به گزارش قدس آنلاین، با توجه به آنکه حج در کنار توجه به احکام عرفانی عظیم را نیز در خود جای داده است در گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا علم الهدی، استاد سطوح خارج حوزه علمیه قم و مولف کتاب "چشمه سار معرفت" درباره پیوند حج و عرفان گفتگویی انجام داده ایم که از نظرتان می گذرد:
بین حج و عرفان چه ارتباطی برقرار است، آیا می توان از اعمال و مناسک حج انتظار تبلور عرفان داشت؟حجِ عارفان چگونه است؟
در حج بحث تقسیم می شود بین احکام و عرفان؛ احکام اعم از مناسک و اعمال که حاجثی باید قربه الی الله انجام دهد و نیت خود را برای خدا خالص کند بدون هر گونه ریا و در کنار این نیت خالص دستور آن است که ابتدا عظمت حج را بشناسید و اهمیت این سفر را دریابید که به کجا سفر می کنید به سوی چه کسی می روید و از او چه بخواهید؟
باید توجه داشت مسائلی که در زندگی انسان رخ می دهد چه گوارا و ناگوار به اراده و مشیت الهی است او می خواهد بنده ای را هدایت کند و اسبابش را فراهم می کند مثل میهمانی در ضیافت الهی که از نعمت های معنوی بهره مند می شود و زمینه دریافت راه و سلوک معنوی و طی کردن طریق عارفان را به او می آموزد.
از این رو، عملا قبل از حج فرد باید خود را از بسیاری از رذایل اخلاقی دور کند مثل صفات زشت و ناپسند حتی باید اموالش را رسیدگی کرده و به خدا و مردم بدهکار نباشد.
با این آمادگی به ویژه آنکه حج به فاصله کوتاهی پس از رمضان است که روزه سبکی روح را رقم می زند، هایی فراهم می شود برای مرور گذشته و بعد دریابد به کجا می رود و برای چه؟! بتدریج متوجه می شود که به خدا نزدیک شده است و مقدمه این نزدیک شدن این است که عرفان حج را بیاموزد و بداند چگونه لبیک بگوید و راست بگوید، آیا هدف دارد یا نه به تبعیت از دیگران لبیک گفته و راهی شده است.
کسی که اخلاق و لباس پاکیزه دارد و برای ترک گناه بعد از حج از قبل قصد می کند که خدایا حال که مرا دعوت کرده ای من نیز گناهان را ترک می کنم.
از این رو، باید توجه داشت که عرفان حج مانند اعمال صوفیه نیست که می گویند اعمال زشت باشد اما قلب پاک باشد! حج از این جهت که هم قلب و هم عمل باید پاک باشد منحصر به فرد است و اگر هر دوی این دو رخ دهد عرفان حج متبلور شده است. چراکه نمی شود کسی بگوید من نماز نمی خوانم اما همیشه به طهارت توجه دارم!
بنابراین حج اگرچه اعمال است به حسب ظاهر اما عرفان است به حسب باطن. و حتی بیشتر از رمضان انسان استفاده معنوی می کند چراکه در ماه مبارک رمضان فقط از خوردن و آشامیدن فرد پیشگیری می کند اما ممکن است دست و زبان روزه نباشند اما در حج مجبور است بسیاری از چیزهایی که منجر به غفلت از یاد خدا می شود، را ترک کند.
بنابراین حقیقت عرفان حج ترک گناه است که اگر بی ریا باشد خدا نیز کمکش می کند اما اگر ریا کرد عملش فاسد می شود و فایده ای نخواهد داشت حتی اگر بسیار هم به حج برود.
با توجه به اینکه حج در عرفه به اوج می رسد پیوند عرفان حج و عرفه در چیست؟
امام صادق (ع) می فرمایند: "الحجٌ عرفه" یعنی کسی حاجی می شود که عرفه را بشناسد عرفه یعنی شناخت خدا و کسی که در عرفات است باید مشغول خدا باشد نه دنیا، همه مردم در عرفات در پی گمشده ای هستند و گاهی التفات دارند و گاهی نه مثل اینکه همه ما ادعای انتظار ولی عصر (ع) را داریم اما برای بسیاری از ما عادت شده است و اما عده ای منتظران واقعی اند و جستجو می کنند و می پرسند آیا امام زمان (عج) از ما راضی هستند یا نه؟
عارف بالله باید بنگرد که آیا حجش همان است که خدا خواسته است؟
در حج ما بسیاری را مشاهده می کنیم که در عمر خود انسی با خدا و عبادت نداشته اند اما به برکت حج این افراد نیز هدایت می شوند شاید هم بهتر از دیگران بفهمند چراکه اینها در حقیقت چوب گناهان خود را خورده اند و خجالتزده می شوند البته هستند کسانی که خود را بری از هر گناهی دانسته و حتی در مکه هم توبه نمی کنند یا بعضا گناهی که در ایران نمی کنند را در بازارهای مکه و مدینه می کنند!!!
