بر اساس قانون، وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند تعرفه آب، برق و گاز مشترکین خانوارهای کشور را به گونه‌ای اصلاح کنند که با رعایت مناطق جغرافیایی کشور، تعرفه مشترکین کم‌مصرف خانوارهای محروم تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور برابر صفر، مشترکین تا الگوی مصرف به‌صورت یارانه‌ای، مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به‌صورت غیریارانه‌ای و براساس الگوی افزایش پلکانی(آی.بی.تی) تعیین شود.
به عقیده ی برخی، مبنای قانونی ای که در بالا آمده است، می تواند تا حد زیادی در مدیریت مصرف انرژی در کشورمان موثر باشد. به ویژه با توجه به اینکه در آستانه ی فصل سرما هستیم و کسری تراز گاز در کشور جدی است، موضوع تعرفه گذاری پلکانی مجدداً مورد توجه قرار گرفته و قرار است فاز دوم تعرفه گذاری پلکانی اجرایی شود.
شواهد نشان می دهد که پرمصرف ها اغلب از اقشار مرفه جامعه هستند. به طوری که مناطق شهری ۱ تا ۳ در تهران، مشترکان پرمصرف زیادی را در خود جای داده اند. در حالی که در مناطق شهری ضعیف تر، تعداد مشترکان پرمصرف کمتر است.
این گزاره ها باعث شده است که برخی به فکر تعرفه گذاری پلکانی و چه بسا دریافت هزینه ی گاز مصرفی پرمصرف ها به صورت آزاد بیفتند. به طور کلی، برخی معتقدند باید هزینه ی گاز اضافی مصرفی خانوارها به گونه ای باشد که جنبه ی بازدارنده داشته باشد و آن ها را به فکر چاره جویی برای مدیریت مصرف شان بیندازد.
زیرا گاز یک سرمایه ی ملی است و نباید اجازه دهیم پرمصرف ها با مصرف بی رویه ی آن به اقتصاد کشور ضربه بزنند. نظرات سعید میرترابی، استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی را در این خصوص جویا شدیم که در ادامه می خوانید.
میرترابی با اشاره به این موضوع که روش تعرفه گذاری پلکانی گاز از منطق درستی برخوردار است، تصریح کرد: این یک روش منطقی است که افراد پرمصرف هزینه ی بیشتری برای گاز مصرفی شان بپردازند و افرادی که در چارچوب الگو از گاز استفاده می کنند، آن را با قیمت یارانه ای در اختیار داشته باشند.
وی ادامه داد: خوب است که به تناسب فصل نیز قیمت ها تغییر کند. اگر بتوانیم در کنار تعرفه گذاری پلکانی که روش درستی است، به صورت فصلی نیز قیمت ها را تغییر دهیم، تأثیر بالایی در میزان مصرف خواهد داشت. در این روش، مثلاً در فصل سرد سال قیمت گاز را برای تمامی مشترکان افزایش می دهیم.
استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی خاطرنشان کرد: دقیقاً این نظر کارشناسان درست است که قیمت پایه ی گاز در کشورمان پایین است و اگر بر همین مبنا به صورت پلکانی تعرفه گذاری کنیم، برای دهک های بالای جامعه که جزو پرمصرف ها هستند، قدرت بازدارندگی نخواهد داشت. لازم است، بدمصرف ها قیمت واقعی گاز را بپردازند.
میرترابی گفت: در دنیا نیز همین طور است که مشترکان پرمصرف قیمت واقعی گاز را می پردازند. شرایط فعلی اقتصادی در کشور طوری نیست که بتوانیم قیمت گاز را واقعی کنیم. در این شرایط، بهتر است از اقشار مرفه جامعه که مصارف غیرمتعارف دارند، قیمت آزاد گاز را اخذ کنیم. تعرفه گذاری پلکانی پرمصرف ها گاز جهت مدیریت بهینه مصرف و یارانه انرژی است. اینکه پرمصرف ها و اقشار مرفه کشور قیمت واقعی گاز را بپردازند، قطعاً به عدالت نزدیک تر است.
عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه خوارزمی خاطرنشان کرد: در نظر گرفتن ملاحظاتی مانند این موضوع که سقف استاندارد در مناطق سردسیر برای گاز بالاتر در نظر گرفته شده است و اقشار ضعیف و متوسط که داخل الگو از گاز استفاده می کنند، دچار اضافه پرداختی نمی شوند، به درستی در روش تعرفه گذاری پلکانی لحاظ شده است.
میرترابی خاطرنشان کرد: انرژی از ارزش بالایی برخودار است و موتور محرکه ی هر اقتصادی محسوب می شود. استفاده ی صحیح از منابع خدادادی انرژی را باید مدنظر داشته باشیم. نیاز است در این زمینه فرهنگ سازی کنیم و ارزش انرژی را برای شهروندان بیش از پیش تبیین کنیم.
وی ادامه داد: مردم باید بدانند که استفاده ی بی رویه از گاز چه ضرری به اقتصاد کشور می زند و قطع گاز صنایع چقدر برای کشور ضرر دارد. واقعیت این است که در فصول سرد سال مجبور می شویم گاز صنایع را قطع کنیم و این امر به اقتصاد کشور ضربه می زند.
نظر شما