احتمالاً درباره نهر نادری و عبور آن از وسط صحن انقلاب چیزهایی شنیده یا خوانده‌اید و احتمالاً این را هم می‌دانید که شعبه‌ای از نهر وارد صحن آزادی می‌شد و سقاخانه‌ای را که در وسط این صحن و به دست مؤتمن‌الملک در دوره قاجاریه ساخته شده ‌بود، آبیاری می‌کرد.

راز ایوان «آب» درمسجد گوهرشاد

اگر هم در این زمینه اطلاعاتی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم سری به آرشیو روزنامه قدس بزنید و صفحات «تاریخ حرم» را که از اول دی‌ماه به این سو منتشر می‌شود، مرور کنید. با این حال و به احتمال زیاد، کمتر کسی از شما خوانندگان عزیز و ارجمند، خبری از ایوان «آب» در مسجد گوهرشاد دارد. ایوان آب، نامی است که در دوره صفویه و مدتی پس از آن به ایوان غربی مسجد گوهرشاد، جایی که امروز ورودی این مسجد از بست شیخ بهایی است، اطلاق می‌شده ‌است. داستان این نام‌گذاری از آنجا آغاز شد که در دوره شاه‌عباس، مسجد گوهرشاد از نظر تأمین آب مورد نیاز برای تطهیر و البته استفاده نمازگزاران، دچار مشکل و مضیقه شد. مهدی‌قلی بیگ، میرآخور شاه‌عباس و واقف حمام مشهور انتهای بازار فرش مشهد، تصمیم گرفت این مسئله را با ساخت یک قنات و وقف کردن بخشی از آب آن برای مسجد گوهرشاد، حل کند. در سال ۱۰۲۷ هـ.ق (۹۹۷ خورشیدی)، مهدی‌قلی بیگ با هزینه خود، قناتی به نام قنات مسجد ساخت و آن را وقف حمام و آب‌انبار میدان سرسنگ (انتهای بازار فرش) و همچنین مسجد جامع گوهرشاد کرد. وی در وقف‌نامه‌اش قید کرد که نیم زوج از آب این قنات برای استفاده زائران و دیگر مصارف مسجد، باید در آن جاری شود. به این ترتیب، آب این قنات از ایوان غربی مسجد گوهرشاد وارد آن می‌شد و پس از گردش در حوضچه‌های اطراف «مسجد پیرزن» که ان‌شاءالله در آینده و در همین صفحه، درباره آن خواهید خواند، از سمت پایین پای مبارک خارج می‌شد. جالب اینجاست که این قنات، به مدت ۳۰۰ سال، آب مسجد گوهرشاد را تأمین می‌کرد، یعنی تا حدود ۱۰۰ سال پیش برقرار بود؛ اما به تدریج، به دلیل گسترش محله سراب و احتمالاً قرار گرفتن مظهر قنات در منطقه مسکونی و کثیف شدن تدریجی آب، از حیز انتفاع ساقط شد و با وجود جریان داشتن در مسجد، زائران با آبی که از چاه تأمین می‌شد، وضو می‌گرفتند. داستان انتقال آب به مسجد گوهرشاد، توسط نیرالدوله و تعمیرات او، ماجرای شیرین دیگری است که در اولین فرصت برای شما خوانندگان عزیز نقل خواهد شد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.