این درحالی است که چندی قبل آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، نبود احزاب نیرومند را یکی از مشکلات اساسی کشور دانست وفعالیت احزاب در چارچوب قانون اساسی، برای احقاق حقوق مردم را مهم دانست و گفت: خاصیت قانون اساسی ما به مراعات و عمل به اصول اساسی آن است و هرکس اصول آن را مخدوش کند، دلسوز نظام نیست.

*** برای تشکیل احزاب فراگیر تدبیر شود

درهمین حال نماینده مردم لاهیجان در مجلس شورای اسلامی فصلی بودن را بزرگترین مشکل احزاب در کشور عنوان کرد و گفت که در 36 سال بعد از انقلاب ، حزبی فراگیر در کشور وجود نداشته و لازم است در این باره تدبیر شود.

ایرج ندیمی ‌اظهار کرد: همواره بزرگترین مشکل احزاب در ایران فصلی بودن است ، در انتخابات گروه ها ، افراد و جوامعی به یکدیگر پیوند می خورند و حزب تشکیل می‌دهند اما این محل بحث است که چنین تشکیلاتی می تواند ظرف مدت کوتاهی در روستاها و شهرهای کوچک رسوخ کند و حمایت همگانی را داشته باشد یا خیر.

وی افزود: ایراد اول تشکیل چنین احزابی این است که چنین رویکردی به جامعیت نمی انجامد و نمی تواند گستره خود را در سطح کشور تعریف کند.

این نماینده مجلس ادامه داد: احزاب در ایران متکی به اشخاص هستند و افراد شاخص و لیدرها معمولا سردمدار هستند، از این جهت احزاب امکان تجمع افراد را دارند چراکه شخصیت های مطرح به واسطه نام شان طرفدارانی دارند و امکان جمع آوری افراد را دارند. بنابراین نمی توان انکار کرد که افراد شاخص از این جهت کارکردهایی دارند و موجب گرمای انتخابات هم می شوند زیرا اشخاص در محوریت هستند و بیشتر از افکار جایگاه دارند.

ندیمی فعالیت های استانی، شهرستانی، مرامنامه ،‌اساسنامه ،‌تجمیع نظرات از بالا به پایین به اشتراک گذاشتن نظرات سیاسی را از جمله ملزومات کار حزبی عنوان و خاطر نشان کرد: وقتی قرار است چنین فعالیت هایی وجود داشته باشد، نمی شود کرکره احزاب را تنها در زمان انتخابات بالا کشید بلکه باید از نقش اثرگذار احزاب بر مسئولین استفاده کرد.

وی با بیان اینکه در 36 سال بعد از انقلاب حزب فراگیری وجود نداشته ، تصریح کرد: باید در این باره تدبیری صورت گیرد. ما هم در زمان بررسی قانون احزاب نظراتمان را درباره کمبودها اعلام کردیم، اینکه جامعه مدنی به احزاب نیاز دارد و احزاب هم اجتماع افکار هستند. ما برای داشتن نظر جمعی، نیازمند کار جمعی هستیم که پرتو آن می توان به خروجی مقبولی از نظر همگان دست یافت.

***جناح ها نمی توانند جالی خالی احزاب را پر کنند

همچنین دراین راستا یک نماینده اصولگرای مجلس با اشاره به وجود خلأهایی از نظر تشکیلات سیاسی در کشور، شرایط فعالیت احزاب را مناسب ندانست و گفت که جبهه و جناح تا حدی می‌تواند این خلأ را پر کند.

حسین نجابت اظهار کرد: به نظر من هنوز در کشور ما فضایی که احزاب شکل بگیرند وجود ندارد. این هم 2 علت دارد؛ یکی این‌که پیشینه احزاب پیشینه درخشانی نیست که ملت و مسئولین به آن اقبال داشته باشند، یکی دیگر از مسائلی که مطرح می‌شود هم شیوه تصمیم گیری در احزاب است و این‌که یک فرد چقدر تابع نظر حزب باشد.

