اگر سبک زندگی از این اعتقاد متأثر شود، آثار متعددی در آن خواهد داشت که یکی از این مهمترین این آثار و کارکردها؛ مراقبت و حمایت از والدین و خویشاوندان است.
اعضای خانواده نسبت به خویشاوندان وظیفه حمایت و مراقبت دارند
مراقبت و حمایت از والدین را می‌شود در حوزه باورها، ارزش‌ها و نیز رفتارها مورد بررسی قرار داد. گر چه همگان و به‌خصوص همسران و والدین به‌واسطه رسالت خطیر امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه دارند از دیگران در سه حوزه باورها، ارزش‌ها و رفتارها مراقبت و حمایت کنند اما به صورت مشخص وظیفه مراقبت و حمایت از والدین توسط فرزندان و مراقبت و حمایت از سایر خویشاوندان توسط برادر و خواهر و... را می‌توان از رسالتی که خداوند بر عهده عالمان و کسانی‌که در دین تفقه پیدا می‌کنند به‌دست آورد.
خداوند در این زمینه در آیه 122 سوره توبه می‌فرماید: «...فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ» یعنی چرا از هر فرقهای از آنان، دستهای کوچ نمیکنند تا در دین آگاهی پیدا کنند و قوم خود را وقتی به‌سوی آنان بازگشتند بیم دهند، باشد که آنان از کیفر الهی بترسند؟ بعد از تفقه در دین به سرزمین خودشان مراجعت کنند و در مراجعت هموطنان خود را با نشر معارف دین انذار نمایند و آثار مخالفت با اصول و فروع دین را به آنان گوشزد کنند، تا شاید بترسند، و به تقوا بگرایند.
بر طبق این آیه مسلمانان وظیفه دارند که به عنوان یک واجب کفایی از هر قوم و جمعیتی عدهای برخیزند و برای فرا گرفتن معارف و تعلیمات اسلام به مراکز بزرگ اسلامی بروند و پس از فرا گرفتن علوم، به شهر و دیار خود بازگردند و به تعلیم دیگران بپردازند. از این آیه فهمیده می‌شود که این تعلیم دیگران اعم از اعضای خانواده و خویشاوندان است؛ یعنی حتی فرزندی که برای تحصیل علم و تفقه در دین به مراکز علمی و فقهی رفته و بعد از کسب علم و دانش به وطنش برگشته می‌تواند والدینش را نیز انذار کند و از این جهت نقش مراقبتی و حمایتی خود را به انجام رساند.
از این آیه و آیات مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر و روایات معصومین(ع) فهمیده می‌شود که هر یک از اعضای خانواده نسبت به خویشاوندانی چون برادر و خواهر، عمو، عمه، دایی، خاله و... نیز دارای رسالت مراقبت و حمایت هستند و لازم است وظیفه خود را در این زمینه انجام دهند. یعنی هم در بُعد باور و بینش، هم در بٌعد ارزش و اخلاق و هم در بعد هنجار و رفتار از همدیگر مراقبت و حمایت لازم را به‌عمل آورند.
اعتقاد به ظهور در خانواده منتظر انگیزه ایجاد می‌کند
این مسئله در رابطه با منتظران از اهمیت یشتری برخوردار است. زیرا بر طبق آنچه در روایات نسبت به ویژگی‌های منتظران آمده آنان باید در حوزه‌های مختلف اعتقادی و اخلاقی و رفتاری از افراد سرآمد باشند تا شایستگی یاری برای امام زمان(ع) را در خودشان فراهم آورده باشند و بتوانند به عنوان یاران حضرت ولی عصر(ع) خود را معرفی نمایند.
بنابراین انتظار از این جهت نقش مهمی در مراقبت و حمایت اعضای خانواده نسبت به همدیگر دارد و موجب می‌شود تا خانواده منتظر توجه بیشتری به امام زمان(ع) داشته باشد. از ایشان تأثیر بپذیرد و تلاش کند تا مسیر زندگی خود را به‌گونه‌ای سر و سامان دهد که بر طبق خواست و رضایت امام زمان(ع) باشد. همینطور با الگو قرار دادن آن‌حضرت در مراقبت از باورها و ارزش‌ها و رفتارهای اعضای خانواده و خویشاوندان بکوشد. از این جهت اثر مثبت و سازنده‌ای بر منتظران داشته باشد و این خود عامل مؤثری برای کسب فضایل اخلاقی توسط منتظران و نشانه‌ای از خودسازی و تربیت اخلاقی متأثر از اندیشه مهدویت و عنصر انتظار است.
