به گزارش قدس آنلاین، سینمای ایران برخلاف سینمای هالیوود، سینمای قهرمان پروری نیست و تعداد فیلم های ساخته شده درباره قهرمان هایمان، بسیار کم و انگشت شمار است. نگاهی کلی به آثار قهرمان محور در تاریخ سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که قهرمان‌های برجسته فیلمهای ایرانی به دو گروه قهرمان‌های ملی و قهرمان‌های دینی تقسیم می‌شوند. از شاخص‌ترین قهرمان‌های دینی در فیلمهای ایرانی می‌توان به شخصیت پیامبر اسلام (ص) در فیلم «محمد رسول الله (ص)» مجید مجیدی، حضرت مریم (ع) در «مریم مقدس» و حضرت سلیمان (ع) در «ملک سلیمان» هر دو به کارگردانی شهریار بحرانی اشاره کرد. مهم‌ترین قهرمان‌های ملی فیلم‌ها هم عبارتند از شهید چمران در «چ» ابراهیم حاتمی‌کیا، امام خمینی (ره) در «فرزند صبح» بهروز افخمی، حاج احمد متوسلیان «ایستاده در غبار» اثر محمد حسین مهدویان و جهان پهلوان تختی در فیلم «غلامرضا تختی» بهرام توکلی.
پرداخت به قهرمان های ملی هم معمولا در زمان ممات این چهره ها اتفاق می افتد و کمتر فیلمسازی در دوران حیات این شخصیت ها، سراغ ساخت اثری درباره آنها می رود. شهادت سردار بزرگ اسلام، حاج قاسم سلیمانی و شخصیت ویژه ای که داشت، ممکن است برخی فیلمسازان را ترغیب به ساخت اثری در توصیف ابعاد شخصیتی این فرمانده محبوب کند اما آنچه ضروری است، نحوه پرداخت و چگونگی روایت درباره اوست تا آثاری از این دست را در دام شعارزدگی و قدیس سازی گرفتار نکند. درباره بررسی ابعاد این موضوع با مجتبی فرآورده، تهیه کننده فیلم هایی همچون «۲۳ نفر» و «ملک سلیمان» گفت و گو کردیم.
مردی بزرگ و جامع الاطراف
تهیه کننده فیلم «۲۳ نفر» درباره ضرورت پرداختن به زندگی قهرمان های ملی در سینما گوید: اگرچه کشور ما قهرمان ملی کم ندارد اما بدون تردید سالها باید بگذرد تا مادر گیتی همچون سردار سلیمانی را به دنیا بیاورد. ایشان یک فرمانده نظامی صرف نبود بلکه داری مغزی متفکر، استراتژیستی برتر، دیپلماتی قدرتمند، جامعه شناسی خبره و مرد بزرگی بود که ابعاد وجودی مختلفی داشت.
او تاکید می کند: امیدوارم که در این هیاهوی احساسی، کسی به سمت تصویر زندگی ایشان نرود چون رسیدن به ابعاد وجودی این سردار بزرگ نیازمند تعمق گسترده ای در شخصیت و منش و رفتار او، و نسبت ایشان با انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس است تا بتوان گوشهای از ابعاد وجودی ایشان را به درستی درک کرد.
این تهیه کننده سینما با یادآوری دیداری که سردار سلیمانی در افتتاحیه فیلم «۲۳ نفر» با عوامل تولید داشتند خاطرنشان می کند: در این دیدار ایشان تاکید کردند که گنجینه های دفاع مقدس را فراموش نکنید. وقتی گنجینه و مکتوبات و خاطرات غنی از دوران دفاع مقدس داریم، بهتر اینکه اگر کسی می خواهد در مسیر حاج قاسم سلیماتی قدم بردارد، عزمش را جزم کند و به خاطرات هشت سال دفاع مقدس بپردازد، گمان می کنم ایشان راضی تر خواهند بود.
به گفته فرآورده، این جمله سردار که گنجینه دفاع مقدس را رها نکنید و برای ماندگاری در تاریخ، تصویرش کنید، مبنای ذهنی او برای ادامه مسیر کاری اش در عرصه فیلمسازی قرار گرفته است.
هنوز زود است
تهیه‌کننده فیلم سینمایی «ملک سلیمان (ع)» درباره اینکه سردار سلیمانی به عنوان چهره ای که اقتدار نظامی او در اذهان پررنگ تر است اما حضورشان سر صحنه فیلمبرداری فیلم «۲۳ نفر» نشان از دغدغه های فرهنگی ایشان داشت، می گوید: تاکید سردار برای ساخت فیلم ۲۳ نفر بسیار موثر بود. زمانی که ایشان سر صحنه فیلمبرداری آمدند، کتابی از خاطرات دوران دفاع دستشان بود. ایشان نه تنها کتابهای منتشر شده در حوزه دفاع مقدس که رمان های مهم جهان را هم می خواندند، کتابخوان قهاری بودند و با ادبیات سرو کار داشتند. به همین دلیل ابعاد وجودی ایشان بسیار پیچیده است و به تعبیری شهید سلیمانی، جمع اضداد بودند.