وی افزود: مثلاً من خودم باید به صلاح یا فساد یک فرد یقین پیدا کنم حالا اگر نظر حزبم مخالف بود چه کنم؟ در نظام‌های دینی این مشکل باید از نظر تئوریک حل شود.

نماینده مردم تهران در مجلس ادامه داد: ارتباطات مالی احزاب از دیگر نکات قابل توجه است. در ایران احزاب یا دولت ساخته هستند یا مثلاً پیش از انقلاب ارتباط با خارج داشتند. لذا این فضا را برای تشکیل احزاب مناسب نمی‌دانم.

نجابت یادآور شد: ما از نظر تشکیلات سیاسی خلأهایی داریم و به همین دلیل به سمت جبهه و جناح رفتیم؛ جبهه و جناح در واقع می‌خواهد آن فضا را پر کند اگرچه نمی‌تواند به طور کلي این خلأ را پر کند اما در شرایط فعلی می‌تواند تا حدی موثر باشد. علتش هم این است که جبهه و جناح طیف هستند و فعالیت در طیف آزادتر از حزب است.

وی در پایان گفت: من شرایط فعالیت احزاب را تا زمانی که آن مشکل تئوریک حل نشود مناسب نمی‌دانم. یعنی وقتی ما مواجه می‌شویم با نظر حزب، اگر یقین داشته باشیم غیر از این است، آیا می‌توانیم نظر حزب را به نظر شخصی‌مان ترجیح بدهیم یا نه؟ این یک بحث تئوریک است.

***ماموریت‌ دوره ششم خانه احزاب

خانه احزاب ایران که در سال ۱۳۷۹ اولین مجمع عمومی خود را برگزار کرد و رسما تاسیس شد، پس از ۵ دور برگزاری مجمع عمومی، نتوانست در سال ۱۳۹۰ مجوز برگزاری انتخابات شورای مرکزی را از وزارت کشور وقت اخذ کند.

کمیسیون ماده ۱۰ احزاب قبل از مجمع عمومی دوره پنجم خانه احزاب که در مهرماه سال ۸۸ برگزار شد، ایراداتی از اساسنامه این تشکل صنفی گرفت و کار به جایی رسید که وزارت کشور حضور نماینده خود به عنوان ناظر قانونی انتخابات شورای مرکزی خانه احزاب را منوط بر اصلاح اساسنامه آن کرد. در نهایت نماینده وزارت کشور در مجمع عمومی خانه احزاب شرکت نکرد و کمتر از یکسال بعد یعنی در مرداد ماه ۸۹، معاون سیاسی وزارت کشور فعالیت این تشکل صنفی را رسما غیر قانونی اعلام کرد. در سال ۹۰ هم خانه احزاب قصد داشت انتخابات شورای مرکزی دوره ششم خود را برگزار کند که وزارت کشور اجازه برگزاری آن را نداد و ساختمان خانه احزاب را به دلیل مشکلات قانونی پلمپ کرد.

به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی یکی از دلایل افول فعالیت خانه احزاب پس از سال ۸۸ سیاسی‌کاری این تشکل صنفی و تکصدایی آن به نفع یک جناح خاص بود. در این میان اصولگرایان نیز خود را از خانه احزاب کنار کشیدند و اعلام کردند خانه احزاب به خانه اصلاح‌طلبان تبدیل شده و کارایی خود را از دست داده است.

بعد از کش و قوس‌های فراوان بر سر خانه احزاب و پس از انتخابات ۹۲ و روی کار آمدن دولت تدبیر و امید که شعار گشایش فضای سیاسی و فعالیت آزاد احزاب را با خود به همراه داشت، موضوع احیای خانه احزاب در اولویت وزارت کشور دولت یازدهم قرار گرفت. نهایتا در اسفندماه سال ۹۲ و پس از برگزاری دو نشست احزاب با وزیر کشور، برخی احزاب اقدام به تشکیل کمیته اجرایی احیای خانه احزاب کردند.

