دقّت و توجّه نسبت به رنگ آن است که در این ارتباط توصیه هایی در مکتب اسلام شده که در ادامه به برخی از مسایلی که در این زمینه قابل بررسی است، اشاره می‌شود.

 نشاط و شادی رنگها

در قرآن مجید، کلمه «لون» و ماده های مختلف آن در 9 مورد آورده شده است. در یکی از آیه های سوره «بقره» جریان گاو بنی اسراییل و ماجرای قتلی که قاتل آن معلوم نبوده، ذکر شده است. خداوند به حضرت موسی امر می‌کند، بگو به آنها گاوی بکشند و قطعه ای از آن را به بدن مقتول بزنند تا مقتول زنده گردد و قاتل خود را معرفی نماید، آنان گفتند آیا ما را مسخره می‌کنی ؟ حضرت موسی (ع) فرمود پناه می‌برم به خداوند که شما را مسخره نمایم. آنها زمانی که دیدند حضرت موسی در کلام خود جدی است، گفتند: چگونه گاوی باشد؟ حضرت موسی فرمود : خداوند می‌فرماید نه پیر باشد و نه جوان، بلکه میانسال باشد، باز سؤال کردند، چه رنگی داشته باشد؟ موسی فرمود: خداوند می‌فرماید زرد تمام عیار یا به قول معروف زرد یکدست باشد. قرآن علت انتخاب رنگ زرد را چنین بیان می‌کند: زرد، رنگی است که بینندگان را شاد و مسرور می‌کند؛ «از پروردگارت بخواه، تا بر ما روشن کند که رنگش چگونه است؟» گفت:«وى مى‌فرمايد: آن ماده گاوى است زرد يکدست و خالص، که رنگش بينندگان را شاد مى‌کند». در این آیه مبارکه در مورد شادی و نشاط آور بودن رنگ زرد اشاره شده است.

 عسل و رنگهای مختلف آن

رنگ عسل، بر حسب آنکه زنبور، بر چه گل و ثمره ای نشسته و بهره گیری کرده باشد، تفاوت پیدا می‌کند، به همین جهت است که عسل در برخی موارد به رنگ قهوه ای تیره؛ گاهی نقره ای سفید و گاهی بی رنگ و بعضی مواقع شفاف، همچنین زمانی زرد طلایی خرمایی و احیاناً مایل به سیاهی است. این تنوع رنگها افزون بر اینکه گویای تنوع سرچشمه های به دست آوردن عسل است، تنوعی برای ذوق ها و سلیقه ها نیز محسوب می‌شود، زیرا امروزه ثابت شده رنگ غذا در تحریک اشتهای انسان بسیار مؤثّر است. در گذشته های بسیار دور نیز، این مسأله روانی را شناخته بودند که غذاهای خود را با زعفران و زردچوبه و.... رنگین می‌ساختند تا افراد را از طریق بصری هم به خوردن غذا تشویق نمایند .

این تنوع و اختلاف رنگها در عسل، بشر را بی اختیار به ستایش و خضوع در برابر خالق وادار می‌کند.

 تأثیر رنگها بر زندگی

هریک از رنگها، از لحاظ روحی و روانی، آثار مخصوص به خود را دارد، به طوری که امروزه باتوجه به آثار مختلف رنگها در عالم طب، بهداشت و صنعت و زندگی روزمره کاربرد وسیعی دارند و مناسب است برای هر فضا و کاری از رنگ مناسب با آن بهره برده شود.

به طور مثال انتخاب رنگ سیاه یا آبی تیره، برای نوشتن و خواندن در زمینه سفید، سبب آسان شدن و تسهیل در وضوح دید و سلامت اعصاب چشم می‌شود و طول عمر و دوران فعّالیت طبیعی چشم را بیشتر می‌کند، در حالی که استفاده از رنگهای روشن یا نزدیک به سفید(در متن سفید) سبب ایجاد خستگی برای چشم و اعصاب آن می‌شود.به این دلیل لازم است نویسندگان و محققان و دانشجویان و کسانی که زیاد با خواندن و نوشتن سر و کار دارند، این اصل را در نظر داشته باشند تا بتوانند در تمام عمر بخوبی از چشمهای خود استفاده کنند.

پژوهشهای دانشمندان نشان می‌دهد رنگها همان گونه که بر روح و روان آدمی تأثیرهای گوناگون می‌گذارند، جسم وی را نیز تحت تأثیر خود قرار می‌دهند.

