به گزارش قدس خراسان، محمد درویش شامگاه سه شنبه در سمینار "بحران آب و چالش‌های توسعه پایدار" که در اتاق بازرگانی مشهد با حضور مدیران صنایع برگزار شد، اظهار کرد: در اولین نشست شورای عالی آب در سال ۱۴۰۰ اعلام شد از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۹۹ بیش از ۱۲۰ میلیارد متر مکعب یعنی تقریبا به اندازه ۵ دریاچه ارومیه از سفره‌های آب زیرزمینی برداشت شده و به همین دلیل ایران درگیر مهیب‌ترین روند فرونشست زمین شده و در حال حاضر این عدد به بیشتر از ۱۴۰میلیارد معکب رسیده است.۴۶ درصد بحران در نوار شرقی است که خراسان بدترین وضعیت را دارد.
درویش با اشاره به مناطق مستعد بیایان زایی در دنیا بیان کرد: بخش‌های بزرگی از ایران، خاورمیانه، آسیای جنوب غربی، ایالات متحده آمریکا استرالیا و آفریقا حساس‌ترین شرایط را نسبت به بیابان‌زایی دارند،یعنی اگر با تخریب روبه‌رو شوند امکان برگشت به شرایط قبل آن بسیار دشوار است، بنابراین باید در این مناطق چیدمانی از توسعه اتفاق بیفتد که منجر به تخریب غیر قابل جبران نشود.
کنشگر آب و فعال محیط زیست تاکید کرد: میزان برداشت خراسان رضوی از سفره‌های آب زیرزمینی به ۳۰.۷ میلیارد متر مکعب رسیده که از بحرانی‌ترین استان‌های کشور است. یزد با۱۹۸ و خراسان رضوی با ۱۷۳ درصد بیشتر از میزان برنامه‌ریزی از منابع آبی خود آب برداشت کرده اند.
وی نیاز آب شرب در کشور را ۸.۵ میلیارد متر مکعب دانست و تصریح کرد: آب قابل استحصال در کشور ۱۰۵ میلیارد متر مکعب است که ۸ درصد این آب می‌تواند نیاز آب شرب و بهداشتی مردم ایران را برای یک سال تامین کند. یعنی اگر با خشکسالی ۸۰ درصدی روبه‌رو شویم نباید برای تامین آب شرب مردم مشکلی ایجاد شود، در صورتی که اکنون حتی در رودبار نیز با قطعی آب مواجه هستیم.
درویش مشکل مدیریت و مصرف آب را دلیل کمبود آب شرب در استان خراسان رضوی عنوان کرد و ادامه داد: در منابع آبی خراسان رضوی به شدت با کمبود آب شرب روبه‌رو هستیم. این کمبود بیشتر ناشی از نارسایی منابع آب به دلیل مشکل در شیوه مدیریت و مصرف آب است. در حال حاضر مجبور هستیم ۱۹۰۰ لیتر در ثانیه از چاه‌هایی استفاده کنیم که به شدت خطرناک و نیتراته هستند و خطراتی برای سلامت دارند و بحران آب در مشهد فوق‌العاده جدی است.
فعال محیط زیست با یادآور شدن خطرات ایجاد آرامستان در گلبهار تصریح کرد: اخیرا در نزدیکی این آرامستان چند حلقه چاه جدید برای تامین آب شرب مشهد حفر شده است، اگر این غسالخانه راه‌اندازی شود بخشی از منابع آب زیرزمینی مشهد که اندک است و به آن نیاز زیادی داریم به شدت آسیب می بیند و آلوده می شود.
وی بیان کرد: از ۶۱۰ آبخوان کشور ۱۱۸ آبخوان تا سال ۱۴۴۰ و ۳۵ آبخوان تا سال ۱۴۱۵ از بین خواهد رفت که معادل ۱۸.۴ میلیون نفر آب شرب، ۲۳۵ میلیون متر مکعب آب در بخش صنعت و ۱۵.۵ میلیارد متر مکعب آب کشاورزی است.
درویش ضمن تاکید بر ضعیف بودن عملکرد در مدیریت شیرآبه ها عنوان کرد: سفره‌های آب زیرزمینی ما دچار بحران جدی در کمیت و کیفیت شدند. در کشور۳۲.۲ میلیارد متر مکعب پساب تولید می‌شود که به جای تصفیه این پساب‌ها، این فرصت را به بحران تبدیل کردیم و همه پروژه‌های تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با شکست مواجه شده است.
