با گذشت بیش ۱۷ روز از عملیات طوفان الاقصی شاهد اتفاقات مهمی در سطح سیاست خارجی کشور های منطقه بوده ایم . از سیاست خارجی منفعل کشور های عربی به ویژه مصر تا رفتار های پر از ابهام و تناقضی جمهوری ترکیه به رهبری حزب عدالت و توسعه که اردوغان خود را پدر خوانده و مانیفست این حزب می داند .
این رفتار های اردوغان چیز جدیدی نیست و قبلا هم در ماجرای کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۵ ترکیه از این کنش ها و واکنش ها نسبت سایر دولت ها به ویژه عربی انجام داده است . رجب طیب اردوغان کشور های عربی حاشیه خلیج فارس همچون امارات متحده عربی و عربستان سعودی را متهم به دخالت در این کودتا کرده بود و حتی لقب جنایت گر و تروریست را هم به آنها داده بود. چند سال پیش هم به کشور اتحادیه عرب که نشستی در مصر برگزار کرده بودند هم پرخاش های لفظی کرده. بود که باعث افزایش اختلاف ها بین اعضای این اتحادیه با این کشور مدیترانه ای به خصوص مصر شده بود.
طلب مغفرت و رحمت برای غزه !
رجب طیب اردوغان نسبت به جنایات رژیم صهیونیستی موضع ضعیف و دیر هنگامی را اتخاذ کرد .۱۰روز پس از جنایات رژیم صهیونیستی در غزه وزارت خارجه و رییس جمهور ترکیه حملات اسراییل را محکوم کردند . وزارت خارجه این کشور حمله های وحشیانه اسراییل را به بیمارستان الاهلی فلسطین را محکوم وبرای جانباختگان این حادثه غمناک که در آن۵۰۰ نفر از اهالی این منطقه در آن شهید شدند ، طلب رحمت ومغفرت کرد .
رییس جمهور ترکیه نیز در حساب کاربری ایکس (توییتر) خود نوشت : حملات اسراییل عاری از اساسی ترین احساسات انسانی است ، من از همه بشریت دعوت می کنم برای توقف این وحشیگری بی سابقه در غزه اقدام کنند .
این اقدام صرفا ناظر به حمایت از فلسطینیان است نه موضع گیری در مقابل اسراییل . حتی از بکار بردن کلمات تند و شفاف علیه رژیم صهونیسیتی پرهیز می کنند . این درحالی است که ترکیه سالهاست با ایجاد فضای رسانه ای در کشور های منطقه به ویژه فلسطین سعی در القای ناجی بودن این کشور را در اذهان پروراند . با اینکه ترکیه چند سالی است که میزبان هیئت های سیاسی مقاومت فلسطین از جمله حماس و جهاد اسلامی است و اجازه تاسیس دفاتری را هم به آنان داده ولی در مقام عمل هیچ گونه حمایت در خور توجهی را انجام نداده است. هر چند که هر اقدامی در دو دهه اخیر برای حمایت از فلسطین انجام شده است نیز ، بیشر برای نمایش و نفع حزبی بوده است و اعتبارکشور ترکیه در اولیت بعدی قرار داشته است .
این موضوع سازش ترکیه در مقابل رژیم صهیونیسی را یادآور می شود که عملا از دو سال پیش به نوعی رسمیت بخشی این سیاست آغاز شده است . هرچند که رابطه این دو کشور فراتر این موارد است و سازش و ارتباط بین دو کشور به حدود ۷۵ سال پیش برمیگردد و اولین کشوری اسلامی که اسراییل را به رسمیت شناخت ترکیه بوده است .
ارسال کشتی ماوی مرمره در سال ۲۰۱۰ به پشتیبانی از فلسطین و حمایت اردوغان در اجلاس چند سال پیش داووس بخشی از اقدامات ظاهری ترکیه برای آرمان فلسطین بوده است .
سیاست سست و منفعت طلبانه ترکیه
سیاست ضعیف، منفعت طلبانه و ماکیاولیستی ترکیه علیه اسراییل باعث انتقاد های زیادی در داخل و خارج از این کشور شده است . این موضوع حتی صدای طرفداران و شرکای سابق اردوغان را هم درآورد . به طور مثال احمد داوود اغلو نخست وزیر پیشین ترکیه به خاطر حمایت نکردن دولت این کشور از غزه گفته بود : من به حال رییس جمهور گریه می کنم یک زمانی من و او در یک اتاق به حال فلسطین گریه می کردیم ( اما حالا چنین نیست ) چرا که موضع او (نسبت به این ماجرا) سست بود و تاریخ این را فراموش نخواهد کرد .