تشکیل این کمیته در حالی بود که اصولگرایان با احیای خانه احزاب با همان ساختار و عملکرد قبلی مخالفت و حتی اعلام کردند عنوان این تشکل صنفی باید به کانون یا باشگاه احزاب تغییر کند. حسن غفوری فرد عضو کمیته اجرایی احیای خانه احزاب در همان مقطع طی گفتگویی با خبرنگار مهر تاکید کرد: «اصولگرایان هنوز موافق نیستند خانه احزاب احیا شود و اگر هم مجمع عمومی بخواهد برگزار شود به احتمال زیاد اکثر احزاب اصولگرا در آن مجمع شرکت نخواهند کرد. اصولگرایان معتقدند خانه احزاب قابل احیا نیست».

فراز و نشیب‌های احیای خانه احزاب تا جایی ادامه یافت که نهایتا تمامی احزاب کشور موافقت کردند که با اصلاح دو ماده از اساسنامه، سهم جریان‌های اصولگرا، اصلاح‌طلب و مستقل در خانه احزاب یکسان و ریاست آن نیز بین این سه جریان در سه مقطع زمانی تقسیم شود.

در این میان دو جلسه از مجمع عمومی فوق العاده خانه احزاب در تاریخ ۳۱ اردیبهشت و ۲۱ خرداد در وزارت کشور برگزار و مواد ۲۲ و ۱۵ اساسنامه خانه احزاب اصلاح شد و مطابق مصوبات مجمع فوق العاده مقرر گردید دوره خانه احزاب سه ساله باشد و انتخابات شورای مرکزی نیز بصورت فراکسیونی برگزار شود. یعنی هر جریان بطور مستقل اعضای اصلی و دو بازرس خود را برای شورای مرکزی انتخاب و به مجمع عمومی معرفی کند.

در نهایت مجمع عمومی خانه احزاب در تاریخ ۱۵ مرداد ماه تشکیل جلسه داد و سپس فراکسیون ها اعضای اصلی خود برای حضور در شورای مرکزی خانه احزاب را به هیات رئیسه معرفی کردند و مجمع عادی نیز ۲۱ نفر عضو اصلی، ۹ نفر علی البدل و ۶ بازرس را با سهم و تعداد یکسان انتخاب کرد. در این انتخابات نیز قدرتعلی حشمتیان، حسن غفوری‌فرد و مصطفی کواکبیان به ترتیب حائز بیشترین آراء مجمع عادی شدند.

اما آنچه در نگاه سیاسیون و جامعه سیاسی کشور اهمیت دارد وظیفه و رسالت اصلی خانه احزاب، پس از شش سال درگیری و فراز و نشیب‌های قانونی، است که باید مورد توجه شورای مرکزی جدید این تشکل صنفی قرار بگیرد.

به گفته بسیاری از کارشناسان سیاسی، سیاسی‌کاری و فعالیت‌های حزبی در این تشکل صنفی به نفع یک جریان خاص، عامل مرگ مجدد خانه احزاب خواهد شد.

حجت‌الاسلام مرتضوی کیاسری عضو شورای مرکزی جدید خانه احزاب با بیان اینکه در گذشته دو مساله باعث سلب فعالیت خانه احزاب شده بود اظهار کرد: «اولین عامل، اختلافات اعضای این تشکل به دلیل گرایشات سیاسی متفاوت بود، یعنی هرکدام از آنها تلاش می‌کردند از ظرفیت خانه احزاب به نفع جناح خودشان استفاده کنند و دومین عامل، غفلت از رسالت اصلی خانه احزاب و سیاسی شدن آن بود».

به گفته مرتضوی کیاسری «خانه احزاب یک تشکل صنفی است و سیاسی نیست یعنی اعضای شورای مرکزی باید برای امنیت فعالیت حزبی ۲۴۰ حزب کشور برنامه، دغدغه و پیشنهادات اجرایی داشته باشند».

