حجم بالای زائر در مشهد همیشه سبب رونق بازار رضا بوده است و در واقع این بازار یکی از مهم‌ترین مراکز خرید زائران و گردشگران خارجی به‌ شمار می‌آید.

اما در طبقه دوم بازار رضا که کمتر کسی از مردم به آنجا مراجعه می‌کند مملو از کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، طلاکاری، انگشترسازی، فیروزه تراشی و... است که دیدن آن خالی از لطف نیست. زمانی که مشهد لقب گوهرسنگ‌ها را به خود اختصاص داد، تصور بسیاری از اهل فن و مردم مشهد آن بود که با اتفاق‌های خوبی مواجه خواهیم بود، اما حالا که چند سالی از آن خبر خوب گذشته انگار دست اندرکاران صنعت گوهرسنگ‌ها حال و روز خوشی ندارند و سنگینی بازار، کسب و کار آنان را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

 وعده‌هایی که عملی نشد

به طبقه فوقانی بازاری می‌روم که همیشه صدای دستگاه‌های فیروزه تراشی حس و حال بازار قدیمی چهار دهه گذشته، خبر از اشتغال و اتفاق‌های خوب را یادآور می‌شد.

ساعت ۱۰ و نیم صبح است. اکثر مغازه‌ها باز است اما تعداد مراجعان به انگشت‌های دو دست هم نمی‌رسد!

در ابتدای گزارش در بازار، سراغ نایب دوم اتحادیه فیروزه کشور می‌روم و درباره اتفاقاتی که بعد از اعلام مشهد به عنوان شهرگوهرسنگ‌های قیمتی رخ داد، می‌پرسم، او می‌گوید: اتفاق خاصی نیفتاده است.

 اتفاقی که می‌توانست نگرش جهان را نسبت به مشهد تغییر دهد و موجب افزایش اشتغال در شهرمان باشد. مجید مدالیان می‌افزاید: حتی در آن زمان شهردار مشهد از برپایی مرکزی برای این کار در میدان شهدا خبر داد تا سنگ تراش‌ها در آن مکان متمرکز شوند که رزومه‌ای باشد، اما اتفاقی رخ نداد.  

 و باز هم رد پای دلالان

نایب دوم اتحادیه فیروزه کشور بیان می‌دارد: متأسفانه تراش و ورود سنگ‌های ناتراش بسیار غیر کارشناسی و گویا هدفدار است تا جایی که جزو ردیف کالاهای چهار که ورودش ممنوع است، قرار گرفته است و با وجود جلسات متعدد با استانداری و مسئولان هنوز اتفاقی نیفتاده است.

وی تأکید می‌کند: این درحالیست که بدلیجات را در ردیف سه آورده‌اند که با ارز نیمایی می‌توان آن را وارد کرد که ارزآوری آن فقط برای کشور صادرکننده است و اینجا یک عده دلال جای کالای ایرانی را می‌گیرند و ورود و فروش سنگ‌های خام هم در ایران ممنوع است. مدالیان با اشاره به این نکته که ما زیرساخت‌هایمان چون درست نیست و با حجم بیش از ۳۰ میلیون زائر این موضوع باید پیگیری شود، می‌گوید: ارائه خدمات برای این حجم زائر می طلبد که زیرساخت‌ها را آماده و از تولید حمایت کنیم. برای مثال با این ارزش افزوده‌ای که روی طلا گذاشته شد در کار نقره مگر چقدر منافع دارد که تولید کننده ۹ درصد آن را به دولت بدهد. کمر کارگاه‌های ما شکسته است و بسیاری از کارگاه‌های طلا منجر به تعطیلی شده اند.

وی تصریح می‌کند: متأسفانه متولی اتحادیه طلا و نقره یکی است و در صورتی که طلا اجرت آن ۱۵ درصد است حال آنکه دستگاه‌های تولیدکننده طلا و نقره یکی است. وقتی سرمایه اولیه و دستگاه‌ها یکی است، اما اجرت طلا ۶۰ هزار تومان و نقره ۱۵۰۰ تومان است و دستگاه‌ها نیز استهلاک دارد برای کارگاه‌های طلا صرف نمی‌کند که زیورآلات نقره تولید کنند. از این رو نقره را از تایلند و چین وارد می‌کنیم.

وی برای حل این مشکل توضیح می‌دهد: برای حل این مشکل پیشنهاد دادیم که در تمام دنیا نقره با سنگ‌ها عجین شده است و نقره از اتحادیه طلا گرفته شود و به اتحادیه ما بدهید. این کار در مجمع رأی آورد اما سرنوشتش به جایی نرسید. وی در ادامه از مشکلات بازاریان این حرفه نیز می‌گوید: دو میلیارد مغازه و یک میلیارد سرمایه افرادی است که در بازار سرمایه گذاری کرده‌اند و حال از افغانستان و پاکستان و هند سنگ می‌آورند. در حالی که در تمام دنیا خرید و فروش به این شکل ممنوع است و آن‌ها بدون آنکه کارت تردد یا عرضه داشته باشند، سنگ‌های گران قیمت وارد کشور ما می‌کنند. قطعاً این‌ها از مبادی اصلی ورودشان نیست و حتماً قاچاق است.

