در وصف کربلا و حماسه همیشه جاوید عاشورا و وقایع آن، نقل‌های بسیاری وجود دارد. یکی از معتبرترین این نوشته‌ها «زیارت ناحیه مقدسه» است که براساس مستندات و نقل‌هایی که وجود دارد توسط حجت بن الحسن صاحب‌الزمان(عج) در وصف عاشورا و برای مرثیه‌سرایی جد بزرگوارش بیان و توسط یکی از نایبان خاص حضرت نقل و نگارش شده است.
این زیارت‌نامه مانند زیارت عاشورا در مورد امام حسین(ع) و حادثه کربلاست. با سلام و درود بر پیامبران(ع) و خانواده و اهل بیت حضرت محمد(ص) و امام حسین(ع) و یاران ایشان که همراهشان در کربلا بودند، آغاز می‌شود. در ادامه به توصیف اخلاق امام حسین(ع) و یارانش می‌پردازد؛ اینکه پیش از جنگ و در طول جنگ چه رفتاری داشتند را توصیف کرده و در انتها به توصیف و شرح اتفاق‌های جنگ و نحوه شهادت و مشکلاتی که پس از حادثه عاشورا رخ داده می‌پردازد. زیارت ناحیه مقدسه با توسل به امام(ع) و اهل بیت ایشان و دعا برای آنان به پایان می‌رسد.در ادامه در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام سید مجتبی معنوی، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت، زیارت ناحیه مقدسه و محتویات آن را مورد بررسی قرار دادیم.
زیارتی برای بیان عمق فاجعه مصیبت‌بار عاشورا
حجت‌الاسلام معنوی با بیان اینکه زیارت ناحیه مقدسه، مرثیه سوزناک حضرت مهدی(عج) برای جد بزرگوارش سیدالشهدا(ع) در روز عاشوراست، می‌گوید: زیارت ناحیه مقدسه یکی از زیارات مطلقه امام حسین(ع) است که برای روز عاشورا وارد شده؛ به این معنا که اختصاص به زمان و لحظه خاص در روز عاشورا ندارد. این زیارت مختص به وقایع عاشوراست، نه زمان عاشورا که ما لزوماً در این روز به خواندن این زیارت مقید باشیم. به ما اجازه داده و توصیه شده زیارت ناحیه مقدسه را در روز عاشورا و هنگامی غیر از این روز در توسل و توجه به سیدالشهدا(ع) با ذکر مصائب آن حضرت بخوانیم.او ادامه می‌دهد: این زیارت از چند نظر برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد.
زیارات معتبر و متعددی درباره سیدالشهدا(ع) داریم که با الفاظ و گونه‌های مختلف متنی و سندی وارد شده اما در هیچ کدام از آن زیارات مثل زیارت ناحیه مقدسه، حقیقت تلخ تاریخ و واقعیت مصیب‌بار روز واقعه بازنمایی نشده است. یکی از دلایل اهمیت ویژه زیارت ناحیه مقدسه، بازنمایی حقیقت تاریخ و واقعیت عاشورا از زبان امام معصوم(ع) است. این زیارت به‌گونه‌ای حقایق را برای ما باز کرده و به واقعیات تلخ روز عاشورا اشاره می‌کند، گویی مشغول خواندن مقتل سیدالشهدا(ع) شده‌ایم. این زیارت روایت‌گری امام معصوم(ع) از واقعه عاشوراست. با خواندن آن، حقایق و مصیبتهایی که بر سیدالشهدا(ع) و اهل بیت پاک او در این روز اتفاق افتاده باز گفته می‌شود. زیارت ناحیه مقدسه بازنمایی واقعیت تاریخ و ارائه عمق فاجعه مصیبت‌بار عاشورا برای ماست.
سلام امام زمان(عج) بر جدش اباعبدالله(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه بیان می‌کند: زیارت ناحیه مقدسه در کنار بیان رخدادهای سوزناک عاشورا، آموزه‌هایی از عشق و معرفت را نیز داشته و سبب ایجاد حس مسئولیت‌پذیری و حرکت‌سازی می‌شود. یکی از راه‌هایی که کمک می‌کند حسینی شده و حسینی بمانیم، توجه به زیارات سیدالشهدا(ع) است و یکی از مهم‌ترین زیارت‌ها که حقیقت عاشورا را بیان می‌کند، زیارت ناحیه مقدسه است.
در این زیارت با گونه‌ای از روایت‌گری عاشورا مواجه می‌شویم که هیچ انسان دارای قلب سلیم و فطرت و وجدان پاک نمی‌تواند از کنار آن به‌راحتی بگذرد و تا زمانی که توجه به این مصیبت و حقایق موجود در زیارت ناحیه مقدسه را در دل دارد، ترجیح می‌دهد با سیدالشهدا(ع) و در جبهه حق بماند و به سمت و سوی دیگری گرایش پیدا نکند.