عضو شورای مرکزی دوره جدید خانه احزاب معتقد است: «خانه احزاب باید برای توانمندی احزاب در حوزه مسائل مالی تلاش کند تا آنها به دلیل نیازهای مالی به این و آن متکی نباشند و همچنین نیازهای صنفی و مشکلات مشترک احزاب را فارغ از گرایش آنها مورد اهتمام قرار دهد».

مرتضوی کیاسری از جمله دیگر وظایف خانه احزاب را رهانیدن آنها از خطر یاس و تهدیدات حقوقی دانست و گفت: «خانه احزاب باید از تشکل‌های سیاسی در برابر فشار مراجع اقتدارگرا و قدرت‌های اقتصادی دفاع کند».

وی معتقد است: «اعضای شورای مرکزی خانه احزاب باید از گرایش‌گرایی و کار حزبی انجام دادن به نفع جناح خود اکیدا خودداری کنند و به تحزب و نشر فرهنگ فعالیت‌های گسترده مدنی بویژه برای جوانان در بخش امور سیاسی بپردازند»

***کلید خانه احزاب در اختیار میانه روها

دراین حال بنا بر اخبار رسانه ها مجمع عمومی عادی خانه احزاب ایران روز ۱۵ مردادماه با حضور دبیران کل احزاب و شخصیت های سیاسی در سالن ۶۰۰ نفری وزارت کشور برگزار شد. دستور کار این نشست برگزاری انتخابات اعضای هیئت رئیسه مجمع عمومی خانه احزاب و اعضای شورای مرکزی بود.

دراین جلسه مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم سالاری و عضو هیئت رئیسه مجمع عمومی عادی خانه احزاب طی سخنانی با اشاره به سالروز صدور فرمان مشروطیت، اظهار داشت:بی‌شک احزاب در ایران همزاد پارلمان به وجود آمده‌اند؛ ولی نمی‌دانیم چرا تاکنون با کمال تأسف احزاب در ایران علی‌رغم حضور در همه تحوّلات معاصر، پس از ۲۷ سال همچنان به جایگاه خود دست نیافته‌اند.

عضو هیئت رئیسه مجمع عمومی عادی خانه احزاب با اشاره به اقدامات هیئت اجرایی این نهاد برای دعوت از احزاب و تشکل‌های سیاسی، افزود: برای ۱۸۶ حزب و تشکل سیاسی دعوت‌نامه برای حضور در مجمع عمومی ارسال و تأییدیه اعلام وصول نیز دریافت شد.

در ادامه نشست خانه احزاب، با حل و فصل اختلاف بین اصولگرایان و اصلاح طلبان و تلاش برای فراموشی دلخوری های گذشته، با برگزاری انتخابت هیات رئیسه موقت و اعضای شورای مرکزی، خانه احزاب، خانه تکانی شد. بر این اساس در نشست مجمع خانه احزاب ایران، هیات رئیسه موقت این نهاد انتخاب شد. طبق آراء بدست آمده غریبانی به عنوان رئیس خانه‌ احزاب و علی صالح آبادی به عنوان نایب رئیس انتخاب شدند و همچنین جنگ‌روی و عابدی به عنوان منشی اول و منشی دوم،محمدی و مهدوی نیز به عنوان ناظر اول و ناظر دوم هیات رئیسه موقت انتخاب شدند.

 همچنین در جلسه نوبت عصر مجمع خانه احزاب ، اعضای شورای مرکزی این نهاد با رای مدعوین انتخاب شدند. مصطفی کواکبیان با 66 رای، یدالله طاهرنژاد با 60 رای، حسین کمالی با 58 رای،احمد حکیمی پوربا   56 رای،مهدی علیخانی با 54 رای، حسین کاشفی با 49 رای و محمدجواد حق شناس با 49 رای، انتخاب شدند. آذرباد با 40 رای به عنوان  بازرس شد و  قدرتعلی حشمتیان با 80 رای، امیر اسلامی تبار با 56 رای، غلامعلی دهقان با 54 رای، محمد تبرایی با 52 رای، احمد شریف با 51 رای، محمد میرمحمدی با 46 رای، اکبر مرتضوی کیاسری با 45 رای و میرعطایی با 41 رای اعضای مستقل شورا شدند.

