غدیر تنها یک روز نیست. کلید خوردن تاریخ است. تاریخی به وسعت جهان و عمق بشریت و انسانیت. غدیر فرصتی است برای درک بهتر معارف اسلامی و شناخت تاریخ اسلام. برای تحلیل و درک بهتر این واقعه تاریخی در جهت بصیرت افزایی دینی با حجت‌الاسلام دکتر محمد مهدی بهداروند، غدیر پژوه و کارشناس دینی به گفت‌وگو پرداختیم.

تبیین غدیر نیاز امروز جامعه است/ مروری بر ابعاد سیاسی و اجتماعی غدیر

عید غدیر، عید معرفت

حجت‌الاسلام بهداروند در ابتدا به اهمیت عید بزرگ غدیر اشاره کرده و می‌گوید: اگر غدیر را یک عید یا روزی بزرگ، بدون تفکر برای فهم فلسفه آن بدانیم اشتباه کرده‌ایم. پیامبر(ص) با انتخاب حضرت علی(ع) می‌خواست معارف دین، معنویت و اسلام به جامعه گرایش پیدا کند، به همین دلیل در نظر خردمندان غدیر از با اهمیت‌ترین موضوعات است. اینکه میلیون‌ها نفر از مذاهب و ملیت‌های متفاوت و تاریخی که پیامبر(ص) را تبعیت می‌کردند، حادثه را نقل کرده‌اند، نشان می‌دهد که این حادثه موجی جهانی را راه انداخته است.

او ادامه می‌دهد: امر ولایت یعنی شما نبوت پیامبر اکرم(ص)، ولایت‌الله، ولایت الرسول و ولایت‌الامام را استمرار بدهید. این معارف نشان می‌دهد که هر جا از امر ولی امر تخطی شد، جامعه دچار چالش و بحران می شود و پیامبر(ص) برای اینکه جامعه مبتلا نشود معرفت‌زایی انجام داد. امیرالمؤمنین(ع) تنها حاکم سیاسی نبود. او دنیای معرفت بود. نهج‌البلاغه تنها بخشی از فرمایشات، نامه‌ها و رویکردهای امیرالمؤمنین(ع) است. غدیر سراسر معرفت است. هر فعلش معرفت است. دستور امام، برخورد او، امر و نهی و محبت او معرفت است. هر چیزی که در غدیر وجود دارد، همه‌اش معرفت و بصیرت است و جامعه وظیفه دارد به غدیر پرداخته و به دنیای امروز و فردای ما انتقال بدهد.

وحدت، مهمترین پیام غدیر

این پژوهشگر دینی بیان می‌کند: اگر بخواهیم از نگاهی دیگر به غدیر بنگریم، در می‌یابیم که یکی از برکات تبیین غدیر در جامعه و در میان مردم، حفظ و توسعه موضوع وحدت و اتحاد آنهاست. زیرا ضرورت وحدت برای پیشرفت جوامع بر هیچکس پوشیده نیست. سعادت و شقاوت ملت‌ها در گرو وحدت است و بدون آن جوامع و تمدن از هم پاشیده می‌شوند. هر چند دعوت به وحدت و یگانگی مسلمانان یکی از مهم‌ترین دستورات قرآن و اولیای دین است، ولیکن نادیده گرفتن این امر توسط مسلمانان مشکلاتی را به وجود آورده است. واقعه غدیر و ولایت حضرت علی(ع) دارای آموزه‌هایی است که عمل به آن‌ها نه تنها باعث دوری از تفرقه می‌شود بلکه نقش مهمی در توسعه و شکوفایی جوامع ایفا می‌کند.

دکتر بهداروند اظهار می‌کند: غدیر، تصدیق مبانی ولایت مطلقه فقیه مبتنی بر تحکیم مسئله ولایت و خلافت الهی و دینی در افراد است. بدیهی است که جوانان ما باید با عمق و ریشه غدیر انس بگیرند تا رشد شجره ولایت در وجودشان از آن‌ها عناصری ولایتمدار برای این کشور اسلامی بیافریند. غدیر خم، اولین و اساسی‌ترین عامل جمعی و حرکتی در تحت تأثیر قرار دادن فرهنگ افراد جامعه است. غدیر است که در کتب و احادیث، منعکس و سینه به سینه منتقل شده است و شاهدان بیشماری بر آن صحه گذاشته‌اند. بی‌گمان تبیین واقعه غدیر خم و عوامل مؤثر بر گسترش آن در بین افراد جامعه، از دیدگاه جامعه‌شناسی از موارد مهمی است که باید در نظر گرفته شود. واقعه غدیر خم هر چند جمیع‌الابعاد است، ولی دارای ابعادی مهم است که باید برای افراد جامعه باز گفته شود و به آنها اشاره کرد. شناخت و تبیین چگونگی گسترش و توسعه ابعاد غدیر خم برای جامعه امروز ما، به ویژه برای نوجوانان و جوانان نیاز مبرم روزمره بوده و خواهد بود.

