گزینه احتمالی تصدی وزارت خارجه در دولت آینده ایالات متحده نیز روز گذشته نیامده برای بازگشت این کشور به برجام شرط گذاشت. «کریس کونز» که سناتور دموکرات ایالت دلاور است، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا از بازگشت به برجام حمایت می‌کند، هرگونه احتمال بازگشت واشنگتن به این توافق را به محدود شدن برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی مشروط کرد. این در حالی است که «جو بایدن» رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، پیشتر و به منظور بازگرداندن اعتبار ایالات متحده اعلام کرده بود در صورت بازگشت کامل ایران به تعهدات برجامی، از پیوستن دوباره واشنگتن به توافق هسته‌ای حمایت می‌کند.
پاس گل ضد ایرانی اروپا به آمریکا
ادعای تازه مقام آمریکایی در مورد توافق‌نامه برجام تنها یک روز پس از آن صورت گرفت که اتحادیه اروپا روز جمعه با صدور بیانیه ای برگ جدیدی از رویکرد ضد ایرانی اش را رو کرد. دلیل صدور این بیانیه گزارش جدیدی بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران منتشر کرد و از تزریق گاز به سانتریفیوژهای IR-2m سخن گفت. رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در این گزارش تهران را به عدم شفافیت متهم کرده و مدعی شد ایران باید درباره وجود چندین ذره اورانیوم با منشأ انسانی در یکی از سایت‌های پیشتر اعلام نشده خود، توضیح کامل دهد تا نگرانی‌ها درباره صحت و کامل بودن توافقات پادمانی برطرف شود.
ادعای ضد ایرانی گروسی، درشرایطی مطرح می‌شود که در چند سال اخیر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در موارد متعددی از سایت‌های هسته ای ایران بازدید و بر اساس آمار موجود بیش از 92 درصد از مجموع بازرسی‌های بین المللی این نهاد از ایران صورت گرفته است. این اقدام سیاسی آژانس البته به سرعت با استقبال طرف اروپایی روبه‌رو شد. سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای «برجام» در بیانیه‌ای که خطاب به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر شده، مدعی شده‌اند که باوجود تلاش‌های مبتنی بر «حسن نیت» آن‌ها، ایران اقدامهای متعددی در نقض این توافق انجام داده است! آلمان، فرانسه و انگلیس در ادامه آورده اند: «باوجود تلاش‌های مبتنی بر حسن نیت، ایران اکنون یک سال و نیم است که مرتکب اقدامهای متعددی در نقض جدی تعهدات هسته‌ای خود شده است. ما کماکان به شدت از اقدامهای ایران که در حال تهی کردن توافق از مزایای اصلی آن در زمینه منع اشاعه است، نگرانیم».
سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان اما در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی، ضمن محکوم کردن این مواضع غیرمسئولانه و با بیان اینکه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران کاملاً در چارچوب قوانین بین‌الملل، قانونی و مشروع بوده و در راستای حقوق ذاتی جدانشدنی کشورها دنبال می‌شود، تأکید کرد: از سه کشور اروپایی انتظار می‌رود که به جای فرافکنی سیاسی، در جهت پایبندی کامل به تعهداتشان برپایه برجام و مصوبات کمیسیون مشترک اقدام نمایند و به اجرای کامل برجام برگردند.
ارسال سیگنال مذاکره به سود ما نیست
بیانیه طرف اروپایی در شرایطی صادر شد که ژنرال «کنت مکنزی» فرمانده سنتکام (تروریست‌های آمریکایی مستقر در خاورمیانه) مدعی ادامه اقدامهای بی ثبات کننده ایران در منطقه شده و از سوی دیگر تور ضد ایرانی «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در خاورمیانه همچنان جریان دارد. با این شرایط صدور این بیانیه می‌تواند بهانه‌ای برای افزایش فشارهای طرف آمریکایی بر جمهوری اسلامی فراهم کند.
