به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان در مهرماه امسال دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی استاد محمود فرشچیان با ساختار آموزشی متفاوت افتتاح شد.
طرح اولیه ایجاد دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی از سال‌ها پیش توسط استاد محمود فرشچیان مطرح شد. او بر این باور بود که هنرهای سنتی مغفول مانده و باید برای بقای آن فکری کرد. طرح کلی این دانشگاه بر اساس آموزش‌های استادشاگردی و با بهره‌گیری از دستاوردهای نوین در حوزه آموزش، ارائه و در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد.
قرار است این دانشگاه براساس نظام سنتی به فعالیت بپردازد و ساختار آموزشی آن نیز بر مبنای استادشاگردی باشد تا هنرمندان ایرانی و اسلامی را بر این اساس آموزش دهد. این دانشگاه در مرحله نخست دارای سه دانشکده نگارگری و هنرهای وابسته، دانشکده هنرهای خوشنویسی و دانشکده صنایع دستی است و در همین راستا فعالیت خواهد کرد.
بهمن نامور مطلق دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی که از ابتدا به عنوان نماینده استاد فرشچیان برای تأسیس این دانشگاه انتخاب شده بود، در گفت‌وگو با «قدس آنلاین» از آنچه قرار است در این دانشگاه اتفاق بیفتد و بیم و امیدهای آن سخن می‌گوید.
این اولین بار است که دانشگاهی به نام یکی از مفاخر فرهنگی تأسیس می‌شود و تا آنجا که می‌دانیم هیچ مدلی برای آن وجود ندارد. البته در روز افتتاحیه در مورد ارائه الگویی بومی برای اداره این دانشگاه صحبت کردید؛ لطفاً در مورد الگوی بومی توضیحات بیشتری بدهید؟
به نکته خوبی اشاره کردید. در این مورد، هیچ مدل داخلی یا خارجی نداریم، افتتاح این دانشگاه به نام یکی از مفاخر هنری و فرهنگی کشور ابتکاری بود که از بطن نیاز جامعه به آن رسیدیم. از طرفی بخش هنرهای اصیل و سنتی، یکی از بخش‌های مهم فرهنگی جامعه ماست که متأسفانه باوجود اینکه هویت زیبایی‌شناسی و اصالت یک جامعه را تشکیل می‌دهد، بسیار مغفول مانده است.
اشتباهی که در این بخش داشته و داریم این است که فکر می‌کنیم هنر را هم می‌توانیم مثل تکنولوژی یا مسائلی از این دست وارد کنیم و از این راه توسعه پیدا کنیم. در حوزه علوم انسانی اصلاً این‌طور نیست. هنر باید در دل یک سرزمین مثل سرزمین ما ایجاد شود و اگر چیزی هم از کشورهای دیگر اقتباس می‌شود باید «از آن خود» شود و رنگ و بوی ایرانی بگیرد؛ این‌گونه است که هویت هنری و فرهنگی یک کشور از بین نمی‌رود.
در گذشته محصولاتی غربی برآمده از هنر کشورهای دیگر به ایران آمد اما این ساختار غربی متناسب با محصولات ایرانی نبود. همین موجب شد در فرهنگستان هنر به فکر ایجاد و ساخت ساختارهای مناسب بیفتیم. پس از آن به این نکته رسیدیم که باید نظام استادشاگردی که در سنت و فرهنگ کشور ما بوده دوباره احیا شود؛ اما نه به همان شکل گذشته. بنابراین قرار شد این ساختار را در کنار آموزه‌های امروزی به کار بگیریم و از تجربیات جهانی نیز استفاده کنیم. در واقع این دانشگاه، پیوندی است میان گذشته و حال ایران و تجربیات اصیل داخلی و خارجی.
وقتی می‌گوییم بومی یعنی الگویی را خارج از کشور اقتباس نکنیم، درست است؟
بله، بومی یعنی الگویی که بخواهیم خارج از منطقه و محله و کشور اقتباس کنیم وجود ندارد. آن الگوها مناسب برنامه ما نیستند و ما قرار نیست همان هنرها و هنرمندان را تربیت کنیم؛ اتفاقی که اکنون در دانشگاه‌های دیگر رخ می‌دهد.
شاید در رشته‌های فنی و علوم انسانی بتوان الگو گرفت اما در مورد هنر چون هنر و زیبایی‌شناسی از عناصر ذاتی یک جامعه است، الگویی نداریم که در خارج از کشور باشد. می‌توانیم از تجربیات دیگران بهره ببریم اما نمی‌توانیم نهاد آموزشی خارج از کشور را به عنوان الگو محسوب کنیم و آن را در ایران تکثیر کنیم تا زیبایی شناسی خودمان را گسترش دهیم؛ برای همین چاره‌ای جز ساخت الگوی بومی نداریم.