بنابراین، اگر کسی بخواهد حج کند در عرفات مشخص می شود حتی اگر کسی بخواهد خود را امتحان کند و حال عبادت دارد یا نه لذا در برخی از سخنان ائمه (ع) و اقوال بزرگان آمده که روز قیامت وقتی سوال می شود حج رفته یا نه؟ اگر نرفته می گویند می توانی نصرانی یا یهودی محشور شوی اگر رفته باشد می پرسند در عرفات چه کرده ای؟ یعنی عرفات زمان انتظار برای نزول رحمت حق است و همین برای بنده کافی است اگر محقق شود و این عرفان همین است. یعنی عرفان آن نیست که در شعر و غزل خلاصه شود چراکه هیچ کدام از اینها حس و حال عرفات را ندارند.
چه پیوندی بین عید قربان و قربانی کردن با عرفان وجود دارد؟
چنانچه کسی عرفات باتوجهی داشته باشد و شب عید در بیابان مشعرالحرام حاضر می شود (مشعر به معنای شعورگاه است) دیگر آماده است در این شب از گناهان توبه کند در همان جا سنگ هایی را جمع می کند چراکه می داند فردا شیطان با تمام قوا به میدان می آید و باید به نماد شیطان سنگ بزند و او را در خود دور کند (البته الان نمادهای شیطان در عربستان سعودی تغییر کرده در حالی که قبلا به نماد شیطان پرستان سنگ انداخته می شد!) بالاخره امروز هم سنگی توسط حجاج با توجه انداخته می شود و بعد برای رضای خدا قربانی می کند که قرآن می فرماید: این برای خدا فایده ای ندارد ولیکن شما باید سختی کشیده و به جنگ شیطان بروید و بعد قربانی کنید به همان راهی که قبلا حضرات ابراهیم و اسماعیل (ع) رفتند و البته همه اینها باید برای بندگی خدا باشد.
خداوند می خواهد بندگان را در طاعت خود استوار ببیند، مکه شعار نیست، وقتی حاجی لبیک گفته و عریان شده و به طواف خانه خدا رفته و خستگی را تحمل کرده و از رضای خدا راضی شد خدا نیز گناهانش را پاک کرده و به او روحی می دهد که تا چهار ماه ملائکه به دستور خدا برایش گناهی نمی نویسند تا ببینند آیا ترک گناه می کند یا خیر؛ بنابراین این چهار ما بعد از حج خیلی مهم است تا واقعیت حج فرد مشخص شود.
در ماه های بعد از ذی الحجه ملائکه احوال حاجی را می پرسند اگر گناه کرد باید بداند چه کرده که حجش را زایل کرده و این یعنی عرفان حج.
باید توجه داشت که عید قربان زمان سبکی حاجی است به ویژه آنهایی که برای تسلیم و رضای خدا حج به جا آورده اند و خدا نیز ملائکه را نگهبان او قرار می دهد.
خلاصه کلام آنکه آنچه از عرفان حج باید گفته شود ترک گناه است و ترک گناه به ویژه در خلوت چراکه بسیاری در آشکارا گناه نمی کنند اما در خلوت شیطان بسیار به سراغ انسان می آید از این رو در روایات تنهایی مذمت شده است چراکه شیطان همراه انسان می شود.
خلاصه آنکه حج کاری می کند که شیطان از انسان بترسد چراکه با سنگ های او مواجه شده است اما اگر نمایشی باشد همان جا شیطان بر انسان غلبه می کند؛ عرفات، مشعر، منی و سایر اعمال آیات الله است و عظمت خدا در آن تبلور دارد، از این رو است که هیچ تجربه ای در زندگی با حج خانه خدا برابری نمی کند همچون زیارت امام حسین (ع) در کربلا؛ کنار کعبه همه رنج ها و غم ها از یاد می رود.
انتهای خبر/
نظر شما