یک تحلیلگر حوزه سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با خبرنگار قدس ضمن اشاره به این نکته می‌گوید: از آنجا که دولت آقای روحانی تمایل خود را برای انجام مذاکره با طرف آمریکایی با دعوت از آن‌ها برای بازگشت به برجام نشان داده و این نوعی آمادگی برای پذیرش برجامی دیگر است، غربی‌ها درصدد هستند با بالا بردن زیاده‌های خود موارد دیگری را به خواسته‌های پیشین به‌ویژه در حوزه محدودیت‌های زمانی برخی بندهای برجام اضافه کنند. محمد صادق کوشکی در این باره افزود: متأسفانه پالس‌هایی که در مورد آمادگی برای گفت و گو از سوی برخی مقامات دولت برای تیم بایدن ارسال شده، آن هم در حالی که هنوز رئیس جمهوری بعدی آمریکا روی کار نیامده، نوعی نمایش ضعف است و آن‌ها را جری تر خواهد کرد. خوب وقتی که دولت این‌گونه با اشتیاق از مذاکره دم می‌زند، طبیعی است که آژانس هم به عنوان ابزار دست آمریکا و اروپا در این مسئله وارد شده و عملاً به این شکل طرف ایرانی را متهم کند. کوشکی با بیان اینکه اگر طیف اصلاح طلب چنین اشتیاقی از خود نشان نمی داد، این برچسب زنی اخیر آژانس چیزی جز نمایش سیاسی نبود، ادامه داد: با موضع گیری دولت از جایگاه ضعف و ادامه این روند در آینده تهران به عنوان متهم پای میز مذاکره می‌رود نه مدعی. آن وقت آمریکایی‌ها با بهانه‌گیری بر سر رفع تحریم‌ها نه تنها تلاش خواهند کرد برجام نامحدود را بر کشورمان تحمیل کنند، بلکه برای انعقاد برجام موشکی و منطقه ای هم توطئه خواهند کرد.
هماهنگی بیشتر آمریکا و اروپا
در رویارویی با ایران
احمد بخشایش اردستانی دیگر تحلیلگر حوزه سیاست خارجی هم با اشاره به اینکه اتهام زنی اخیر آژانس در راستای اهداف کلی غرب و یکی شدن جبهه ضد ایرانی دو سوی آتلانتیک است، گفت: بیانیه اروپا که به سرعت پس از اتهام زنی آژانس صادر شد، مؤید این نکته است. اتحادیه که در عمل به تعهدات برجامی خود هیچ گام مثبتی برنداشت، در طنزی تلخ حال در مقام اتهام زنی به کشورمان برآمده است. بخشایش اردستانی با بیان اینکه ایران درباره برجام چک سفید امضا داد، اما به خواسته‌های خود نرسید در این باره افزود: متأسفانه دولت بایدن در نحوه مواجهه با جمهوری اسلامی بر خلاف ترامپ با اروپا هماهنگی بیشتری خواهد داشت و در نتیجه احتمالاً فشارها علیه کشورمان در بلند مدت افزایش خواهد یافت. وی در این باره تصریح کرد: بیانیه ضد ایرانی آژانس به نظر می‌رسد نخستین گام در همراهی هرچه بیشتر اروپا با آمریکا در رویارویی با ایران پس از به قدرت رسیدن بایدن است؛ چراکه اتحادیه به دنبال آن است که برجام را به عنوان وجه مصالحه در نزدیکی به دولت جدید آمریکا قرار دهد. در این میان دولت باید هوشیاری خود را بسیار بالا ببرد تا سرش بی کلاه نماند. این تحلیلگر اعلام علاقه صریح دولت به مذاکره با آمریکا را یک اشتباه فاحش خوانده و ادامه می‌دهد: هر چند به نظر نمی رسد واشنگتن تا پس از انتخابات 1400 به گفت و گو با دولت حاکم بر ایران که ماه‌های پایانی خود را می‌گذراند علاقه‌مند باشد، اما اصلاح طلبان بدشان نمی آید با مطرح کردن مذاکره این مسئله را عاملی در تقویت موقعیت خود در انتخابات آتی قرار دهند. بخشایش اردستانی با بیان اینکه این رویه مطمئناً بر خلاف منافع ملی ما خواهد بود عنوان کرد: آمریکا تا ایران از اهداف خود دست نکشد، از مخالفت با نظام سلطه دست برندارد، به گروه‌های مقاومت کمک نکند و دشمنی با رژیم صهیونیستی را کنار نگذارد، جمهوری اسلامی را رها نخواهد کرد، پس ما نباید این اشتباه را مرتکب شویم که با این رفت و آمدها در کاخ سفید سیاست آن‌ها در قبال ما تغییر خواهد کرد.
نظر شما