مسعود بصیری/

اگرچه فرمایشات روز گذشته رهبر معظم انقلاب برای برخورد با اراذل و اوباش متجاهر در فضای مجازی بدون تردید راهگشا خواهد بود و در واقع حکم ایشان برای برخورد جدی‌تر با این مظاهر فسق است، اما پرسش اینجاست که آیا نباید پیش از این با چنین اتفاقاتی برخورد می‌شد؟

چرا یک نفر باید بتواند 40 هزار نفر را در اینستاگرام دنبال خود بکشد و هربار تصویر تازه‌ای از رفتارهای غیرقانونی‌اش در این فضا منتشر کند. این تنها مختص قاتل طلبه همدانی نیست؛ چرا که خیلی‌ها مثل او هستند که با انتشار عکس‌ها و سخنان نامناسب هم نوجوانان را به خود مشغول و گمراه می‌کنند و هم فضای روانی مردم را به هم زده و ناامن می‌کنند.

از همه بدتر آنکه این فضا آن‌قدر موسع شده که در عمل یا برخورد با آن را غیرممکن کرده یا اینکه توان این کار هم در دستگاه‌های اجرایی و قضایی وجود ندارد؛ چرا که فرضاً اگر قوه قضائیه یا دستگاه مسئول دیگری بخواهد با این مظاهر فساد برخورد کند، امکان اعمال قانون را به دلیل اینکه سرویس دهنده‌های شبکه‌های مجازی در داخل کشور نیستند، ندارد. آنچه در پی می‌خوانید گفت‌وگویی کوتاه با نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد در این رابطه است.

* شهادت طلبه همدانی بشدت در فضای مجازی واکنش‌های تندی را در پی داشته است. مردم نگران امنیت خود و فرزندانشان هستند و بسیاری از مخاطبان ما می‌پرسند چرا یک نفر باید بتواند تا این حد گستاخانه در فضای مجازی فعالیت کند و کسی به او کاری نداشته باشد.

ببینید اتفاقی که افتاده در واقع یک بار دیگر یک هشدار جدی به همه ما و بخصوص مسئولان امر بود. باید بپذیریم که مسئولان ما فضای مجازی را جدی نگرفته‌اند. به تهدیدها توجه نکرده‌اند و امروز بخشی از این تهدیدها، تأکید می‌کنم بخشی از این تهدیدها بروز و ظهور یافته و اینگونه جامعه را نگران و آشفته کرده است.

منظورتان از بخشی از تهدیدها چیست؟

مشخص است که این فضا فقط آنچه تاکنون با آن مواجه شدیم، نیست. تهدیدهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بسیاری در محیط مجازی وجود دارد که از آن غافل شده‌ایم؛ بنابراین امروز که بخشی از تهدیدهای اجتماعی و روانی به مردم هشدار داده است، بشدت نگران شده و دنبال پرسش‌های خود می‌گردیم.

چه بسیار آبروهایی که در این فضاها زیرپا گذاشته شده است. چه بسیار پرونده‌های متعددی در دادگاه‌ها تشکیل شده و پلیس فتا و قوه قضائیه را درگیر خودش کرده است و مردم را دچار آسیب‌های جدی کرده است. چه کسی باید مانع این اتفاقات شود؟ متولی آن مگر وزارت ارتباطات نیست؟ مگر پلیس نباید از جرم پیشگیری کند؟

* ولی بستر این فضا متأسفانه در داخل کشور نیست؛ بنابراین قوه قضائیه وقتی با یک صفحه مجازی نامناسب برخورد می‌کند، نمی‌تواند آن را حذف کند؛ چون دسترسی ندارد. اساساً سرورها و مدیران این فضا در خارج از کشور هستند.

واقعیت این است که ما فضای مجازی را توسعه دادیم، اما به مسئولیت خود در برابر آن توجه نکردیم. ما متوجه نبودیم که مدیریت این فضا در اختیار ما نیست. قوانین در کشور ما برای یک شبکه خارجی در بسیاری از مواقع قابل اجرا و اعمال نیست. خب چرا نباید به این روزها فکر می‌کردیم؟ ما که می‌خواستیم از فرصت فضای مجازی استفاده کنیم، آیا نباید به تهدیدهای آن هم فکر می‌کردیم؟ آیا نباید نگران اقتصاد و فساد و کلاهبرداری‌ها در این فضا می‌بودیم؟ ما آن قدر برای استفاده از این فضا تند رفتیم و مشتاق بودیم که این روزها را ندیدیم یا اگر بخواهم کمی بدون اغماض‌تر صحبت کنم، بعضی‌ها نخواستند ما متوجه تهدیدها باشیم.

* مجلس نباید ورود می‌کرد؟ قوانین را نباید به سمت استفاده درست سوق می‌دادید؟

مگر ما قوانین بالادستی کم داریم؟ در شبکه ملی اطلاعات مگر چندبار تأکید شده است؟ ما وقتی بستر شبکه ملی را در اختیار نداریم، معلوم است که نمی‌توانیم اعمال قانون کنیم. مگر قرار نبود شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شود؟ این روزها نمی‌بینید گوگل و اندروید با برنامه هاتگرام و طلاگرام چگونه برخورد کردند؟ آن‌ها هر وقت خواسته‌اند بر نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مختلف اعمال نظر کرده‌اند و وزارت ارتباطات هم هیچ کاری از دستش ساخته نبوده است؛ چون مدیریت این فضا را در اختیار ندارد.

* آیا پلیس نباید زودتر وارد عمل می‌شد؟ اکنون هم بسیاری از صفحات در فضای مجازی هستند که نفرت و خشونت را ترویج می‌کنند و اتفاقاً نوجوانان زیادی هم آن‌ها را دنبال می‌کنند. فتا نباید نسبت به این‌ها واکنش نشان می‌داد؟

حتماً پلیس باید واکنش نشان می‌داده است. پیش از وقوع جرم آن‌ها باید وارد عمل شوند. چطور می‌شود یک نفر چندین اسلحه بدون مجوز را در فضای مجازی به نمایش بگذارد و کسی با او کاری نداشته باشد؟ مسئله این است که ما گاهی بین فضای حقیقی و مجازی تفاوت قائل می‌شویم، درحالی که این‌ها خیلی به هم شبیه‌اند و گاهی فضای مجازی به دلیل دنبال کنندگان خود شرایط و اثر گذاری بسیار بدتری هم دارد. بنابراین اگر کسی نمی‌تواند در فضای حقیقی و فیزیکی اسلحه بدون مجوز داشته باشد، در فضای مجازی هم نباید بتواند آن را نمایش داده و عده‌ای را به خود سرگرم کرده یا احساس قدرت بی‌مورد در برابر قانون کند. به نظر من اشکال در وحله اول به وزارت ارتباطات بر می‌گردد که بر فضای اینترنت کشور حاکمیت لازم را ندارد و بعد هم پلیس که نتوانسته برخورد به موقعی در این موارد داشته باشد. اکنون ما از اینترنت بی‌کیفیت و گران قیمت و نا امن استفاده می‌کنیم و حاکمیتی هم بر آن نداریم. این مسئله جای تأسف فراوان دارد.