 برخی دانشمندان بر این باورند که تمایل ناخودآگاه ما به یک یا چند رنگ خاص می‌تواند نشانه ای از نیاز بدن در جهت ترمیم خود باشد .موضوع رنگ از آغاز پیدایش بشر با او همزاد بوده و مهمترین عامل تشخیص و شناسایی انسانها و دیگر مخلوقات رنگ بوده و می‌باشد.

 رنگ درمانی

امروزه در بیمارستانهای مجهز اروپا بخصوص فرانسه و انگلستان، بخشهای رنگ درمانی وجود دارد که بیماری‌های سخت درمان را به وسیله رنگ معالجه می‌کنند، بیماران حاد را در مرحله اول به اتاقی آبی رنگ انتقال می‌دهند که پرستاران هم لباس آبی بر تن دارند، نور اتاق و سایر سرویسها آبی است، حتی در غذای بیمار نیز سعی می‌شود، از رنگهای آبی استفاده شود و بدین وسیله، آرامش خاصی برای بیمار به وجود می‌آورند، کسانی را که دارای افسردگی شدید هستند، در غرفه های زرد رنگ بستری می‌نمایند و سپس به غرفه های قرمز می‌برند.همچنین از قدیم برای جلوگیری از ریزش مو، از رنگهای آبی استفاده می‌شده است و بدین جهت به بانوان و آقایانی که ریزش مو داشتند، استفاده از روسری آبی و کلاه آبی توصیه می‌شده است. تأثیر رنگ در داروها نیز نکته ای است انکارناپذیر، به نحوی که شرکتهای داروسازی، داروهای آرامش بخش را سرخ و آبی و داروهای سمی را به رنگ قهوه ای می‌سازند.

آگاهی از ویژگی های درمانی گوناگونی که به هر یک از رنگها نسبت دارد، کمک زیادی به گزینش درست آنها در جهت تهیه لوازم و دکوراسیون خانه و زندگی دارد.

از مجموع مسایل طرح شده بویژه آیات قرآنی، به این نتیجه می‌رسیم که رنگ، تاثیر شگرفی در عالم خلقت دارد.پس از این مقدّمات، می‌خواهیم به موضوع تأثیر رنگ در زندگی و اجتماع بپردازیم. بدین جهت برای آشنایی بیشتر به آثار و فواید رنگها می‌پردازیم.

 رنگ قرمز

قرمز رنگی است نیروبخش، محرک، هیجان آفرین، زیاد کننده حساسیتها، مرتب کننده اشتها و تنظیم کننده قوه هاضمه.

 این رنگ، افزون بر ایجاد احساس هیجان در بیننده، فعّالیت امواج مغزی را تحریک و ضربان قلب، تعریق و فشار خون را افزایش می‌دهد. از این رو اغلب افراد، در صورت استفاده فراوان از رنگ قرمز پیرامون فرد، احساس ناآرامی و هیجان می‌کنند، بدین جهت در فقه اسلامی، استفاده از لباس قرمز کراهت دارد و پزشکان هم استفاده از چراغ قرمز، نوشت افزار و رنگ قرمز را در محیط زندگی برای مدت طولانی تجویز نمی کنند، زیرا اعصاب را تحریک و آرامش روحی را از بین می‌برد و بر همین مبناست که رهبران دینی توصیه کرده‌اند، حتی المقدور از رنگ قرمز پرهیز شود، زیرا تعادل انسانی را از بین می‌برد و موجب حالت عصبانیت می‌شود.

پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «انّ الشیطان یحب الحمره فایاکم و الحمره و کل ثوب ذی شهره»، شیطان رنگ قرمز را دوست ‌دارد، پس بپرهیزید در جایی دیگر نیز آمده است:«ایّاکم و الحمره فانّها احب الزینه الی الشیطان»، بپرهیزید از رنگ قرمز که محبوبترین وسیله زینت است نزد شیطان .

 رنگ آبی

رنگ آبی، رنگی است معتدل، آرامش بخش و مسکن،. اگر از رنگ آبی حتی همیشه هم استفاده شود، ایجاد ناراحتی و خستگی       نمی کند، بخصوص آبی آسمانی، بدین جهت است که در بیمارستانهای روانی، از رنگ آبی یا از رنگهای متمایل به آبی یا بنفش استفاده می‌شود .کارشناسان آموزش و پرورش هم به دانش آموزان این نوع رنگها را توصیه می‌کنند.پزشکان نیز رنگ آبی یا رنگهای هم خانواده آن را برای کسانی که دارای هیجان زیادند و برای بیمارانی که درجه تبشان بالاست و کسانی که خواب کمتری دارند، توصیه می‌کنند و معتقدند کسانی که رنگ منتخبشان آبی است، افرادی محتاط، متین و دارای تعادل روحی کامل هستند. رنگ آبی، انسان را به خود جلب می‌کند، شاید بدین جهت است که در اروپا کسانی که برای گرفتن صدقه به مردم مراجعه می‌کنند، به دستور پاپ، از لباس آبی فیروزه ای استفاده می‌کنند.