از سوی دیگر حسن غفوری فرد 68 با رای، سید شهاب الدین صدر با 56 رای، حسین کنعانی مقدم با 51 رای، سید محمد میرباقری با 45 رای، فهمیه خان محمدزاد با 44 رای، عبدالحسین روح الامینی با 40 رای، عبدالله بوربور با 38 رای به عنوان اعضای اصولگرای شورا در شورای مرکزی حضور دارند و  مهرعبداللهی با 23 رای بازرس شد.

با این حساب اکثر کرسی های شورای مرکزی خانه احزاب به اصلاح طلبان و میانه‌روها رسید.

***ترکیب فعلی خانه احزاب معقول است

دراین راستا یک عضو کمیسیون ماده 10 احزاب با اشاره به اینکه خانه احزاب محلی صنفی برای پیگیری مسایل صنفی احزاب است گفت: در این دوره تمام سلایق دور هم جمع شدند و با این دیدگاه توافق کردند که تمام جریانات در آن حضور داشته باشند.

حمید رضا فولادگر ،درباره ترکیب جدید شورای مرکزی خانه احزاب گفت: ترکیب جدید براساس توافق تمام جریانات سیاسی حاضر در خانه احزاب شکل گرفت.

نماینده مردم اصفهان در مجلس تصریح کرد: شاید در گذشته در خانه احزاب به شیوه ای عمل می شد که رای گیری براساس وزن کشی سیاسی صورت می گرفت و هر طیفی که در اکثریت قرار داشت در انتخابات نیز آن طیف در اکثریت بود این در حالی است که انتخابات اخیر خانه احزاب جنبه صنفی پیدا کرد و نه سیاسی.

عضو کمیسیون ماده 10 احزاب معتقد است: خانه احزاب محلی صنفی برای پیگیری مسایل صنفی احزاب است و در این دوره تمام سلایق دور هم جمع شدند و با این دیدگاه توافق کردند که تمام جریانات در آن حضور داشته باشند.

فولادگر چنین عملکرد و دیدگاهی را منطقی دانست و افزود: خانه احزاب نباید محلی برای کشمکش سیاسی احزاب باشد و باید از ظرفیت آن برای فعال کردن احزاب استفاده شود.

وی ابراز امیدواری کرد با اصلاح قانون احزاب شاهد حرکت پرنشاط احزاب در چارچوب قانون و در جهت توسعه کشور باشیم.

***خانه احزاب تبدیل به خانه احزاب شد

دبیر کل حزب اراده ملت ایران گفت: با انتخاب اعضای شورای مرکزی ،خانه احزاب تبدیل به خانه احزاب شد. انتظار می رود بعد از یک دوره رکود طولانی،احزاب در دوره جدید ماموریت های اصلی خود را دنبال کنند.

احمد حکیمی پور با اشاره به انتخاب اعضای شورای مرکزی خانه احزاب گفت: امروز و با این انتخابات خانه احزاب تبدیل به خانه احزاب شد و هر جریان سیاسی هفت کرسی در شورای مرکزی خانه احزاب خواهد داشت.

وی با بیان اینکه شورای مرکزی خانه احزاب برآیند و مجموع جریانات درون نظام است و در آن دعوای اکثریت و اقلیت نخواهیم داشت،خاطرنشان کردکه وظیفه خانه احزاب سیاسی نیست بلکه صنفی است و کار خانه احزاب دفاع از حقوق احزاب ترویج فرهنگ کار حزبی،کمک به توسعه سیاسی و نهادینه کردن رقابت است.

دبیر کل خانه احزاب یادآور شد:بعد از یک دوره وقفه طولانی امیدوارم در دوره جدید خانه احزاب بتواند ماموریت اصلی خود را دنبال کند و در سپهر سیاسی ایران نقش موثری در تنظیم مناسبات و رقابت های سیاسی درون نظام ایفا کند .

