سرود به عنوان یک گونه هنری این روزها در اوج است. صدا و سیما یک برنامه تلویزیونی جذاب برای آن ساخته است و گروه‌های سرود مختلف در این برنامه به اجرای کارهای خود می‌پردازند و آثارشان در برابر چشم مردم داوری می‌شود، چندین نهاد و سازمان فرهنگی و هنری دولتی و تقریباً دولتی دراین زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و از برخی آثار استقبال میلیونی شده است. استقبال از سرود مشهور «سلام فرمانده» از مرزهای ملی گذشته است و ملودی و شعر آن برای بسیاری از ایرانیان و حتی خارجی‌ها آشناست. کیست که از این استقبال و اوج گرفتن خوشحال نباشد؟ منتها در این میان پرسشی مطرح می شود و آن اینکه چرا این گونه هنری نزدیک دو دهه در محاق رفت و کسی به آن توجهی نداشت؟
سال‌های سرود در فراموشی
برای اینکه با سابقه سرود آشنایی بیشتری پیدا کنیم شاید بد نباشد به دهه 60 برگردیم. در آن سال‌ها سرود در آموزش و پرورش متمرکز بود. گروه‌های سرود در مدارس سراسر کشور تشکیل شده بود و دانش‌آموزان در قالب این گروه‌ها، در طول سال تحصیلی آموزش می‌دیدند. بعد این گروه‌ها در رده‌های مختلف از ناحیه، شهرستان، استان و بعد کشوری با هم مسابقه می‌دادند و گروه‌های برگزیده در سطح کشور امکان دیده شدن در سطح ملی داشتند. برای مثال در 22 بهمن هر سال، اجرای میدان آزادی در جریان راهپیمایی هر ساله، به گروه سرود برگزیده کشوری می‌رسید و این گروه شانس این را داشت که اجرایش را همه کشور در برنامه زنده صدا و سیما ببینند. این جریان تا اوایل دهه 80 ادامه داشت اما پس از آن بود که سرود ناگهان از تب و تاب افتاد. دلیل اصلی را باید در برنامه‌ریزی‌های داخل وزارت آموزش و پرورش دید. سیاست‌گذاری‌های اشتباه و مشکلات بودجه‌ای و رفت و آمد مدیران و وزیران سبب شد اولویت این وزارتخانه به سمت آموزش تغییر پیدا کند و نه تنها سرود تقریباً تمامی رشته‌های فرهنگی و هنری در این وزارتخانه دچار رکود شدیدی شدند. تغییر سیاست‌ها در دهه اخیر و توجه دوباره مسئولان فرهنگی هم موجب نشد که سرود در آموزش و پرورش جایگاه گذشته خود را بدست آورد.
آموزش فراموش نشود
توجه دوباره به این گونه هنری همزمان شد با تغییرات گسترده در عرصه فناوری‌های ارتباطی. در این وضعیت جدید امکان دیده شدن سرود چندین و چند برابر شد. در این میان، برخی نهادهای دولتی هم به فکر سرمایه‌گذاری در عرصه سرود افتادند. دغدغه اصلی در این دوره، وجهه رسانه‌ای این گونه هنری بود. سرود حالا می‌توانست به عنوان حاملی برای انتقال سریع و همه‌گیر پیام‌های مورد نظر مسئولان در رسانه‌های رسمی و غیررسمی باشد و در شبکه‌های اجتماعی حضور روشن و فراگیری داشته باشد. سرودهایی مانند «سلام فرمانده» نقطه اوج این حرکت جدید بود که با کمک رسانه‌های جدید به سرعت توانست مورد توجه قرار گیرد. روند تصاعدی استقبال از این سرود و برخی سرودهای دیگر نشان داد غفلت از این قالب هنری چه فرصت‌هایی را از ما برای رساندن پیام با استفاده از قالب‌های هنری گرفته است. استقبال از این جریان جدید در سرود، برکات و نتایج زیادی داشت اما باید به یاد داشت این جریان ممکن است با فهم نادرست از پسند مخاطب به ضد خود هم تبدیل شود.
این بدفهمی ممکن است در دو شکل خود را نشان دهد؛ یکی اینکه مسئولان فرهنگی فکر کنند ما به وضعیت مطلوب خود در سرود رسیده‌ایم. واقعیت این است که با وجود همین استقبال‌های بزرگ و میلیونی، هنوز کارهای نکرده و راه‌های نرفته در عرصه سرود بسیار است. به یاد داشته باشیم نبود راهبرد درست هنری و فرهنگی سبب شده است ما در این سال‌ها به جنبه بهره‌برداری رسانه‌ای از این قالب هنری توجه زیادی داشته باشیم اما سرمایه‌گذاری بسیار کمی در حوزه آموزش کرده‌ایم. واقعیت این است که ما هم در بخش شعر وهم در بخش موسیقی دچار کمبود نیروی متخصص آموزش‌دیده هستیم. بسیاری از مشهورترین سرودهای امروز در هر دو بخش دچار کاستی‌های جدی است و اگر به تداوم این قالب هنری می‌اندیشیم باید در این بخش بیش از پیش سرمایه‌گذاری کنیم و این کار جز با بازگشت سرود به خانه اصلی‌اش یعنی آموزش و پرورش امکان ندارد. البته در این میان باید به نقش مهم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم اشاره کرد که در سال‌های اخیر قدم‌های قابل توجهی در مسیر آموزش و تشکیل گروه‌های حرفه‌ای سرود برداشته است و باید این قدم‌ها محکم‌تر و جدی‌تر برداشته شود.
تکرار ممنوع
نکته دوم این است که استقبال گسترده از سرودهای موفقی مانند «سلام فرمانده» برخی مسئولان و گروه‌های فعال در این حوزه را به این فکر انداخته است که تکرار همان فرمول و تقلید از این الگوی موفق به نتیجه‌ای مشابه ختم خواهد شد. به همین دلیل جریانی از آثار تقلیدی در سراسر کشور به راه افتاده است که از روی دست این سرود موفق به ساخت سرود مشغول‌اند. باید به یاد داشت سرود یک گونه هنری است و هنر در ذات خود با تقلید و تکرار سر ناسازگاری دارد. اتفاقاً با استقبالی که مردم از گروه‌های مختلف و رده‌های سنی متفاوت از سرودهای ساخته شده در سال‌های اخیر به عمل آورده‌اند، کار فعالان حوزه سرود سخت‌تر شده است. آن‌ها باید بیش از گذشته سعی کنند در سرودن و انتخاب شعر، ساخت ملودی و هماهنگی و تنظیم، نوآوری و خلاقیت را وجهه همت خود قرار دهند و کارهایی بسازند که هر کدام در نوع خود، تازگی و جذابیت خاص خود را داشته باشد.
نظر شما