امان الله قرایی مقدم در گفت وگو با قدس آنلاین با تأکید براینکه هرچند بیشتر مشکلات اجتماعی انواعی تکراری در طول نسل های مختلف هستند، می افزاید:چنانکه مشاهده می‌شود برخی از انواع این آسیب ها دربرخی نسل ها اهمیت بیشتری پیدا کرده است و حتی برخی انواع این آسیب ها در نسل های بعدی زاده شده‌اند؛ از سوی دیگر از آنجا که یکسری علل غالب در هر جامعه وجود دارند که نسبت به سایر علل اهمیت بیشتری در بروز آسیب ها دارند، هر چند از انواع متمایز آسیب ها سخن می‌رود، اما عمدتاً همپوشی هایی بین آن ها دیده می‌شود.

این استاد دانشگاه عنوان می کند:به لحاظ ارزش ها،فضای مجازی، فناوری و... تبادل فرهنگ ها بخصوص از دیدگاه مکتب اشاعه گرایان دائماً صورت می گیرد و به طور مرتب در طول زمان دچار تغییر شده و با توجه به وضعیت مادی و اقتصادی خانواده ها این آسیب ها تغییرکرده است.

تغییر رویکرد آسیب ها، جبر اجتماعی است

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تغییر رویکرد آسیب های اجتماعی آن هم به طور مرتب یک جبر اجتماعی است، می گوید: جامعه در یک لحظه آرام نیست؛ یعنی باورها و آسیب های اجتماعی براساس مکتب تکنوکراسی و ورود فناوری های نوین در آسیب های اجتماعی به طور مرتب درحال تغییر و گسترش پیدا کردن است؛مثلاً امروزه روش های دزدی، تنوع، وسعت و گسترش پیدا کرده است و این یک جبر اجتماعی است.

قرایی مقدم با اشاره به اینکه براساس نظر دانشمندان مطرح جامعه شناسی الان دوران تمدن حسی و مادی است به این معنی که جوامع الان در دوران ذهنیت مادی و حسی به سر می برند و دوران شهودی و عقلانی کمرنگ شده است، می افزاید: در حال حاضر دوران ذهنی و فکری بشر به سه دوره تقسیم می شود؛ دوره عقلانی که عقل حاکم بوده، دوران شهودی و مذهبی و امروز که دوران ذهنیت حسی و مادی برجامعه حاکم است؛ به این معنی که ظاهر شما (خانه، ماشین و ...) شما را تعریف می کند.

وی ادامه می دهد: در دنیایی که مادیات حرف اول را می زند انواع آسیب های اجتماعی هم براساس این ذهنیت شکل می گیرد و در گروه دوستان و همسالان گسترش می یابد؛ همانطور که مصرف مواد مخدر از یک نوع در گذشته به انواع مختلف آن در حال حاضر تغییر پیدا کرده است.

این جامعه شناس با تأکید براینکه فناوری، آسیب های اجتماعی را تنوع بخشیده و گسترش داده است درخصوص نوع برخورد با این آسیب ها می گوید:نهادهای مختلف برخوردهای متفاوت با این آسیب ها دارند، اما بر اساس "تئوری میدان نیرو یا فضای حیاتی"، نیروهای برانگیزاننده آسیب های اجتماعی که از خانواده، دین و مذهب، رسانه ها، دوستان و همسالان و...تحریک می شوند بر نیروهای بازدارنده که پلیس و زندان و ... باشد برتری دارند.

وی با بیان اینکه در مناطق حاشیه ای و پرتراکم جمعیت به دلیل تراکم و تنوع، جرم و آسیب های اجتماعی فراوان است، ادامه می دهد: درجامعه ما نیروهایی که موجب می شوند افراد به انواع آسیب های اجتماعی مثل فقر، بیکاری، دزدی و... دچار شوند بر نیروهای بازدارنده که می خواهند جلوی این آسیب ها گرفته شود برتری دارند. 

تن فروشی مردان؟!

