به گزارش قدس آنلاین، از اواخر هفته گذشته شاهد افزایش یک باره نرخ ارز تا کانال ۳۶ هزار تومان بودیم. نرخی که به گفته بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه، قله تاریخی دلار نام گرفت.

طی هفته اخیر دلایل بسیاری برای افزایش نرخ دلار عنوان شد؛ اما به طور کلی نرخ ارز همچون دیگر بازارها تحت تاثیر عرضه و تقاضا، کاهشی و یا افزایشی می‌شود که این عرضه و تقاضا خود متاثر از اتفاقات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هستند، البته تلاطم در بازار ارز تنها به اتفاقات داخلی محدود نمی‌شود، بلکه تحولات بین‌المللی هم در این امر دخیل هستند به طور مثال بحث مذاکرات که مدت‌هاست بازار را درگیر کرده و همه منتظر هستند تا ببینند نتیجه مذاکرات چه می‌شود و چه زمانی به توافق می‌رسیم هم در قیمت‌گذاری‌ها موثر است.

در هفته جاری که بازار دلار در مسیری متفاوت نسبت به روزهای قبلی خود قرار گرفت، کارشناسان به تمامی این عوامل اشاره کردند؛ برخی اغتشاشات و به نتیجه نرسیدن مذاکرات و جو روانی به‌وجود آمده ناشی از آن را عامل افزایشی شدن می‌دانند و برخی دیگر سیاست‌های دولت در راستای تخصیص ارز مسافرتی(به هر کارت ملی سالانه ۲۰۰۰ دلار) و سوءاستفاده دلالان از این فرصت می‌دانند.

احسان خاندوزی هم امروز اعلام کرد که برخی التهابات کشور و نیز فضای رسانه‌ای که با ایجاد جو روانی، صاحبان سرمایه را ترغیب به تبدیل پول‌های خود به دلار می‌کنند در افزایش قیمت ارز تأثیرگذار بودند.

اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و دلسوزان اقتصاد تحولات بازار ارز در کنار تمامی این موارد اشاره شده، یک دلیل اساسی دارد و آن مداخله دولت در قیمت‌گذاری است.

متاسفانه همین مداخلات دولتی سبب شده ما هر چند وقت یکباره شاهد شوک اساسی به قیمت ارز باشیم به طوری که از سال ۹۶ تا ۹۸ قیمت دلار در بازار آزاد بین چهار تا ۱۹ هزار تومان در نوسان بود و در دولت یازده و دوازدهم بین ۲۰ تا حتی ۳۰ هزار تومان نوسان داشت و در نهایت روحانی دولت را با دلار ۲۵ هزار تومانی تحویل دولت رئیسی داد و در تمامی انی دولت‌ها به دلیل سرکوب قیمتی شاهد بودیم که نرخ ارز در مقاطعی به یک باره از دست دولت خارج شد.

مداخله و اصرار دولت‌ها بر سرکوب قیمت ارز سبب شده بازار ارز با کوچکترین اتفاق داخل یا خارج از مرز، بیشترین واکنش را نشان دهد و این درحالی است که چنانچه دولتمردان اجازه دهند قیمت‌ها روال طبیعی خود را طی کنند و در طول زمان به نرخ واقعی برسند ما شاهد شوک‌های عجیب در بازار نخواهیم بود.

وضعیت بازار ارز نتیجه روش قیمت‌گذاری دولت است

ابراهیم بهادرانی، کارشناس اقتصادی در رابطه با علت افزایش‌های یک باره نرخ ارز در دوره‌های مختلف، ابراز کرد: روشی که ما در قیمت گذاری نرخ ارز داریم همین نتیجه‌ای را که امروز شاهد هستید را دارد به طوری که مشاهده می‌کنید تاکنون چندین بار این اتفاق رخ داده است.

وی ادامه داد: مشاهده می‌کنید زمانی که تورم در کشور ما بالای ۴۰ درصد است، در دیگر کشورها(کشورهای صنعتی و پیشرفته) در بدترین شرایط خود به ۱۰ درصد رسیده است، بنابراین هر چقدر با تزریق ارز و یا با زور بخواهیم نرخ ارز را پایین نگه داریم، یک زمانی نرخ گذاری از دست دولت خارج می‌شود.

بهادرانی به مذاکرات برجام و تاثیر آن بر نرخ ارز در چند روز اخیر اشاره و تصریح کرد: همچنین این روزها باتوجه به اینکه مردم از دست یافتن به توافق ناامید شدند، بنابراین این ناامیدی و جو روانی تاثیر خودش را بر بازار ارز گذاشته است، همچنین تاثیر اغتشاشات اخیر بر بازار را هم نباید نادیده گرفت.

ریشه افزایش قیمت ارز همان قیمت‌گذاری دستوری است

این تحلیلگر اقتصادی تاکید کرد: البته ریشه افزایش قیمت ارز همان قیمت‌گذاری دستوری است؛ اما فنری که سبب خارج شدن قیمت‌گذاری از دست دولت شد، دو نکته‌ای است که گفته شد.