او درباره ادای دین سینمای ایران به جایگاه شهید سلیمانی تاکید می کند: هنوز زود است که سینمای ایران بخواهد به شخصیت ایشان نزدیک شود زیرا به آسانی نمی توان به چنین شخصیتی نزدیک شد، ایشان همانقدر که با سینما و ادبیات سروکار داشت با نظامی گری و سیاست و با جامعه و مردم هم عجین بود. این از برکات انقلاب اسلامی است که نمونه های منحصربفردی را پرورش می دهد، یک فرمانده نظامی را در دنیا بیابید که اینقدر محبوبیت مردمی داشته باشد؟! شخصیت سردار سلیمانی، جمع اضداد بود و نزدیک شدن به چنین شخصیتی بسیار دشوار است.
فرآورده با بیان اینکه اگر قرار است اهالی سینما ادای دینی به شهید سلیمانی داشته باشند بهتر است به توصیه ها و سفارشات ایشان عمل کنند، می گوید: اگر به سفارش ایشان عمل کنیم گویی درباره شخصیت این شهید گرانقدر فیلم ساخته ایم. ایشان توصیه کردند که گنجینه عظیم دفاع مقدس را زمین نگذارید و تا می توانید این مفاهیم را به فیلم و سریال تبدیل کنید. اگر همین کار را انجام دهیم، کافی است. چه اصراری هست که به سرعت درباره شخص ایشان فیلمی ساخته شود؟ بنظرم در شرایط احساسی، تولیدات باکیفیتی ساخته نمی شود و شاید تصویر مخدوشی از ایشان تصویر شود زیرا تجربه های خوبی از تولید آثار فرهنگی در شرایط احساسی و جو زده نداریم. به نظرم عمل به توصیه سردار شهید برای حفظ گنجینه دفاع مقدس به منزله کار کردن برای ایشان است.
فیلمهایی موثر در تاریخ سینمای ایران
این تهیه کننده سینما در پاسخ به اینکه سینمای دفاع مقدس در سالهای اخیر به محاق رفته است به طوریکه برخی از سینماگران نسبت به تولید اثر در این حوزه، اظهار بی میلی کرده یا به دلیل سختی تولید، کمتر به سمت تولیدات دفاع مقدسی رفته اند، توضیح می دهد: نه بی میلی سینماگران در این موضوع دخیل است و نه سختی کار، بازدارنده است.
او ادامه می دهد: سینما، صنعت گرانقیمتی است و نیاز به بودجه ای کلان دارد. سرمایه گذار بخش خصوصی در این عرصه بسیار کم است و در حوزه دفاع مقدس هم هزینه نمی کنند. وظیفه ذاتی سازمان های عریض و طویل فرهنگی که به نام انقلاب، دفاع مقدس، مقاومت و فرهنگ ایثار و شهادت، پول دریافت می کنند، این است که در این حوزه ها سرمایه گذاری کنند در حالیکه هزینه نمی کنند، آنها بایستی هزینه ساخت چنین فیلم هایی را تقبل کنند، آن زمان می بینید که چقدر فیلم دفاع مقدسی ساخته می شود.
فرآورده خاطرنشان می کند: کدامیک از بخش های فرهنگی کشور که بودجه دولتی و عمومی می گیرند در این چند سال در حوزه دفاع مقدس فیلم ساختند؟ آنها باید جوابگو باشند. گویی دفاع مقدس و فرهنگ ایثار و مقاومت برای مدیران دولتی، فقط به درد سخنرانی و مصاحبه می خورد.
وی درباره اینکه چرا فیلم های دفاع مقدس در اکران هم مورد بی مهری قرار می گیرند، می گوید: اگر فیلم «۲۳ نفر» را با بقیه فیلم های نزدیک خودش در جدول فروش مقایسه کنید می بینید یک فیلم دفاع مقدسی بدون داشتن بازیگر چهره، جذب مخاطبش از فیلم های پرزرق و برق که بازیگر چهره دارند، بیشتر است در حالیکه در آن فیلم ها دستمزد بازیگران به بهانه جذب مخاطب، چند صدمیلیونی است ولی فروش همان فیلم ها پایین تر از فیلم بدون چهره «۲۳ نفر» هستند. فیلمهای دفاع مقدس مخاطب خودشان را دارند ولی ما مخاطب را به تماشای این فیلم ها عادت نداده ایم. حتی اگر این فیلم ها در اکران هم مورد بی مهری قرار بگیرند ولی در مسیر تاریخ سینمای ایران، دیده می شوند و قطعا موثر هستند.
نظر شما