این استاد دانشگاه علاوه برتن فروشی در زنان از تن فروشی مردان به عنوان یکی از آسیب های نوپدید در عصر امروز اشاره می کند و می گوید: جدا از مشکلات زنان، پسران خود فروش نیز در جامعه وجود دارند که من اصطلاح «ژیگولو»ها را برای آنان درنظر گرفته ام؛ این پسران با زنانی که وضع مالی خوبی دارند وارد رابطه می‌شوند و در ازای رابطه با آن ها پول دریافت می‌کنند.

قرایی مقدم عوامل مختلف محیطی و خانوادگی و اجتماعی را سرمنشأ بروز انواع انحرافات جنسی عنوان می کند و ادامه می دهد: هر چند برخی از این نوع انحرافات مشکلات فردی هستند، ولی بیشتر آن ها به این دلیل که در ارتباط با فرد دیگر معنی پیدا می‌کنند عوارض اجتماعی را در بر خواهند داشت.

وی با اشاره به اینکه گسترش استفاده از اینترنت و فضای مجازی در تعاملات روزمره منجر به ایجاد تغییر در زندگی روزمره افراد به ‌ویژه قشر جوان شده است، می افزاید:جاذبه‌های فضای مجازی منجر شده است افراد ساعات زیادی از روز خود را در این فضا گذرانده و تعاملات در این محیط را جایگزین تعاملات با اعضای خانواده و هم سن های خود قرار دهند.

این جامعه شناس با تأکید بر اینکه آسیب های اجتماعی نوپدید صدمات جبران‌ ناپذیری را به رشد اجتماعی افراد وارد کرده و ساختار زندگی اجتماعی آنان را تغییر داده است، بیان می کند:آسیب‌های اجتماعی نوظهور در واقع همان آسیب‌های مرتبط با فناوری‌های نوین و به معنای عام آسیب‌های اجتماعی مرتبط با اینترنت است که ماهواره، بازی‌های رایانه‌ای، تلفن همراه و برنامه‌های اجتماعی می‌توانند در این مجموعه قرار گیرند که به عقیده بسیاری می‌تواند جزو آسیب‌های اجتماعی و روانی قرار گیرد.

ازدواج سفید یا هم باش های سیاه

قرایی مقدم به هم باش های سیاه به عنوان یکی دیگر از انواع آسیب های اجتماعی جدید که در واقع یک نوع بی‌ بند و باری را به همراه دارد، اشاره می کند و توضیح می دهد:هم‌ باش‌های سیاه واژه‌ای است که بنده برای ازدواج سفید به کار بردم و درخصوص آن سخنرانی‌های زیادی در دانشگاه تهران داشتم و بیشتر جامعه‌ شناسان داخل و خارج از کشور هم با این واژه هم باش‌های سیاه موافق هستند.

وی ادامه می دهد:هم باش‌های سیاه به این معنی است که دختر و پسر با هم هستند، ولی آخر آن سیاه است؛ فرقی هم ندارد که مدت آن چقدر باشد،می‌تواند چند روز، چند ماه یا حتی چند سال باشد، اما پایان آن سیاه است نه سفید.

این استاد دانشگاه تأکید می کند: ازدواج سفید کلمه‌ ای است که جوانان به راحتی فریب آن را می‌خورند؛ جوانان با خودشان فکر می‌کنند که این کار هم ازدواج است هم سفید؛ درصورتی که نه ازدواج است و نه سفید، هرچند این موضوع از قبل از انقلاب آغاز شده بود، ولی در حال حاضر رو به افزایش است.

وی به فرو ریختن هنجارها و ارزش‌های اجتماعی به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی نوپدید اشاره می کند و می افزاید: فضای مجازی و رسانه‌ها گاهی در راستای افزایش این آسیب‌ها کمک می‌کنند؛ مثلاً ببینید الان اگر دختر یا پسری وارد رابطه نشده باشد اطرافیان‌شان فکر می‌کنند این پسر یا دختر مشکلی دارد؛ دختران و پسرانی که در فضای مجازی از روابط خودشان فیلم می‌گذارند و آن را افتخار می‌دانند افراد دیگر که فیلم‌های آنان را می‌بینند، نمی‌دانند که در باطن زندگی این افراد چه می‌گذرد و فقط ظاهر را می‌بینند؛ وقتی هم که ظاهر را می‌بینند ناخودآگاه خودشان وارد چنین روابطی می‌شوند.