وی یادآور شد: زمانی که قیمت ارز افزایش می‌یابد، تقاضای کاذب به‌وجود می‌آید و حضور دلالان پررنگ‌تر می‌شود از طرف دیگر بانک مرکزی هم ابزاری برای اینکه شرایط را تخفیف دهد ندارد. چنانچه بانک مرکزی ارزی را که در اختیار دارد با نرخ پایین‌تر به فروش برساند تمامی اتفاقی که به دلیل وجود ارز ۴۲۰۰ تومانی بر سر اقتصاد آمد را شاهد خواهیم بود و عده‌ای در این میان سود می‌کنند و چنانچه ارز را با نرخ بالاتر بفروشد، خود عاملی می‌شود بر افزایش نرخ دلار.

بهادرانی در خصوص نحوه مداخله دولت برای ایجاد ثبات بر بازار ارز، گفت: البته دولت باید پیش از این‌ها دست به اقدام می‌شد نه امروز که اوضاع بحرانی است؛ اما در حال حاضر یکی از اقداماتی که دولت و بانکی مرکزی می‌توانند برای سامان دادن به اوضاع فعلی به کارگیرند این است که در بخش‌هایی که از ارز نیمایی استفاده می‌شود، تغذیه کامل صورت گیرد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه البته دولت‌ها باید مراقبت کنند که نرخ ارز دچار تغییرات ناگهانی نشود، تاکید کرد: در تمامی کشورها همین سیاست دنبال می‌شود با این تفاوت که در کشورهای صنعتی، مانند ایران چند نرخی در بحث ارز ندارند؛ در این کشورها زمانی که نرخ ارزهای بین‌المللی دچار افزایش می‌شود و در مقابل ارزش پول ملی‌شان کاهش می‌یابد با عرضه ارز خارجی نرخ را کنترل و ارزش پول ملی خود را افزایش می‌دهند.

وی ادامه داد: بسیاری تصور می‌کنند پایین آمدن دلار، تولیدکننده را متضرر می‌کند در صورتی که منظور ما این است که دولت باید در بازار ارز ثبات ایجاد کند نه اینکه دلار را بیش از آنچه که لازم است پایین نگاه دارد، البته زمانی که نرخ دلار تا اندازه‌ای که ثبات بازار مختل نشود پایین باشد تولید کننده هم مواد اولیه را با نرخ معقول و منطقی تهیه و تولید را با قیمت پایین‌تر عرضه می‌کند و تقاضا برای خرید هم افزایش می‌یابد.

عرضه برخط ارز راهکار اساسی نیست

بهادرانی در خصوص سیاست اخیر بانک مرکزی در رابطه با عرضه ارز از طریق سامانه برخط بازار متشکل ارزی و تاثیر آن بر بازار، ابراز کرد: هر سیاستی که بانک مرکزی به کار می‌برد در حد کاربرد همان سیاست است و نباید انتظار کاربردی فراتر را داشته باشیم.

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: زمانی که قیمت ارز به یکباره سه تا چهار هزار تومان افزایش می‌یابد نباید انتظار داشته باشیم که عرضه برخط ارز این میزان را پوشش دهد.

وی تاکید کرد: بنابراین هرکدام از این سیاست‌هایی که تعیین می‌شود برای یک شرایط خاص جوابگوست و نمی‌توان نگاه بلندمدت به آن داشت. البته عرضه ارز هرچقدر که برای مردم سهل‌تر باشد، تاثیر خودش را بر بازار می‌گذارد، بنابراین سیاست عرضه برخط ارز، تاثیر محدودی بر بازار دارد؛ اما به نظر نمی‌آید که سبب کاهش مثلا چهار هزار تومانی باشد.

زمانی که ثبات حاکم شد دولت باید ارز چند نرخی را بردارد

بهادرانی در رابطه با راهکار ایجاد ثبات در بازار ارز، اظهار کرد: این یک قاعده کلی و بین‌المللی است که نباید با اقتصاد به صورت دستوری رفتار کرد زمانی که ما از این قاعده تخطی کنیم اقتصادمان به شکلی می‌شود که مشاهده می‌کنید، البته شاید به لحاظ زمانی امروز وقت مناسبی برای حذف سیاست‌های دستوری نباشد؛ اما در زمانی که آرامش در بازار حاکم شد باید عرضه ارز چند نرخی را جمع کنیم و هر کمکی که به مردم می‌کنیم از طریق یارانه مستقیم و دیگر روش‌ها باشد.

این تحلیلگر اقتصادی ادامه داد: زمانی که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شد در ابتدا تاثیر خودش را بر بازار گذاشت و باوجود همه مشکلاتی که ایجاد کرد؛ حداقل یک نرخ از این ارز چند نرخی کاسته شد.

وی بیان کرد: امروز سیاست‌های مداخله جویانه دولت در بازار ارز سبب شده هم بازار ارز ثبات نداشته باشد و هم دیگر بازارها از ارز متاثر و تورم صعودی شود و این‌گونه چندین سال با مشکلات اقتصادی دست به گریبان باشیم.

خبرنگار: فرزانه زراعتی