  رنگ زرد

زرد، رنگی است فعال، به حدی که بیننده را از خود دور می‌کند، در تاریخ آمده امپراتورهای چین برای اینکه حریم خود را نسبت به مردم حفظ کنند، از رنگ زرد طلایی استفاده می‌کردند.

همان طور که پیشتر نیز آمد در قرآن و سوره «بقره» در داستان گاو بنی اسراییل، به رنگ زرد اشاره شده است. از این آیه مبارکه بصراحت می‌توان دریافت که این رنگ، در زندگی انسانها تأثیر فراوانی دارد .

رنگ زرد به زندگی صفا و جلا و طراوت و شادابی می‌دهد، در عین حال همین رنگ، برای برخی سبب ایجاد حزن و اندوه می‌گردد و در نهایت جسم و روح آنها را از حالت تعادل خارج می‌کند. بنابر آنچه در روایات آمده، امام علی(ع) در جنگها زره زرد می‌پوشید تا به وسیله یک مبارزه روانی، دشمن را از خود دور کند.

زرد، رنگی روشن و سرور آفرین و آرامش دهنده حالات عصبی است. همچنین به نوعی تحریک کننده فکر محسوب می‌شود. روان شناسان معتقدند اگر رنگ زرد منتخب و مورد علاقه کسی باشد، نشانه خلاقیّت و ابتکار و موفقیت شخصی وی در کار است.

روایات هم بیانگر این است که پیامبر(ص) از این رنگ برای لباس خود استفاده می‌کرده است.

زراره در روایتی آورده: امام باقر(ع) برای نماز خواندن با یکی از کودکان خود بیرون آمد، در حالی که جبّه زرد رنگ و عمامه ای از جنس خز و زرد رنگ و عبایی زرد به تن داشت.

ابی ظبیان نیز نقل می‌کند: جمعی در رحبه ای بودیم که امیرمؤمنان(ع) بر ما وارد شد در حالی که لباس زرد و خشنی به تن و نعلین زردی به پا داشت و عصای زرد کوچکی به دست داشت.

  سبز، رنگ بهشتی

رنگ سبز، مفرّح و آرامش بخش است. شاید به همین دلیل است که لباس بهشتیان در قرآن سبز معرفی شده است:«عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّواْ أَسَاوِرَ مِن فِضَّه وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَاباً طَهُوراً »،  یعنی: [بهشتيان را] جامه‌هاى ابريشمى سبز و ديباى ستبر در براست و پيرايه آنان دستبندهاى سيمين است و پروردگارشان باده‌اى پاک به آنان مى‌نوشاند.

در آیه ای چنین آمده است: « آنانند که بهشت هاى عدن به ايشان اختصاص دارد که از زير [قصرها]شان جويبارها روان است. در آنجا با دستبندهايى از طلا آراسته مى‌شوند و جامه‌هايى سبز از پرنيان نازک و حرير ستبر مى‌پوشند، در آنجا بر سريرها تکيه مى‌زنند. چه خوش پاداش و نيکو تکيه‌گاهى!

در آیه ای دیگر نیز آمده است: «مُتَّکِئِينَ عَلَى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَعَبْقَرِيٍّ حِسَانٍ »، یعنی : بر بالش سبز و فرش نيکو تکيه زده‌اند. با توجه به اینکه زندگی بهشتی دائمی و همیشگی است و از طرفی لباس بهشتیان سبز معرفی شده می توان به نکته ای پی برد که استفاده مداوم در لباس و محل کار و فعالیتهای شغلی از این رنگ ضرر و زیان ندارد بلکه اعتدال عصبی و روحی بوجود می آورد و اضطراب را دور می کند .

روان شناسان بر این عقیده اند که شخصی که خود این رنگ را انتخاب می کند، صمیمی و مهربان و دارای تعادل روحی است.آنها معتقدند که این رنگ، برای رفع افسردگی، تنش و گرفتگی های عضلانی و پایین آوردن فشار خون کمک می کند .

ادامه دارد...