تا برخی اهالی فرهنگ به دنبال راه‌های تازه‌ای برای ارایه خدمات در حوزه کتاب باشند تا وابستگی کامل به کاغذ، اینچنین باعث مختل شدن فضای فرهنگی کشور نشود. برای مثال برخی توسعه کتاب دیجیتال را پیشنهاد داده و شرایط فعلی را فرصتی مغتنم برای ترویج کتاب الکترونیک برشمرده‌اند.
در همین خصوص مشاور فرهنگی رئیس جمهوردر گفت وگو با خبرنگار ما می‌گوید: گرانی کاغذ فرصت مغتنمی است تا به فکر تولید انواع کتاب‌های رقمی(دیجیتالی) هم باشیم، چون صرف نظر از نوسانات تولید و قیمت کاغذ بحث تخریب محیط زیست ناشی ازنبود تعادل بین تولید و مصرف گیاه‌های مورد استفاده در صنعت تولید کاغذ نیز مطرح است.
علی اکبر اشعری در پاسخ به این پرسش که کدام سازمان یا نهادها برای دیجیتالی کردن کتابها برنامه ریزی می‌کنند می‌گوید: موضوع تهیه و ارایه نسخه‌های دیجیتالی کتاب‌ها بستگی به سیاست نویسنده، ناشر و دولت دارد. معمولاً بین ناشر و نویسنده یا مترجم دو روش برای انعقاد قرارداد وجود دارد؛ یکی این که ناشر قرار می‌گذارد در هر چاپ درصدی از قیمت پشت جلد هرنسخه از کتاب را به نویسنده بپردازد؛ طبعاً درصورت توفیق کتاب در اقبال مخاطبان و چاپهای مکرر درآمد مستمری هم عاید صاحب اثر می‌شود. روش دوم خرید قطعی اثر از نویسنده توسط ناشر است.
در این روش معمولاً صاحب اثر متن کتاب خود را در ازای دریافت مبلغی برای همیشه در اختیار ناشر قرار می‌دهد و ناشر در چاپ مکرر کتاب مبلغی به نویسنده یا مترجم نمی‌پردازد. ناشر اگر اثری را قطعی بخرد می‌تواند نسخه دیجیتالی آن را به صورت رایگان یا در ازای دریافت مبلغی در اختیار وزارت ارشاد، نهاد کتابخانه‌های عمومی یا هر خریدار دیگری بگذارد تا آنها این کتاب را از طریق اینترنت به صورت رایگان و یا در ازای دریافت مبلغی در اختیار متقاضیان قرار دهند. به هرحال این کار از دو طریق می‌تواند در برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گیرد؛ یکی اعمال سیاست‌های حمایت از ناشر و دوم سیاست‌های حمایت از مصرف کننده، به ویژه در صورت اقدام وزارت ارشاد به این کار احتمال می‌رود در این مورد شانس برخی کتاب‌های مرجع که به رغم نیاز محققان به آنها (به دلیل گرانی بیشتر کتابخانه‌ها و مراکز پژوهشی آنها را می‌خرند ) معمولاً کمتر به چاپ‌های مکرر می‌رسند، بیشتر باشد.

کتابخوانهای الکترونیک
رئیس باغ کتاب با اشاره به اینکه سرعت فراگیر شدن بهره گیری از پایگاه‌های اطلاع رسانی خوب وقابل قبول است می‌گوید: می‌توان پیش بینی کرد که به مرور امکان استفاده از این پایگاه‌ها در سطح ملی فراهم شود؛ ضمن اینکه نسخه‌های رقمی کتاب‌ها را فعلاً در قالب لوح‌های فشرده نیز می‌توان ارایه نمود.
به گفته اشعری اتفاق مهم دیگری نیز که در بسیاری از کشورها افتاده و ما هم باید درباره آن برنامه‌ریزی داشته باشیم؛ ورود «بوک ریدر» یا کتابخوان‌های الکترونیک به بازار است که این مهم بسیاری از مشکلات حقوقی را نیز برطرف خواهد کرد.
مدیر کل امور کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشورنیز در این باره به ما می‌گوید: دیجیتالی کردن کتابها مسأله مهم وحایز اهمیتی است که تاکنون مورد غفلت واقع شده است اما اینکه گران شدن کاغذ را بخواهیم به عنوان تنها عامل هدایت کننده در نظر بگیریم جای تأمل بیشتری دارد.
ابراهیم شمشیری ادامه می‌دهد: در حوزه فضای مجازی ما می‌توانیم بعد زمان ومکان را مدیریت کنیم واین از مزایای حوزه مذکور محسوب می‌شود، زیرا در حوزه کتاب طی دهه‌های 60 و70 کتابهایی داشته ایم که پس از آن به دلایل مختلف منتشر نشده اما از طریق فضای مجازی به راحتی می‌توان این کتاب را در دسترس کاربران قرار داد. همچنین ممکن است کتابی در یکی از شهرستانها منتشر شود و دسترسی به آن در سایر مناطق دشوار باشد که باز هم از طریق فضای مجازی می‌توان امکان دسترسی برای کاربران علاقه‌مند را فراهم کرد، ضمن آنکه هزینه‌های انتشار درفضای مجازی نیز با هزینه‌های انتشار در فضای واقعی بسیار متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه وقتی کتاب در فضای مجازی قرار می‌گیرد بسیاری از هزینه‌ها از جمله هزینه چاپ و توزیع کاهش می‌یابد می‌گوید: اگر بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم هزینه‌های چاپ کتاب بسیار کاهش می‌یابد و در واقع همان حق التالیف یا سهم نویسنده که نهایتاً 10 تا 15 درصد قیمت کتاب را به خود اختصاص می‌دهد جزو هزینه‌های کتاب محسوب خواهد شد.