عضو سابق موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور خاطر نشان کرد: وسعت یخچال‌های کشور حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده که نتیجه آن کاهش آورد رودخانه‌های ما با شیبی نگران‌کننده است و در کمتر از ۱۰ سال آینده عملا آب وجود نخواهد داشت و طرح‌های انتقال آب در مرکز ایران با شکست روبه‌رو خواهد شد.
وی ادامه داد: ما در سال ۴۸ میلیارد تن گاز گلخانه ای تولید می‌کنیم و ایران جزو هفت کشور نخست است. ما در خراسان رضوی شاهد افزایش محسوس واحدهای آلاینده و آب‌بر هستیم. در حال حاضر اضافه برداشت ما ۲۰.۵ میلیارد متر مکعب است و در یک سرزمین پایدار ۴۰ تا ۶۰ درصد منابع آب قابل استحصال برداشت می شود و باید متوجه باشیم ۴۵ هزار روستا که تعداد زیادی از آن ها در خراسان رضوی قرار دارد خالی از سکنه شده است.
وی بر اصلاح رویه های مصرف آب در بخش کشاورزی تاکید کرد و گفت: ما باید به دنبال اصلاح مدیریت در بخش‌های آب‌بر کشور باشیم. ضایعات در بخش کشاورزی ۶ برابر متوسط جهانی است. وزارت جهاد کشاورزی در گذشته برای کاهش ضایعات کشاورزی اعلام کرد نیاز به ۱۴۰۰ میلیارد تومان داریم تا طی ۵ سال با سرمایه گذاری ضایعات را کاهش دهیم اما عنوان شد پولی وجود ندارد در حالی که ۷۵۰ هزار میلیارد تومان برای ساخت سد هزینه کردیم و سالانه با هزینه ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان آب بیشتری در اختیار بخش کشاورزی قرار می دهیم.
درویش به تعداد سدهای کشور اشاره کرد و گفت: تعداد سدهای مخزنی کشور بیش از ۱۰۰۰ درصد رشد کردند که حاصل آن ۴۰۰ درصد رشد کشاورزی و رشد ۱۲.۴ برابری صادرات صادرات آب مجازی در قالب محصولات کشاورزی آب بر است. ۲۱ استان به جز گیلان در زمینه فرونشست وضعیت بحرانی دارند و ١۵دشت در استان فارس و ۱۱ دشت در خراسان رضوی دچار فرونشست شده است.
عضو سابق هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور تاکید کرد: بیش از ۱۱ هزار هکتار از اراضی کشور در سال ۹۵ بیش از ۲ سانتی‌متر در سال فرونشست داشته که در سال ۹۸ میزان سطح درگیر فرونشست در کشور به ۳۸ هزار هکتار رسیده و در گزارش سال ۱۴۰۲ که منتشر شود قطعا این عدد بیشتر است. کاری که ایرانیان در نیم قرن اخیر با سرزمین خود کردند هیچ نسلی مرتکب نشده است.
وی افزود: بحران در زابل جدی است و ۱۵ هزار نفر خانه و کاشانه خود را خالی کردند؛ زیرا امیدی ندارند که منابع آب آن‌ها تامین شود. مقصد آن‌ها نیز خراسان و گلستان است که هر دو با بحران شدید آب روبه‌رو هستند.
درویش ادامه داد: می‌توانیم با یک جراحی بزرگ که دردناک هم خواهد بود کشور را نجات دهیم. ایران بالاترین میزان دریافت انرژی خورشیدی را دارد. اکنون عرصه‌ای به طول و عرض کمتر از ۲۵۰ کیلومتر یعنی یک پانزدهم خاک ایران می‌تواند نیاز کل مردم جهان را تامین کند و ما بزرگ‌ترین صادرکننده انرژی در جهان شویم.
این کارشناس محیط زیست اضافه کرد: باید به سمت تعریف اقتصادی برویم که آب‌محور نباشد. تکمیل تصفیه‌خانه‌ها و بازچرخانی آب، حمایت از فناوری‌های نوین در کشاورزی، حمایت از کسب‌وکارهای سبز، تقویت زیرساخت‌های توریسم سلامت، تقویت تجارت سبز با همسایه‌ها و سرمایه‌های اجتماعی و بسترسازی امن برای فعالیت‌های داوطلبانه از دیگر راهکارهای محافظت از منابع آبی است.
خبرنگار: طاهره فجرداوودلی
نظر شما