پیش‌تر فیلم‌های اکران برخط با قیمت 60 هزار تومان عرضه می‌شدند و این افزایش قابل توجه، احتمالاً دیگر بسترهای فروش برخط را هم به فکر افزایش قیمت بیندازد. این در حالی است که به تازگی دبیر انجمن سینماداران در خبری از شناور شدن قیمت بلیت سینماهای کشور و گران شدن قیمت بلیت سینماهای لوکس تا سقف ۸۰ هزار تومان خبر داده است. افزایش قیمت تماشای فیلم چه در سینما و چه در فضای مجازی در حالی است که مقامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌به صورت مرتب با اتکا به رکوردشکنی‌های برخی فیلم‌های کمدی، از رونق در حوزه سینما و حال خوب مخاطبان سینما می‌گویند و فروش فیلم‌های کمدی را به پای فضای مناسبی می‌نویسند که آنان در سینمای ایران ایجاد کرده‌اند. فیلم‌های کمدی می‌فروشند اما کیست که نداند این فیلم‌ها تنها بخشی کوچک از مجموعه تولیدات سینمای ایران‌اند، سینمایی که هیچ ارزش هنری و فرهنگی ندارد و متأسفانه فیلم‌هایی که حامل ارزش‌های فرهنگی و زیبایی‌شناسانه هستند، به فلاکت می‌افتند و دیگر با وضعیتی که افزایش قیمت تمام شده یک فیلم، به آن مبتلاست حتی افزایش قیمت بلیت سینما به 100هزار تومان و حتی به گفته یکی از اعضای شورای صنفی نمایش تا 500 هزار تومان(!) هم نجات‌بخش این بخش از تولیدات سینمایی نیست.

گران شدن قیمت تمام شده در همه جا

اما قسمت تلخ ماجرا این است که افزایش قیمت تمام شده فیلم، به سینما محدود نیست. در سال‌های اخیر سینمای ایران راهکار جدیدی برای کاهش قیمت و عرضه بی‌واسطه‌تر تولیدات خود بدون نیاز به تحمل هزینه‌های سنگین توزیع و پخش در سینماها پیدا کرده بود. در همه جای جهان ورود به دوران اینترنت و تغییر در نظام تولید، توزیع و مصرف تولیدات صوتی و تصویری، بسترهای پخش اینترنتی به میدان رقابت با کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی وارد شدند و پس از مدتی کشاکش، بخش مهمی ‌از بازار را بدست گرفتند. در ایران نیز این رقابت چندی جدی گرفته نشد و سینمای متکی به تماشاگر مستقیم و سالن، حرکت خود را به شیوه و روش گذشته ادامه داد ولی از دورانی به بعد، سینما فهمید رقیبی جدی و جدید دارد و بسترهای پخش، حضور خود را به صورتی غیرقابل کتمان اعلام کردند.

تماشای فیلم در این بسترها، محاسن ویژه خود را داشت. در حالی که افزایش بهای تمام شده فیلم سینمایی و ساخت و نگهداری سالن سینما در وضعیتی که تورم به صورت لجام گسیخته در حال افزایش بوده و هست، مسئولان سینمایی را به صورت مرتب مجبور به افزایش قیمت بلیت کرده است؛ مصرف سینمایی مخاطبان بسترهای مجازی، بسیار ارزان‌تر تمام می‌شد. از طرف دیگر در این بسترها، تنها فیلم سینمایی عرضه نمی‌شد، فیلم مستند، سریال، برنامه‌های شو، شوهای رئالیتی و برنامه‌های گفت‌وگومحور قابل عرضه بود و این بسترها به صورت همزمان کار سینما و تلویزیون را انجام می‌دادند و به سلیقه‌های مختلف پاسخگو بودند و مخاطبان هم می‌توانستند بدون اجبار به حضور در یک زمان و یک مکان، آن‌ها را هر گاه که می‌خواهند و هر زمان که می‌توانند، تماشا کنند. همه‌گیری کرونا هم به گسترش آن‌ها در زمانه‌ای که سالن‌های سینما تعطیل یا نیمه‌تعطیل بودند، کمک کرد و دیگر نمی‌شد از بسترهای پخش اینترنتی صرف نظر کرد.

تهدید تازه برای پلتفرم‌ها

روزگار خوش بسترهای پخش اینترنتی در ایران فرا رسیده بود و برخی تولیدات آن‌ها مورد توجه گروه زیادی از مردم واقع شد. در حوزه سریال‌سازی آثاری مانند «شهرزاد»، «قورباغه»، «زخم کاری» و «پوست شیر»، در ساخت رئالیتی‌شوها «جوکر» و در برنامه‌های گفت‌وگومحور، «همرفیق» نمونه‌هایی از این برنامه‌ها بودند که مورد توجه عموم قرار گرفتند. البته برنامه‌ها و سریال‌های زیادی هم چندان مورد اقبال قرار نگرفت اما همین نمونه‌ها کافی بود که چرخ تولید را بچرخاند به گونه‌ای که صحبت از فروش این سریال‌ها به مشتریان خارجی به گوش رسید و می‌رسد. بسترهای پخش برخط حتی وارد حوزه تولید فیلم سینمایی هم شدند، نمونه موفق آن «جنگ جهانی سوم» بود که تا دریافت دو جایزه از جشنواره ونیز و معرفی به عنوان نماینده ایران در اسکار هم پیش رفت. اما همه چیز همیشه طبق پیش‌بینی‌ها پیش نمی‌رود. جدا از بحث‌های بی‌سرانجام درباره متولی دولتی و رسمی ‌این سامانه‌ها و جدال میان ارشاد و ساترا برای در اختیار گرفتن آن‌ها، مشکل جدیدی در این عرصه پیش آمده است که به نظر می‌رسد حیات آن‌ها را با تهدیدی جدی روبه‌رو کند و افزایش قیمت بهای اکران برخط مقدمه‌ای برای افزایش‌های آینده قیمت در این بسترها باشد.

افزایش قیمت اینترنت آن هم با کیفیت و سرعت پایین آن در ایران، تهدیدی جدی برای این پلتفرم‌هاست که نه تنها سامانه‌های توزیع اینترنتی بلکه از آن مهم‌تر مصرف‌کننده این محصولات را از تماشای آثار تولید شده در این بسترها منصرف می‌کند. با وجود ادعاها درباره میزان افزایش قیمت اینترنت و یا دادن اینترنت رایگان دولتی، واقعیت این است اینترنت به شکلی جهشی گران شده اما کیفیت آن همچنان در شأن مخاطبان و مصرف‌کنندگان نیست. اگر مصرف‌کنندگان به این نتیجه برسند که بهای اینترنت به حدی گران شده که دیگر تماشای فیلم در بسترهای پخش برایشان صرف نمی‌کند، دعوای ارشاد و ساترا دیگر ضرورتی ندارد؛ چرا که دیگر پلتفرمی ‌باقی نمی‌ماند که بر سر تصاحبش با هم دعوا کنند!