افتخارات آقاخانی از سال ۱۳۷۶ با جایزه بازیگری نمایش مرگ مرده شروع شد و سپس به ده ها جایزه نویسندگی، کارگردانی، مولف و ترجمه نیز رسید. آقاخانی جدیدترین فعالیتش بازی در نقش منفی «ایوب امانی» در سریال «بازپرس» به کارگردانی احمد معظمی بود که از شبکه یک سیما پخش شد که به گفته خودش این نقش، جذاب‌ترین نقش منفی بوده که بازی کرده است.
اما در گفتگوی امروز با این هنرمند به سراغ او رفتیم تا درباره فعالیت‌هایش در زمینه تولید برنامه‌های کتاب‌محور و گویندگی کتاب صوتی صحبت کنیم که این گفتگو را می‌خوانید.
از فعالیت‌هایتان در زمینه روایت داستان و گویندگی کتاب صوتی بگویید. چه شد که به این حوزه و ساخت برنامه‌های کتاب‌محور علاقه‌مند شدید؟
من از سال‌های آغازین دانشجویی و از سال ۷۳ در زمینه صدا کار می‌کردم. سعی کردم موازی علاقمندی‌ام به تئاتر و تجربیاتی که به صورت نیمه حرفه‌ایی خارج از دانشگاه داشتم،امر نمایش رادیویی، بیان و صدا را هم پیش بگیرم. آرام آرام این مسیر را طی کردم و در این راستا درخواست هایی مبنی بر گویندگی کتاب و اشعارم داشتم. بعد از اینکه رادیو نمایش احداث شد، اولین برنامه را با نام «دیالوگ» که اولین برنامه خبری تحلیلی در حوزه هنرهای نمایشی و سینما بود، هدایت و اجرا کردم.این برنامه ادامه داشت تا اینکه برنامه ای به نام «فانوس خیال» را طراحی کردم. در این برنامه من ادبیات ایران و جهان را با بازخوانی آثار به صورت نمایشی تقدیم مخاطبانم می‌کردم. من سطر به سطر کتاب را می‌خواندم و نقش تک تک شخصیت ها را به نمایش در می آوردم و سعی می کردم ارتباط با اثر را ایجاد و حفظ کنم. این برنامه بسیار موفق شد و باعث شد بعد از ۴ سال تولید بی وقفه فصل دوم را با نام «زورق خیال» راه اندازی کنم که هنوز هم فعال است.ساخت این برنامه‌ها باعث شد این عرصه یکی از فعالیت های جدی من شود و امروز در درگاه‌های خصوصی و رادیویی می‌توانید داستان های زیادی از ادبیات ایران و جهان با صدای من بشنوید. باتوجه به میزان مخاطبانی که با برنامه «فانوس خیال» در رادیو نمایش، واوخوان و یا سماوا دارم، فکر میکنم مخاطبان بسیار کارها را دوست دارند و همیشه تلاش کردم سبک خودم یعنی رویکرد نمایشی خوانش کتاب را ایجاد کنم که عملا یک نوع امضای من شده است.
تفاوت روایت گری در کتاب صوتی نسبت به پادکست در چیست؟
از نظر من در پادکست به اندازه‌ای که در کتابخوانی ضرورت درک محتوا، اتمسفر و فضای اثر برای خوانش اهمیت دارد، وجود ندارد. آنقدر که در پادکست انتقال محتوا مهم است نحوه انتقال مهم نیست. نحوه انتقال در پادکست با فرم به نتیجه میرسد اما در روایتگری به معنای آثار خلاق برای مخاطب با درک اتمسفر و سنجیدگی ادای اون اتمسفر در بیان و اجراست که خودش را نشان می دهد بنابراین فکر میکنم در پادکست خیلی روایتگری قائم به فرد نیست و به فرمی است که افرادی آن را ساخته اند. هر چقدر فرم خلاق باشد بیشتر دیده می‌شود اما در کتابخوانی بالای ۸۰ درصد جذابیت اثر از نظر مخاطب بر شانه‌های کتابخوان سنگینی می کند.