خلا هایی برای دیجیتالی کردن کتابها
شمشیری در خصوص عملکرد نهادها وسازمانها برای دیجیتالی کردن کتابها می‌گوید: هم اکنون چندین مرکز به موازات هم پیگیر این کار هستند که هر کدام کارهای ارزشمندی ارایه کرده اند ، اما به نظر نمی‌رسد مجموعه ای به صورت یکپارچه در این زمینه کار کنند.
وی در ادامه می‌افزاید: حدود یک سال ونیم قبل «کنسرسیوم تولید محتوای ملی» در فضای مجازی تشکیل شده است که برای این حوزه مفید است. در همین رابطه مجموعه‌های مختلفی نظیر آستان قدس رضوی یک سری کتابهای چاپ سنگی را به صورت دیجیتال در آورده ودر سایت خود قرار داده است ضمن آنکه سازمان تبلیغات اسلامی و کتابخانه ملی نیز جزو مجموعه هایی هستند که می‌توانند در فضای مجازی تولید محتوا وکتاب داشته باشند و اقداماتی نیزدر این خصوص انجام داده اند.وزارت ارشاد نیز از سال 86 به بعد نسخه دیجیتالی تمام کتابهایی را که برای مجوز چاپ اقدام کرده، گرفته که البته به نظر می‌رسد استفاده عمومی از آنها نمی‌شود.
به گفته وی گرچه دیجیتالی کردن کتابها به صورت جدی در دستور کار ناشران، نهادها وسازمانهای ذی ربط قرار نگرفته، اما اقداماتی در این خصوص صورت گرفته است. آنچه که در این زمینه خلا دارد این است که ما برای انتشار کتاب الکترونیک هنوز شرایط فرهنگی، حقوقی واجتماعی مناسبی را مهیا نکرده ایم درصورتی که این مهم نیازمند تدوین قوانین جدید است.
وی با اشاره به اینکه در سایر کشور‌ها در بازار کتاب، فروش نسخه‌های الکترونیکی یکی از پرفروش ترین حوزه‌های کتاب محسوب می‌شود می‌گوید: نسخه الکترونیک تمام کتابها در کتابفروشی هایی نظیر”کتابفروشی آمازون” موجود است ومردم تمایل چشمگیری نسبت به مطالعه کتابهای دیجیتال دارند.
شمشیری درادامه می‌افزاید:بحث کپی رایت و تکثیر کتابهای الکترونیک نیز یکی دیگر از موضوعات حایز اهمیت دراین خصوص است واین مهم یکی از دغدغه‌های اساسی ورود به دیجیتالی کردن کتابها محسوب می‌شود چرا که هنوز کپی رایت آن طور که باید در کشورما نهادینه نشده ونمی توان قبل از فرهنگ سازی کپی رایت به طور کامل به حوزه دیجیتالی کردن کتابها ورود پیدا کرد.

نسخه دیجیتال به فروش کتاب لطمه می‌زند
این مسوول در خصوص فعالیتهای نهاد کتابخانه‌های عمومی برای دیجیتالی کردن کتابها می‌گوید: نهاد مذکور طی دو سال اخیر به این حوزه ورود پیدا کرده و نرم افزاری را با عنوان کتابخانه دیجیتال فراهم کرده است که قابلیت قراردادن بیش از چند میلیون نسخه کتاب دیجیتال را دارد اما مشکل نهاد مذکور در خصوص دیجیتالی کردن کتابها این است که برخی از ناشران تمایل ندارند نسخه دیجیتال کتابهای خود را در اختیار نهاد قرار دهند چون معتقدند اگر نسخه دیجیتال کتاب وارد فضای مجازی شود به فروش کتاب لطمه می‌زند.
به اعتقاد شمشیری دیجیتالی کردن کتابها می‌تواند به افزایش مطالعه کمک کند زیرا طی سالهای اخیر بسیاری از اقشار جامعه به فضای مجازی روی آورده اند.بنابراین، قابل پیش بینی است که با دیجیتالی کردن کتابها افراد بیشتری ترغیب به مطالعه شوند.
وی تاکید می‌کند: شایسته است همزمان با دیجیتالی کردن کتابها، فرهنگ کپی رایت در کشور نهادینه شود تا ناشران ونویسندگان نیزدر این خصوص متضرر نشوند.