوست، در حوزه نحوه بیان یک مضمون واحد می‌بینیم. هنوز در اغلب اشعار او، جنگ محوریت اصلی را دارد، منتها دیگر از آن اندوه و سوز و گدازی که تأثیر این نوع شعر بر مخاطب را تضمین می‌کند، خبر چندانی نیست و شاعر با نوعی فاصله‌گیری عاطفی از مقوله جنگ، به روایت آن می‌پردازد.

در حوزه ساختار نیز چنین است؛ اشعار سال‌های پیش الیاس علوی از نوعی آشفتگی و لجام‌گسیختگی ساختاری برخوردار بود که دقیقاً هم‌سو و هم‌جهت با آشفتگیِ شاعری جنگ‌زده، کاملاً قابل پذیرش بود، و حالا آن آشفتگی طبیعی، جای خود را به نظام و ساختاری غیرطبیعی داده است.

و امّا در حوزه زبان، شاعر مجموعه «حدود» نسبت به شاعر «من گرگ خیالبافی هستم»، فاصله بیشتری از زبان معیار گرفته و از واژه‌ها و اصطلاحات و نحو ویژه زبان مردم افغانستان بیشتر استفاده کرده است. شاعر می‌گوید (در اتاقی که نفس نمی‌تواند)، می‌گوید (دست‌هایت را پیدا نتوانیم/ لبخندت را/ نگاهانت را پیدا نتوانیم)، می‌گوید (بر کوه‌هایت بر شدم)، می‌گوید (مردی که بیست‌وچندسال کلان‌تر است) و... و مخاطب فارسی‌زبان امروز، گاهی خیلی سخت می‌فهمد که شاعر از چه حرف می‌زند.

البته این نکته را نیز باید درنظر داشت که اغلب اشعار مجموعه «حدود» تاریخ چندسال پیش را در انتهای خود دارند و نباید انتظار داشت که سروده‌های ده‌سال پیش شاعر، امروزی‌تر از سروده‌های امروزش باشند، اما این نکته را هم باید درنظر داشت که یک شعر به‌مثابه یک اثر هنری، مادامی‌که منتشر نشده و در حوزۀ شخصی و خصوصی شاعر، و متعاقباً در معرض دخل‌وتصرف و ویرایش قرار دارد، نمی‌توان تاریخی برای آن متصور شد، و به‌عبارتی تاریخ انتشار اثر را باید تاریخ ویرایش نهایی آن درنظر گرفت.

مجموعه‌شعر «حدود» تازه‌ترین اثر انتشاریافته الیاس علوی است که اخیراً توسط نشر نیماژ، در 114 صفحه، با طرح جلدی که از نقاشی‌های الیاس علوی است منتشر شده و 35 قطعه شعر کوتاه و بلند او را همراه با برخی طرح‌هایش دربر گرفته است.

کاکا از چاه که آب می‌کشی

چای که دم می‌کنی

مزه خون نمی‌دهد؟