به نظر شما کتابهای صوتی باعث بی میلی مخاطبان برای خواندن نسخه های چاپی کتابها نمی‌شود؟سرانه مطالعاتی کشور ما شرم آور و فاجعه است و باید بالاتر رود. برای اینکه به این حد از بدی چیره شویم ناگزیریم به هر ترفندی سرانه مطالعه را بالا ببریم و فکر نکنیم مطالعه فقط خواندن نسخ کاغذی است. بنابراین وقتی به این طریق سرانه مطالعه را برای افرادی که بهانه وقت، خستگی چشم، نداشتن زمان، هزینه و … را دارند، می‌توان بالا برد بسیار مفید و موثر است. کتاب صوتی برای آشتی دادن برخی افراد با امر کتابخوانی بی‌نظیر است و هیچ ارتباطی هم با بی میل کردن مخاطبان نسبت به نسخ کاغذی و فیزیکی ندارد. من معتقدم مخاطبان این گونه‌ها با هم متفاوت هستند، گاهی هردو یکی هستند اما لزوما یکی نیستند. گاهی افراد فقط کتاب صوتی گوش می دهند و نسخه فیزیکی نمی‌خوانند، گاهی برعکس. بنابراین نباید نگرانی نسبت به از دست رفتن مخاطبان کتاب چاپی نسبت به صوتی داشته باشیم. فقط باید به این فکر کنیم لشکری را به سلاح کتاب صوتی آراستیم و لشکری را به کتاب فیزیکی؛ در نتیجه ما ارتش قوی تری داریم. بنده بسیار با توسعه و گسترش کتاب صوتی موافقم.
ورود افراد مشهور به جریان خوانش کتابهای صوتی چقدر به جذب مخاطب بیشتری کمک می کند و آیا سلبریتی بودن خوانش گر می تواند به دیده شدن کتاب صوتی کمک کند؟
تصور تهیه کنندگان و تولیدکنندگان این آثار این بوده شاید محبوبیت کتابخوان بتواند به جلب و افزایش مخاطبان این جنس از آثار کمک کند. اما به نظر من مطلقا اشتباه است. می‌تواند در اولین گام به چنین مسئله ای کمک برساند اما پایدار نیست. چهره محبوب اگر بهره‌ور از هنر سنجیده بیان و مدیریت ابزار بیانی نباشد و هر اندازه هم شهیر باشد، نمی‌تواند به دوام و قوام این جریان کمک کند. مخاطب فقط از سر کنجکاوی می شنود و اگر ناراضی از اجرا باشد هرچقدر هم سلبریتی باشد، عنوان دوم کتابخوانی‌اش را گوش نمی‌دهد اما در حد یک یا دو عنوان کمک کننده است نه بیشتر. به نظرم قانون‌های جدی در زمینه خوانش و گویندگی وجود دارد که شهرت نمی تواند این قانون‌ها را تامین کند. اعتقاد دارم میزان اصولی بودن این امر خیلی بیشتر از حدی است که امیدوار باشیم صرفا با خوانش یک فرد مشهور رواج بیشتری پیدا کند.
آیاکتاب صوتی می تواند تمایل جوانان و نوجوانان را به کتابخوانی بیشتر کند؟
صد در صد این موضوع را به چشم سر دیدم. اگر کتاب خوبی ارائه شود و در همه حال بتواند کتاب گوش دهد یا بخواند، بسیار موثر است.
دختری در قطار، ماشالله خان در دربار هارون و الرشید، خورشید نیمه شب و ابریشم از این دست کتاب ها هستند. حتی مجموعه شعرهای خودم به نام «مکاشفه موخر» در قالب صوتی بسیار دیده شد و بازخورد گرفت.
در حالی که چندین سال قبل از اینکه صوتی شود در قالب کتاب چاپ شده بود.
پلتفرم‌ها تمایلی برای ساخت برنامه های مرتبط با کتاب دارند و مثلا می توان برنامه ای جذاب در حوزه کتاب مانند کتاب باز را برای شبکه نمایش خانگی ساخت؟
تا الان موردی ندیدم. من دو سال گذشته تجربه خوبی داشتم و برنامه ای برای آی فیلم به نام «برگ اول» ساختم. تمام قسمت های این برنامه که کتابی معرفی می کردم، صادقانه بیشتر از تمام سریال‌هایی که بازی کردم دیده شد و مخاطب داشت. هنوز هم بسیاری از افراد در فضاهای عمومی مرا به خاطر برگ اول مورد توجه قرار می دهند. مسئله مهم اینجاست وقتی من می‌بینم چنین برنامه‌ای اینطور مورد استقبال قرار می‌گیرد، فکر میکنم بله، اگر پلتفرم ها به این حوزه ورود کنند در واقع درگیر مسائل شکست اقتصادی نخواهند شد. در حال حاضر تمایلی از جانب پلتفرم ها ندیدم. شاید پیشنهاد برگ اول و برنامه های مشابه را به پلتفرم ها بدهم. بعید می دانم مخاطب حتی مخاطب عام از این برنامه در پلتفرم استقبال نکند.
نظر شما