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، انتخابات شورای مرکزی خانه احزاب ایران امروز به حضور نمایندگان سه جریان سیاسی اصولگرا،اصلاح طلب و مستقل در وزارت کشور برگزار شد و در نهایت هفت عضو اصلی، سه عضو علی البدل و بازرس های اصلی و علی البدل از هر سه طیف سیاسی کشور انتخاب شدند.

***گرایش مسئولان به کار حزبی را به فال نیک می‌گیریم

دراین راستا همچنین یک نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که «احزابی که به یکدیگر به لحاظ فکری نزدیک هستند بهتر است که با هم ائتلاف کنند»، گفت: گرایش مسئولان و فعالان حوزه سیاسی به کار حزبی نشان می‌دهد که ما در بحث انتخابات باید به سمت حزب‌گرایی برویم.

حسین امیری خامکانی درباره دلایل گرایش مسئولان به کار حزبی اظهار کرد: این‌که مسئولین و فعالان حوزه سیاسی در ایام نزدیک به انتخابات به فکر بیافتند بدان معناست که ما، در توسعه سیاسی کشور در بحث انتخابات باید به سمت تحزب و حزب‌گرایی برویم.

وی خاطرنشان کرد: تجربه چند سال گذشته نشان داد، نبود احزاب شناسنامه‌دار و احزاب فعال باعث می‌شود که به یکباره فردی به میدان می‌آید و با برنامه‌های برنامه‌گریز و قانون‌گریز و تصمیمات فی البداهه کشور را گرفتار می‌کند. برای جلوگیری از چنین شرایطی باید احزاب توانمند و شناسنامه‌دار داشته باشیم و مردم هم به برنامه احزاب رأی دهند و البته حزب در قبال عملکرد دولت و مجلس پاسخگو باشد.

وی ادامه داد: به همین دلیل است که فعالان سیاسی موقع انتخابات به فکر می‌افتند؛ لذا چنین اتفاقاتی را به فال نیک می‌گیریم و امیدوارم که این امر فقط مختص به نزدیک انتخابات نباشند و تا جایی که می‌توانند حزب قوی تشکیل دهند.

این نماینده مجلس با تاکید بر این‌که «احزابی که دیدگاه‌های نزدیک به هم دارند باید ائتلاف کنند»، گفت: می‌توان امیدوار بود از ائتلاف چنین احزابی دو یا سه حزب جامع و بزرگ تشکیل شود؛ چراکه نبود حزب هم به نوبه خودش مشکل‌ساز خواهد شد.

این نماینده مجلس در پایان اظهار کرد: تجربه 8 سال گذشته به ما می‌گوید که حتما باید در انتخابات پیش رو نیروهای معتدل حضور داشته و میدان‌دار باشند.

دراین حال یک عضو شورای مرکزی حزب مردم سالاری، احیای خانه احزاب را به ثمر رسیدن نگاه دولت به نهادهای مدنی دانست و گفت: تشکیل خانه احزاب یکی از وعده های دکتر روحانی بود که تحقق یافته است اما باید این امر پایه ای برای اقدامات بعدی دولت قرار گیرد.

حمید رضا شکوهی با تاکید بر این که توجه به احزاب و نهادهای مدنی با رویکرد مثبت رییس جمهوری به ثمر رسیده است، گفت: تشکیل خانه احزاب به تنهایی کافی نیست و باید گام ها وقدم های مثبت دیگری در این راه برداشته شود.

وی حضور اصلاح طلبان و اصوالگرایان را در خانه احزاب نشانه مثبتی دانست و گفت: این امر نشان از به ثمر رسیدن نگاه دولت به نقش احزاب و نهادهای مدنی دارد.

عضو شورای مرکزی حزب مردم سالاری با بیان این که تشکل های مدنی و احزاب هنوز در کشور ما رسمیت ندارند، اضافه کرد: باید احزاب شناخته شوند و پایه های خانه احزاب قوی تر شود تا نگرش مردم به این نهادهای مدنی به شکل مثبتی تغییر یابد.