WHO با انتخاب این شعار خواستار آموزش مردم به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماریها از طریق «خودمراقبتی» شده و از سیستم‌های سلامت جوامع خواسته با ارتقای آگاهی‌های بهداشتی جامعه آنها را به «مراقبت» از «سلامت» خود وادارد. ما نیز به همین منظور و همزمان با هفته حمایت از بیماران کلیوی با دکتر رضا مهدوی استاد دانشگاه علوم پزشکی، جراح و متخصص اورولوژی و فوق تخصص پیوند کلیه گفت و گویی انجام داده‌ایم تا درباره پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی و مراقبت از این عضو حیاتی بیشتر بدانیم.
عوامل مؤثر در بروز بیماری‌های کلیوی
دکتر مهدوی عوامل خطری را که در بروز بیماری‌های کلیوی مؤثرند و به نارسایی کلیه‌ها منجر می‌شوند برشمرده، می‌گوید: بیشترین عواملی که می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند دو بیماری «فشار خون» و «دیابت» است و متأسفانه بیشتر مردم از آن اطلاعی ندارند و وقتی با عوارض آن روبه رو می‌شوند از بیماری خودآگاه می‌شوند.
نارسایی کلیه در نتیجه کنترل نکردن فشار خون
استاد اورولوژی دانشگاه با تأکید بر کنترل فشار خون، اضافه میکند: در صورتی که فشار خون بالا باشد و کنترل نشود در درازمدت می‌تواند سبب آسیب کلیه، سفتی عروق کوچک داخل کلیه، کوچک شدن کلیه و در نهایت نارسایی و پیوند کلیه شود، از این رو توصیه می‌گردد افرادی که دچار اضافه وزن هستند وزن خود را کاهش دهند غذاهای چرب نخورند و ورزش کنند (ورزش‌های سبک و سنگین متناسب با توان) تا با فشار خون بالا و عوارض خطرناک آن روبه رو نشوند.
زنگ خطری به نام دیابت
جراح و فوق تخصص پیوند کلیه دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به یکی دیگر از عوامل خطر می‌افزاید: دومین زنگ خطر برای کلیه‌ها بیماری «دیابت» است که متأسفانه امروز با زندگی ماشینی و بی‌تحرکی افراد زیادی را گرفتار کرده و در کسانی که چاق هستند و زمینه ارثی دارند بیشتر بروز میکند.
وی با بیان این مطلب که بیماری دیابت افزون بر آسیب عروق پاها، عروق شبکیه چشم، عروق قلب، ناتوانی جسنی در آقایان و... می‌تواند به نارسایی کلیه و پیوند منجر شود، تصریح میکند: بیماران دیابتی برای جلوگیری از بروز آسیبهای جدی به کلیه باید افزون بر مصرف داروهای تجویزی بیماری خود را کنترل کنند تا به عوارض دیابت دچار نشوند. از این رو تغذیه مناسب، تحرک کافی و ورزش روزانه، پرهیز از استرس و کنترل مرتب قند خون به آنان توصیه می‌شود.
مراقب عفونتهای ادراری کودکان باشید
دکتر مهدوی عفونت ادراری و بویژه برگشت ادرار به کلیه کودکان را خطری جدی برای کلیه‌ها دانسته، می‌گوید: هر بار برگشت ادرار به کلیه سبب عفونت و نقص در کلیه می‌شود و با آسیبی که به این عضو وارد میکند می‌تواند موجب نارسایی کلیه‌ها در کودک شود.
بنابراین با مشاهده علایمی چون: رشد ناکافی، بی‌اشتهایی و نداشتن تغذیه خوب، درد و فشار هنگام ادرار، بد بو شدن ادرار، تب در بچه‌های کوچک و... حتماً به پزشک مراجعه و توسط متخصص وضعیت کلیه‌های کودک را بررسی کنند.
خانمهای باردار مراقب باشند
وی آزمایش عفونت ادرار را در هفته شانزدهم بارداری برای خانمهای حامله ضروری دانسته یادآور می‌شود: با توجه به اینکه عفونت ادرار در خانمهای باردار خطرناک است و می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در جنین شود، از این رو باید در چهار ماهگی از نظر عفونت ادرار مورد بررسی قرار گیرند و آزمایش‌های لازم را انجام دهند تا چنانچه عفونت وجود داشته باشد درمان شوند. همچنین افرادی که قطع نخاع شده‌اند و عفونت ادراری علامت دار بخصوص همراه با تب دارند باید درمان شوند.