چند روز گذشته نیز داود اغلو رهبر حزب آینده ترکیه به همراه تمل کاراملو اوغلو رهبر حزب سعادت این کشور در مقابل سفارت رژیم صهیونیستی تجمع اعتراضی را برگزار کردند که هردو سیاست مدار از واکنش ضعیف و دیر هنگام اردوغان و دولتش به شدت گله مند بودند ، و معتقد بودند که اسراییل فقط زبان زور را متوجه می شود و سکوت در مقابل جنایات این رژیم کافی است . اخراج سفیر رژیم صهیونیستی و افتتاح یک گذرگاه کمک های بشر دوستانه توسط ترکیه از درخواست های این دوسیاست مدار مشهور این کشور بوده است .
دلایل موضع ضعیف آنکارا علیه اسراییل
راهبرد وطن آبی: در چند سال اخیر دکترین وطن آبی توسط سیاستمداران ترک مطرح شده است . سیاستی که برای پیوست اجرایی آن نیاز به هم پیمانان منطقه ای از جمله اسراییل به شدت احساس می شود. حضور فعال ترکیه در شرق مدیترانه بدون چراغ سبز صهیونیست ها عملا امکانپذیر نیست و این رژیم حکم پشتیبان را برای ترک ها خواهد داشت .
انتخابات شهرداری ها : کمتر از پنج ماه دیگر به انتخابات شهرداری ها زمان باقی مانده و ترکیه قصد ندارد با حمایت قاطعانه از فلسطین و موضع گیری سخت علیه اسراییل تلاش های خودش را نسبت به انتخابات مهم پیش رو ضایع کند و یا دستاورد های دیپلماسی اش در چند سال اخیر را تحت الشعاع این موضوع قرار بدهد .چرا که امکان دارد با رفتار خشن و پرخاشگرانه علیه اسراییل حمایت این کشور در فضای سیاست خارجی را از دست بدهد و موثر بر طرح ها و تلاش های چند ساله این کشور باشد .
نفت و گاز مدیترانه ؛ انرژی تاثیر گذار: عادی سازی با اسراییل منافع مهمی برای ترکیه دارد . انتقال نفت و گاز این رژیم به خاک ترکیه و از آنجا به اروپا ، یکی از رویا های محقق نشده حزب حاکم و شخص اردوغان می باشد . رویایی که با تحقق آن قدرت و هیمنه ترکیه در منطقه افزایش می یابد . علاوه بر این قدرت چانه زنی این کشور را درسطح غرب آسیا بیش تر از پیش می کند و در مقابل چالش های پیش روی خوش با اروپا ، دست برتر را کسب می کند . از جمله این چالش ها می توان به بحران مهاجران در ترکیه و پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا را نام برد .
مشکلات با غرب وآمریکا: مشکلات چند ساله غرب و آمریکا با این کشور در مسایل مختلف همچون خرید سلاح و سامانه های پدافند هوایی اس ۴۰۰ از روسیه و خرید جنگنده های اف۱۶ را از جمله این مسائل می باشد . تقابل و رقابت در سوریه در مسئله کرد ها نیز از مشکلات پیچیده ترکیه و غرب می باشد . دفاکتوی قبرس ترک نیز یکی دیگر از تنش های ترکیه با غرب به ویژه اروپا می باشد. مشکلی که نزدیک به ۳۰ سال است اروپا و این کشور را در یک فضای تقابلی نسبت به کشور قبرس قرار داده است .
هر چند که در پرونده لیبی وآفریقا معمولا آمریکا و اروپا با ترکیه در یک راستا همراهی می کنند اما این موضوع نتوانسته از حجم مشکلات بینشان کاهش دهد .این موضوعات باعث می شود که ترکیه برای حل و فصل اختلافاتش با غرب دست به دامان اسراییل یا حداقل کسب حمایت معنوی از این رژیم را برای خودش داشته باشد .
گرفتن ماهی از آب گل آلود: ترکیه پس عملیات طوفان الاقصی سعی در میانجی گری و ریش سفیدی بین اسراییل و فلسطین را داشت . تماس های تلفنی مقامات ترکیه و شخص اردوغان با سایر مقامات کشور ها از جمله با آیت الله رییسی رییس جمهور کشورمان ، اسماعیل هنیه رییس جنبش حماس ، دبیرکل ناتو ، اسحاق هرتزوگ نخست وزیر رژیم صهیونیسیتی و محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین و... ، نیت امتیاز گیری ترکیه از آب گل آلود در منطقه را به نمایش می گذارد.
لازم به ذکر است که ترکیه در چند سال اخیر با سرعت به سمت عادی سازی با کشور های منطقه از جمله امارات ، مصر ، عربستان و رژیم جعلی صهیونیستی پیش رفته و هر اقدامی علیه این رژیم می تواند فضای نامطلوبی را برای سیاست داخلی و خارجی رقم بزند . تعامل نزدیک و تنگاتنگ دستگاه های اطلاعاتی ترکیه و اسراییل در پرونده های مختلف علی رغم اختلافات موجود بینشان یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار مسامحه ترکیه نسبت به مسئله آرمان فسلطین می باشد.
خبرنگار: حمید اسدی
نظر شما