او یادآور می‌شود: زیارت عاشورا، زیارت وارث و زیارت رجبیه مجموعه‌ای از زیارات سیدالشهدا(ع) هستند که نقطه عطف آن‌ها زیارت ناحیه مقدسه در تشبیه سیدالشهدا(ع) به انبیای الهی است. این زیارت به نوعی تلفیقی از زیارت وارث و اشاره به شباهت‌های سیدالشهدا(ع) با انبیای الهی و مقتل سیدالشهدا(ع) دارد.حجت‌الاسلام معنوی به تشریح این زیارت پرداخته و بیان می‌کند: بخش نخست این زیارت بحث‌هایی درباره اهل بیت(ع) است و جمیع آن‌ها را شامل می‌شود. این بخش به جریان‌شناسی عاشورا و بررسی عملکرد حضرت سیدالشهدا(ع) در قالب سلام می‌پردازد. در ابتدا به ۲۳ تن از پیامبران الهی و سپس بر اولیای الهی سلام می‌شود، پس از آن بر حضرت سیدالشهدا(ع) که روح زیارت است با توجه به مناقب و فضائل حضرت(ع) سلام می‌دهیم. بخش بعدی سلام بر اجزا و جوارح سیدالشهدا(ع) است و سپس بر کسانی که حسینی هستند و حسینی می‌اندیشند. به بیانی دیگر، یاران امام(ع) برتر از یاران همه انبیا و اولیا محسوب می‌شوند آنچنان که شخص امام(ع) خود بر این مسئله تصریح دارد. حضرت مهدی(عج) می‌فرماید: «سلام بر روح‌های به پنهانی برده شده، سلام بر بدن‌های به زنجیر کشیده شده، سلام بر دور افتادگان از وطن...».
دلدادگی امام زمان(عج) به امام حسین(ع) در ناحیه مقدسه
حجت‌الاسلام معنوی به ادامه زیارت ناحیه اشاره و تشریح می‌کند: بخش دیگر این زیارت دلدادگی امام زمان(عج) به امام حسین(ع) است. حضرت می‌فرماید: «اگر روزگار مرا به تأخیر انداخت و مقدر نبود در کربلا با تو باشم، هر صبح و شام بر تو گریه می‌کنم و آن‌قدر بر تو گریه می‌کنم که به جای اشک بر تو خون گریه کنم...». ادامه این زیارت بیان اوصاف و ویژگی‌های سیدالشهدا(ع) است، چرا که آن حضرت دارای همه صفات عالیه انسانی بود. در این زیارت هدف از نهضت سیدالشهدا(ع) و واقعه عاشورا نیز بیان شده است، آنجا که حضرت(عج) می‌فرماید: «وقتی که ظلم و بیداد دست از آستین بیرون آورد و با سلاح به میدان آمد و گمراهان در ضلالت خود غرق شدند، تو قیام کردی و جانت را فدا
کردی».
او یادآور می‌شود: زیبایی‌های عاشقانه کربلا و مصائب سیدالشهدا(ع) و مصائب پس از عاشورا و اسارت حضرت زینب(س) و اهل بیت امام(ع)، همین‌طور فلسفه قیام سیدالشهدا(ع) و چرایی تحمل این مصیبت عظیم از سوی خاندان رسالت همه در زیارت ناحیه مقدسه به آن پرداخته شده است. بخش انتهایی این زیارت مناجات ولی‌عصر(عج) با خدای بزرگ است و آن حضرت می‌آموزد توسل به ائمه معصوم(ع) تنها راه رسیدن به خداست.
زیارت ناحیه مقدسه، سند مظلومیت سیدالشهدا(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه تأکید می‌کند: حضرت مهدی(عج) با الفاظی که در این زیارت به کار برده، بر این حقیقت تأکید دارد که جامعه بدون امامت و ولایت، جامعه‌ای یتیم بوده و امام در حقیقت پدر جامعه انسانی است. همان‌طور که خانواده بدون پدر بدون پشتیبان است، جامعه بدون امام نیز از حمایت الهی و وجود تفکر راهبردی او محروم و مانند فرزند یتیم بدون پشتیبان است. به همین دلیل امام دوازدهم(عج) در جای جای زیارت ناحیه مقدسه بر سیدالشهدا(ع) سلام داده و توصیه و تأکید کرده امام در جامعه اسلامی، نقش پشتیبان دارد؛ همان نقشی که انبیا و اولیای الهی داشتند و خدای متعال دعاهای مردم را به برکت این امام(ع) مستجاب می‌کند. شفا را در تربت این امام قرار داده و اطاعت خدای متعال فقط در مسیر امامت و ولایت مقدور است.حجت‌الاسلام معنوی در پایان تأکید می‌کند: زیارت ناحیه مقدسه سند مظلومیت سیدالشهداست. در زیارت ناحیه مقدسه امام عصر(عج) می‌فرماید انسان‌ها در مقابل سیدالشهدا(ع) به مرحله‌ای از شقاوت رسیدند که چشم خود را بر بهترین انسان‌ها بسته و او را به شهادت رساندند. امام حسین(ع) با نهایت کرامت، صبر و استقامت به مسیر امامت و ولایت ادامه داد تا به شهادت رسید. باید در نظر داشته باشیم که اگر انسان از مکتب سیدالشهدا(ع) جدا شده و حسینی نباشد، به بدترین انسان تبدیل می‌شود. با زیارت ناحیه مقدسه از ولایت جدا نشده و الگوهایی عاشورایی انتخاب کنیم تا از تهدیدهای جامعه انسانی در امان باشیم.
نظر شما