با عنایت به این مطلب در روایات؛ انتظار فرج، بالاترین اعمال امت دانسته شده است. منتظران مهدی(عج) که او را زنده کننده ارزش‌های اسلامی در جهان می‌دانند، سعی می‌کنند خود را با معیارهای مورد پذیرش امام(عج) تطبیق دهند و در صددند تا با پیاده کردن آموزه‌های دینی، سهمی در این زمینه داشته باشند. بنابراین اعتقاد به امامت و باور به ظهور امام مهدی(ع) می‌تواند برای خانواده در جهت مراقبت و حمایت از اعضای خانواده و خویشاوندان، انگیزه لازم را ایجاد نماید. از این جهت هنجارهایی را به‌وجود آورده و از یکایک آنان انسان‌های الهی و نیروهای زبده، لایق و با تقوایی بسازد که همواره آمادگی داشته باشند تا در صورت ظهور به دفاع از امام زمان(ع) برخیزند.
انتظار در خانواده سازنده است
بنابراین انتظار یک مصلح جهانی به معنای آماده باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی برای اصلاح همه جهان است. چنین آماده باشی بسیار سازنده است. برای تحقق بخشیدن به چنین انقلابی مردانی بسیار بزرگ و مصمم و بسیار نیرومند و شکست ناپذیر، فوق‌العاده پاک و بلند نظر کاملا آماده و دارای بینش عمیق لازم است. خودسازی برای چنین هدفی مستلزم به کاربستن عمیقترین برنامههای اخلافی و فکری و اجتماعی است، این است معنای انتظار واقعی.
از روایات بسیاری می‌توان ویژگی‌های منتظران را استنباط نمود که در صورت پیاده شدن آنها در خانواده، می‌تواند در تحکیم نقش مراقبتی و حمایتی اعضای خانواده از همدیگر و به تبع آن در تحقق بینش‌ها و باورهای درست و ارزش‌های اخلاقی مؤثر باشد و هنجارها و رفتارهای متناسب با آنها را تولید نماید و آمادگی همه جانبه منتظران را برای ظهور فراهم آورد.
قطعاً مراقبت و حمایت اعضای خانواده از همدیگر در حوزه‌های یاد شده باورها، ارزش‌ها، هنجارها و رفتارها یکی از پیش‌زمینه‌های آمادگی برای ظهور به‌حساب می‌آید. توجه خانواده به این مطلب موجب خواهد شد تا عقلانیت و خردورزی منتظران ارتقا یابد و بدین جهت، غیبت امام زمان(ع) برایشان دیگر مانعی را ایجاد نمی‌کند؛ مثل اینکه در زمان حضور آن‌حضرت به‌سر می‌برند.
مؤمنین عصر غیبت با فضیلت‌ترین مردم هر زمان
از امام سجاد(ع) در این زمینه نقل شده که به ابوخالد فرمود: «ای ابا خالد! مردم زمان غیبت آن امام که معتقد به امامت و منتظر ظهور او هستند از مردم هر زمانی برترند، زیرا خدای تعالی عقل و فهم و معرفتی به آنها عطا فرموده که غیبت نزد آنان به منزله مشاهده است و آنان را در آن زمان به مانند مجاهدان پیش روی رسول خدا(ص) که با شمشیر به جهاد برخاستهاند قرار داده است، آنان مخلصان حقیقی و شیعیان راستین ما و داعیان به دین خدای تعالی در نهان و آشکارند».
بنابراین نقش مراقبتی اعضای خانواده نسبت به همدیگر در تربیت چنین افرادی نقش مهمی دارد و در این زمینه لازم است همه اعضای خانواده خود را با ویژگی‌های اعتقادی، اخلاقی و رفتاری منتظران منطبق نمایند. یعنی هر یک از اعضای خانواده سعی کند اولاً خودش را به آن ویژگی‌ها مزین نماید و ثانیاً در مراقبت و حمایت از دیگران برای اکتساب آن ویژگی‌ها تلاش نماید. ویژگی‌هایی چون شناخت عمیق یاران امام زمان(ع) از خداوند، صبر و پایداری در راه حق و حق یاوری، عبادت و معنویت، علم و بصیرت و آگاهی، اقتدار و صلابت در راه حق و... بخشی از آن ویژگی‌هاست.
نظر شما