مجید مدالیان با اشاره به این نکته که مشهد سرآمد عرضه سنگ‌های قیمتی در ایران است، بیان می‌دارد: ما در همسایگی ذخایر افغانستان هستیم، می‌توانیم بازارهند را هم بگیریم و مرکز تراش سنگ‌های قیمتی را در شهرمان دایر کنیم. قرار بود در هنرستان‌ها تراش روی سنگ‌های قیمتی را آموزش دهیم که به طورمحدود در حال انجام است که آن هم ماشین آلات و تجهیزات نیاز دارد اما هنوز عملاً اتفاقی نیفتاده است.

حالا به یکی از عمده فروشی‌ها می‌روم، از او می‌پرسم، مشتری‌ها بیشتر متقاضی زیورآلات با چه سنگ‌هایی هستند، می‌گوید: انگشترهایی با سنگ‌های قیمتی مانند عقیق یمنی و از طرفی فیروز چون سنگ روایتی امام رضا(ع) است و این دو دارای روایت‌های مختلف برای چشم نظر و... است و خریدار زیادی دارد.

محمد بلوچی تأکید می‌کند: گرانی روی بازار ما هم بسیار تأثیر گذاشته است. از سال گذشته یک سرویس نقره دو برابر شده آن هم به دلیل افزایش اونس جهانی است.

 البته سنگ‌ها هم گران شده‌اند و از طرفی معدن فیروزه نیشابور قدیمی و استخراج آن نیز کاهش یافته است.

 چمبره‌های انگشتر و عیار نقره

وی که عمده فروش است و با مغازه داران داخلی کار می‌کند، درباره چمبره‌های انگشتر موجود در بازار نیز می‌گوید: این چمبره‌ها در مشهد، نیشابور، تبریز و تهران و همه جای ایران تولید می‌شود و وارداتی نیست.

بلوچی درخصوص عیار نقره نیز اظهار می‌دارد: عیار جهانی نقره ۹۵۰ است و گاهی ممکن است در هنگام عیار زدن تکه‌ای که برش زده می‌شود، نیم یا یک عیار کمتر باشد. سازنده‌ها روی کارهایشان عیار ۹۲۵ حک می‌کنند که باید همین رقم باشد و اگر اختلافی در عیار دارد به خاطر مخلوط نشدن نقره آن است و این در حالیست که یک عیار در یک مثقال نقره ۲۰۰ تومان قیمت دارد. وی درباره واردات نگین‌ها نیز بیان می‌کند: واردات گوهرسنگ‌ها به ایران بیشتر یاقوت و زمرد و سیترون است اما فیروزه و شجر و عقیق را در خراسان داریم. این عمده فروش درباره التهاب بازار هم تأکید می‌کند: متأسفانه مجبوریم با وضعیت موجود بسازیم نمی‌توانیم مغازه را ببندیم مشتری‌ها هم تعدادشان کاهش یافته است.

 گرانی سنگ خام

شهاب‌الدین رحیمی مقدم نیز بازار گوهرسنگ‌ها را کم رونق می‌داند و می‌گوید: نخستین مشکل در بازار ما ندادن مواد خام از معدن به ماست. در گذشته ۱۵ نفر برای ما فیروزه می‌تراشیدند اما اکنون فیروزه را نمی‌توانیم تهیه کنیم، زیرا در نیشابور معدن دست چند فامیل است و حتی خانم‌ها در نیشابور فیروزه می‌تراشند و تراششان اصلاً اصولی نیست. حتی شرکت تعاونی فیروزه تراشان مشهد نتوانسته از معدن خرید کند و این معضلی است که همه ما با آن درگیریم. وی که پسر رئیس اتحادیه فیروزه تراشان مشهد است، می‌افزاید: فیروزه از نیشابور به دست ما می‌رسد و قیمت سنگ خام آن، آن‌قدر گران است که صرف برای تراشیده شدن آن ندارد. وی خاطرنشان می‌سازد: من سه دستگاه تراش داشتم که همه را جمع کردم و سنگ را تراشیده شده، می‌خرم. در حال حاضر هزینه تراش و مزد کارگر برای‌مان مقرون به صرفه نیست و عملاً بخشی از اشتغال‌زایی از بین رفت.

 جمع کردن دستگاه‌های تراش سنگ

رحیمی مقدم بیان می‌کند: در گذشته در این بازار صدای دستگاه فیروزه تراشی زیاد بود. قبلاً عقیق از یمن و از اندونزی شجر شکلی وارد می‌شد، اما در حال حاضر ماه‌ها است که اجناس ما در گمرک مانده است.

 وی همچنین درباره افزایش قیمت‌ها تصریح می‌کند: استقبال خرید در بحث فیروزه برای مشتری داخلی و خارجی بیشتر از سایر سنگ‌هاست، اما توان خرید مشتری داخلی به علت گرانی کمتر شده است.

وی خاطرنشان می‌سازد: البته افزایش هزینه‌ها در بحث استخراج فیروزه را هم باید در گرانی سنگ‌ها در نظر گرفت.

از او درباره دلایل وفور فیروزه چینی در بازار می‌پرسم، می‌گوید: آن‌ها فیروزه نیست. چسب و مواد رنگی است و بیشتر در مجسمه‌های دکوری کاربرد دارد و مدتی است که وارد نمی‌شود و در مقطعی در دستبند استفاده می‌شد.

منبع: روزنامه قدس

انتهای پیام/