سنگ کلیه و خطرات آن
فوق تخصص پیوند کلیه خاطرنشان میکند: هشت تا ده درصد مردم دچار سنگ کلیه می‌شوند که نیاز به درمان دارند.
وی می‌افزاید: سنگ کلیه اگر همراه با درد و سر و صدا باشد زود درمان می‌شود (معمولاً سنگهای ریز) در حالی که سنگهای بزرگتر معمولاً آرام و بی‌صدا هستند. اگر سنگ دو طرفه باشد یا همراه با عفونت می‌تواند سبب نارسایی کلیه شود و نارسایی کلیه نیز در صورت درمان نشدن به پیوند کلیه نیاز پیدا میکند. بنابراین سنگهای کلیه حتی اگر درد هم نداشته باشند باید درمان شوند، زیرا در غیر این صورت کلیه‌ها دچار نارسایی شد. در اغلب موارد به پیوند کلیه نیاز خواهد بود.
نفریت‌ها غیرقابل پیشگیری، اما قابل کنترل
این استاد جراحی اورولوژی دانشگاه، به نفریت‌ها اشاره کرده، خاطرنشان میکند: یکسری از بیماری‌های کلیوی قابل پیشگیری نیستند، اما قابل کنترل و درمان هستند از جمله «نفریت‌ها» که خود بدن در برابر افت نسج کلیه موادی می‌سازد که رفته رفته کلیه را چروکیده و بیمار میکند (در بیماران اتوایمیون) ولی اگر همین بیماری بهنگام تشخیص داده و درمان شود سیر بیماری کند شده و در بعضی موارد نیز با تولید آنتی بادی قابل درمان است.
از این رو مراجعه به پزشک متخصص و چکاپ‌های دوره‌ای برای پیشگیری از بروز بیماری‌های کلیوی ضرورت دارد و به آن توصیه و تأکید می‌گردد.
توصیه‌های پیشگیرانه «خودمراقبتی»
دکتر مهدوی در خصوص پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های کلیوی و «خودمراقبتی» به منظور جلوگیری از نارسایی کلیه توصیه میکند:
- فشار خون خود را کنترل کنید و در صورت نیاز به دارو طبق تجویز پزشک داروی خود را مرتب مصرف نمایید.
- کنترل قند خون را به طور مرتب انجام دهید و در صورت بالا بودن قند خون تست تحت نظر پزشک معالج باشید و طبق دستور پزشک عمل کنید.
- چنانچه در طول یکسال دچار سنگ کلیه شده‌اید کلیه سنگ ساز دارید و باید مراقبت‌های لازم را برای جلوگیری از سنگ سازی مجدد انجام دهید. بنابراین کسانی که کلیه سنگ ساز دارند بخصوص در آب و هوای خشک و تعریق زیاد، باید مایعات فراوان بنوشند. میزان مایعات مورد نیاز بدن تا حدی است که ادرار کاملاً شفاف و رنگ آن روشن باشد. (هر دو ساعت یک لیوان آب در روز) و موقع خواب نیز یک یا دو لیوان آب بنوشند، چون وقتی ادرار خیلی غلیظ می‌شود کریستالهای داخل لوله ادرار تشکیل شن ریزه داده و وقتی غلظت ادرار زیاد باشد کریستالها به هم می‌چسبند و تشکیل سنگ می‌دهند. اما اگر مایعات زیاد بنوشید کریستالها از هم جدا هستند و سنگ تشکیل نمی‌شود.
- با توجه به اینکه بعضی از موادغذایی سنگ‌ساز است از مصرف آن پرهیز کنید (نمک، مواد پروتئینی مثل گوشت قرمز و...)
- مواد پروتئینی به خاطر داشتن اسید اوریک زیاد می‌تواند PH ادرار را اسیدی کنند. و ادرار اسیدی کلیه را مستعد سنگ سازی میکند. بنابراین از مصرف نمک و گوشت قرمز و پروتئین زیاد پرهیز کنید.
نظر شما