این الگوی بومی چگونه ساخته می‌شود؟
باید از تجربیات دیگران و از تجربیات گذشته خودمان مثل نظام استاد - شاگردی استفاده کنیم تا بتوانیم الگوی متناسب دوره جدید را ایجاد کنیم. حتی نظام آموزشی گذشته ما الگوی امروز ما نیست و باید آن را به شکل امروزی احیا کنیم. برای رسیدن به این الگو باید از گذشته خود و تجربیات جهانی استفاده کنیم و همه این‌ها را با روح زیبایی‌شناسی ایرانی در یک قالب جدید، نوین و پاسخگو به نیازهای عصر امروز بریزیم تا به فرم و روح مطلوب دست پیدا کنیم.
برای رسیدن به این فرم تاکنون چه کرده‌اید؟
این صحبت‌ها در پی گفت‌وگو و نظرات کارشناسی شده اساتیدی چون استاد فرشچیان ارائه شده است. ایشان مطالبی در مورد طراحی و نوع آموزش می‌نویسند و می‌فرستند؛ ضمن اینکه قرار است علاوه بر استفاده از نظرات اساتیدی که هر روز با آن‌ها گفت‌وگو می‌کنیم، همایشی با عنوان همایش استاد- شاگردی برگزار شود تا در قالب این همایش مسائل و فرصت‌های عصر حاضر را بررسی کنیم. نتیجه این همایش می‌تواند در تدوین مبانی نظری و عملی این دانشگاه به ما کمک کند.
مسائلی از قبیل نوع پذیرش دانشجو و آغاز به کار دانشگاه مشخص شده است؟
نوع پذیرش دانشجو متفاوت از قوانین جاری است. این‌طور نیست که کنکوری برگزار شود و بر اساس کنکور عده‌ای پذیرش شوند. قرار است همان‌طور که آموزش سینه به سینه و چهره به چهره انجام می‌شود، گزینش هم چهره به چهره و با گفت‌وگو انجام شود. در حال حاضر کارگاه‌هایی فعالیت می‌کنند که این کارگاه‌ها هم بخشی از فعالیت‌های دانشگاه است، اما پذیرش رسمی دانشجو از ابتدای مهرماه خواهد بود. البته این دانشگاه قرار است دوره‌های کوتاه مدتی مثل مدرسه تابستانی، دانشگاه تابستانی و یا دانشگاه بهاره داشته باشد که برای هر کدام از این‌ها برنامه‌ریزی‌های جدا صورت خواهد گرفت.
در ابتدا بر رشته‌های نگارگری، خوشنویسی و صنایع دستی متمرکز شده‌اید. رشته‌های دیگر هم به این تعداد اضافه خواهد شد؟
برای شروع بر این رشته‌ها متمرکز شدیم چون نگارگری، خوشنویسی و صنایع دستی رشته‌های اصلی هنرهای سنتی هستند. اما معماری سنتی، هنرهای نمایشی سنتی، آواها و نماها و موسیقی سنتی هم رشته‌های دیگری هستند که در ادامه در این دانشگاه تدریس خواهند شد؛ البته این‌ها در دوره دوم راه‌اندازی می‌شوند. هدف، حرکتی آهسته و مطمئن است چون برای بنیان‌گذاران دانشگاه هنر «استاد فرشچیان» بیشتر جهت اهمیت دارد، نه سرعت! اگر جهت بد باشد هر چه هم سرعت داشته باشیم به مقصود نمی‌رسیم.
اگر روزی تفکر در مدیریت کلان دانشگاه آزاد تغییر کند، چه تضمینی وجود دارد که مدیران تازه‌تر مشی و روش سیاسی یا فرهنگی دیگری نداشته باشند؟
به خاطر همین مسئله مشغول نوشتن اسنادی هستیم تا دستخوش تغییر نشود. وظیفه داریم اسنادی تهیه و مصوب کنیم که امکان تداوم این فعالیت‌ها به صورت مطلوب وجود داشته باشد و کمتر دچار تغییر و کجروی شود. افتتاح دانشگاه استاد فرشچیان احترام به زنده‌هاست، آن‌هم در فرهنگی که بیشتر به مرده‌پرستی مشهور است.
خود من هرگز آدم جناحی و حزبی نبوده‌ام و در این دانشگاه هم قرار است فقط کار فرهنگی و هنری انجام شود. من از همه اساتید تقاضا می‌کنم هر کمکی که می‌توانند به این دانشگاه بکنند. نگاه ما در این دانشگاه نگاهی ملی و برآمده از منافع فرهنگی کشور است، نه منافع حزبی. خیلی از دوستان هم در مراسم افتتاحیه از تنوع چهره‌هایی که حضور داشتند متعجب شده بودند.
نمی‌خواهیم شعار بدهیم و حرف‌های آنچنانی بزنیم، ولی امید و قصد داریم که شعبی را هم در برخی استان‌ها مثل اصفهان، آذربایجان، خراسان و حتی در برخی کشورها ایجاد کنیم و این نظام آموزشی را در کشور نهادینه کنیم. ما آدم‌های آکادمیکی هستیم اما تابلوی اعضای شورای راهبردی انقلاب فرهنگی، ملی است. تا زمانی که بتوانیم از این شناسنامه دفاع کنیم، هستیم و کارمان را در این دانشگاه پیش می‌بریم.
انتهای پیام/
نظر شما