نظام سیاسی اسلام در غدیر خم

حجت‌الاسلام بهداروند یادآور می‌شود: کارکرد مهم غدیر اجتماعی و سیاسی است که پیامبر(ص) به دلیل پذیرش وحی به آن آگاه بود. غدیر مسئله‌ ولایت و حکومت است و هیچ معنایی جز این ندارد. مسئله‌ ولایت فقط یک امر اعتقادی، قلبی و معنوی نیست بلکه قدرت سیاسی اسلام در آن است. حضرت امام خمینی(ره) در این‌باره می‌فرماید: «ولایتی که در حدیث غدیر است به معنای حکومت است نه به معنای مقام معنوی... مسئله، مسئله حکومت است. مسئله مسئله سیاست است. خدای تبارک و تعالی این حکومت را و این سیاست را امر کرد که پیغمبر به حضرت امیر واگذار کنند. چنانچه خود رسول خدا سیاست داشت و حکومت بدون سیاست ممکن نیست. این سیاست و این حکومتی که عجین با سیاست است در روز عید غدیر برای حضرت امیر ثابت شد».

این کارشناس دینی ادامه می‌دهد: توجه به امتزاج دین و سیاست، در دنیای امروز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استعمار سال‌هاست که برای حفظ منافع خود خواهان آن است که اسلام را به انزوا بکشاند و آن را به حد یک رابطه ظاهری و خصوصی خلق با خالق به دور از اجتماع و سیاست، تقلیل دهد و چنانکه می‌دانیم سال‌هاست برای دست یافتن به این هدف به ترویج تفکر سکولار و جدایی دین از سیاست پرداخته است و در این راه تلاش‌های ویرانگر زیادی کرده است. مقام معظم رهبری هم در برخی سخنرانی‌ها از عید غدیر به عنوان عیدالله الاکبر یاد می‌کنند، چرا که به فرموده ایشان «تکلیف امت اسلامی در زمینه‌ هدایت، در زمینه حکومت در این حادثه معین شده است». ایشان می‌فرماید: «حرفی نیست که بر طبق توصیه پیامبر اعظم در غدیر عمل نشد، پیغمبر هم طبق بعضی روایات خبر داده بود که عمل نخواهد شد اما مسئله غدیر، مسئله ایجاد یک شاخص است. یک معیار و میزان است تا آخر دنیا. مسلمانان می‌توانند این شاخص را، این معیار را، جلوی خودشان قرار بدهند و تکلیف مسیر عمومی امت را معین کنند».

پیوند ولایت فقیه با غدیر

نویسنده کتاب خلوتی با غدیر تاکید می‌کند: واقعه غدیر مشخص کرد که ضرورت وجود حکومت اسلامی محدود به عصر پیامبر(ص) یا روزگار حضور امام معصوم(ع) نیست. بنابراین در عصر غیبت کبری که مردم از نعمت حضور امام معصوم(ع) در جامعه انسانی و رهبری او در عرصه‌های گوناگون مانند حکومت، معرفت و قضاوت محرومند، حکومت ولی فقیه عادل دارای شرایط فتوا بر آنان ضرورت دارد. این مدیریت باید در دست کسانی باشد که امیرمؤمنان‌(ع) را معیار و شاخص می‌دانند. ولی فقیه باعث می‌شود مردم در عصر غیبت از حیرت و سرگردانی دور شده و خاتمیت و جامعیت اسلام مورد تردید قرار نگیرد.

دکتر بهداروند در مورد مهم ترین پیام غدیر برای جهان هم می‌گوید: مهمترین پیام غدیر، توحید حقیقی یعنی تسلیم بودن در مقابل خالق هستی و نماینده اوست، اگر بشریت در مقابل خالق هستی و نماینده او که حجت الهی است تسلیم باشد بهترین طرح‌ها و برنامه‌ها برای زندگی که از ناحیه خالق هستی آمده می‌تواند راهنمای او در تمام زمینه‌ها باشد. زیرا دین الهی دین جامع و کامل است و برای تمام نیازهای بشری از جمله ازدواج، خانواده، اقتصاد و تفریح ارتباط با دیگران و مسائل مختلفی که از ابتدا تا انتهای زندگی بشر به آن نیاز دارد؛ برنامه‌هایی ارائه شده است. این برنامه‌ها در کتب آسمانی و در سخن انبیای الهی و در کلام نمایندگان پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) تبیین و تشریح شده و اگر بشر در مقابل این امر و نهی خدا و در مقابل این ارشادات الهی تسلیم باشد، زندگی شیرین‌تری خواهد داشت. تمام سوءاستفاده‌های ظالمان و فرعون‌ها در طول تاریخ به دلیل جهل مردم و فاصله گرفتن آن‌ها از دستورات وحیانی بوده است. به همین دلیل پیامبر اسلام(ص) در غدیر بر این مسئله تاکید کرد که سعادت بشر در تسلیم خدا و اولیای خدا بودن است و اگر بشریت ارتباط خود را با خالق خود حفظ کند و مطیع او باشد به سعادت حقیقی خواهد رسید و دنیای بعدی او و عالم بعد هم برای او سرشار از خیر و خوشی خواهد بود.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.