از 14 اردیبهشت تا بیستم این ماه هفته جهانی ایمنی راهها با توجه ویژه به مراقبت از کودکان و دانش آموزان است . ضمن این که سازمان بهداشت جهانی از سال 2011 تا 2020 را به نام دهه اقدام برای ایمنی راهها  نام نهاد. در این بین کودکان به عنوان قشری آسیب پذیر هر روزه با سرویس های مدارس یا مهد کودک در شهر پر ازدحام مشهد و یا سایر کلان شهر ها تردد می کنند و به بار ترافیکی حاصل از عبور و مرور سایرین  اضافه می شوند لذا از این نظر که کاربران آسیب پدیر حوزه ترافیک تلقی میشوند,نیازمند توجه ویژه هستند اما آیا برای این دسته از کاربران حمل و نقل تعریفی جهت ایمنی و جلوگیری از وقوع حوادث احتمالی وجود دارد؟ در این خصوص پای صحبت دکتر اسماعیل آیتی استاد دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد و رییس مرکز تحقیقات ایمنی ترافیک دانشگاه مذکور که دکترای مهندسی سازه و دکترای مهندسی حمل و نقل و ترافیک خود را از انگلستان گرفته است نشستیم:

*چه استانداردهای ویژه ای برای سرویس های مدارس تعریف شده با توجه به این که  سرویس ها در یک پیک زمانی واحدِ صبح و عصر تردد می کنند و به موج ترافیک اضافه می شوند ؟ آیا اینها نیازمند استانداردهای خاص هستند؟

- سرویس های مدارس استاندارد خاصی در قوانین ایران ندارند فقط چون دانش آموزان و کودکان کاربران آسیب پذیر هستند و تجربه کافی در خصوص عبور و مرور پیدا نکرده اند و با قوانین آشنا یی لازم را ندارند , به طبع نیازمند مراقبت بیشتر هستند لذا از نظر من به عنوان متخصص ترافیک نه تنها سرویس مدرسه بلکه راننده سرویس هم باید از استاندارد های بالاتری برخوردار باشد. این استانداردها در خصوص راننده ها گذراندن مراحل آزمایش های سلامت جسمی , روحی و اجتماعی به اضافه آزمایشات فنی خودرو است. منتهی این معاینات هم جدید است و هم خوب اجرا نمی شود بنابراین باید به سلامت این خودروها اولویت داد.

البته ما باید به دنبال تضمین امنیت و سلامت تمام کاربران حوزه حمل و نقل باشیم منتهی کودکان و دانش آموزان به لحاظ این که در سنین حساس تری هستند, قطعا این استانداردها باید با شدت و حدّت بیشتری در مورد آنها دنبال شود.

* آیا ما از تجربیات و فناوریهای روز دنیا هم در این زمینه بهره گرفته ایم یا باز با اَنگ تهاجم فرهنگی از آنها دوری جسته ایم؟

- ما در خصوص مباحث اجتماعی و اقتصادی و فنی... از فناوریها و تجارب روز دنیا بهره می بریم. یکی  از آنها, تجارب علمی است و دیگری پیاده کردن تجارب دوره ای است که فاصله بین علم و اجرا را پر کرده و یافته های علمی را پیدا می کند تا ما در اجرا از آنها استفاده کنیم . در ایران ما در مرحله اول بسیار پیشرفته هستیم زیرا ایران در سالهای اخیر از نظر مقالات و پیشرفت های علمی  به دستاوردهای بالایی رسیده و در کشورها رتبه علمی ما ارتقا یافته است اما در بحث پیاده کردن نتایج تحقیق در جامعه متاسفانه ضعیف عمل کرده ایم. که دلایلی مختلفی داشته از جمله مشکلات اقتصادی یا آماده نبودن زیر ساخت های اجرای آن دستاورد های علمی و فنی .

اما باید توجه داشت که روی مبانی ایمنی ترافیک در دنیا و نیز در ایران کار شده , اما همانطور که گفتم آنطور که باید و شاید در اجرا از آن استفاده نشده است.

* دکتر تصور ما این است که آموزش و پرورش , شهرداری و رسانه ها به اضافه راهنمایی و رانندگی باید با هم هماهنگ شوند تا بتوانند قوانینی را در خصوص جلوگیری از حوادث احتمالی برای کودکان و دانش آموزان پیاده کنند. آیا در ایران این اتفاق افتاده؟

- یکی از راه های ارتقای بحث ایمنی ترافیک  برای عموم کاربران و بخصوص برای کودکان و دانش آموزان مدیریت واحد بر امر ترافیک است . چون مبحث ایمنی ترافیک یک موضوع چند بُعدی است و به سازمانهای زیادی مربوط می شود . در همین راستا چند سال پیش تحقیق جامعی صورت گرفته بود تحت عنوان " طرح جامع ایمنی ترافیک کشور" که در آن هم به این نتیجه رسیدند که یکی از معاونت های ریاست جمهوری بر همه سازمانهای مرتبط با امر ترافیک اشراف داشته و نظارت کند چون  اگر مثلا فقط وزارت راه  و شهرسازی فعلی بخواهد مسوول ایمنی ترافیک در کشور باشد کافی نیست بدین دلیل که صرفا بُعد راه ها را مد نظر قرار میدهد یا شهرداری تنها بُعد درون شهری را کنترل می کند و به همین صورت آموزش و پرورش یا پلیس و ... تک بُعدی به مساله می پردازند لذا نیازمند سازمانی هستیم تا همه اینها را با هم همسو کند تا بحث ترافیک و ایمنی به نتیجه برسد. در حالیکه ما سازمانی که بر تمام این سازمانها اشراف داشته باشد و بتواند موضوع ایمنی را متمرکز و هماهنگ کند نداریم  و شاید یکی از دلایلی که ما در امر ایمنی ترافیک خیلی موفق نیستیم نیز همین باشد .

در یک تحقیقی که دانشگاه فردوسی با همکاری پژوهشکده حمل و نقل وزارت راه انجام داد به این نتیجه رسیدند که 7 درصد تولید ناخالص ملی  کشور در تصادفات از بین می رود. به همین منظور یکی از راه های جلوگیری از این گونه حوادث و جلوگیری از صرف چنین هزینه هایی , هماهنگی های لازم بین دستگاه های مرتبط است .

البته در همین راستا سازمان ترافیک مشهد یک اتاق فکر ایجاد کرده تا متخصصان در آن جمع شده و به مباحث مربوط به ترافیک و مشکلات حاصل از آن بپردازند و هم فکری کنند.  در یکی ازجلساتی که من حضور داشتم صحبت از همراهی تمام ارگانها و ادارات مرتبط با ترافیک و ایمنی راه ها از قبیل اورژانس , دانشگاه , بهداشت و درمان  و... بود لذا اصل فکر وجود دارد و هماهنگی هایی هم گاه انجام می شود اما نه در سطحی وسیع که مد نظر است . در همین خصوص باید توجه داشته باشیم که حتی اگر اعضای اتاق فکر به جمع بندی هم برسند اجرایی کردن تصمیماتشان نیازمند ضمانت اجرایی است اما اگر سازمانی بر اجرایی شدن تصمیمات آنها اشراف و نظارت داشته باشد می تواند ضمانت اجرایی هم بیابد. با این حال ناگفته نماند که این هماهنگی گاه و بیگاه اتفاق می افتد اما باید همیشگی بوده و تداوم داشته باشد.

*طرح همیار پلیس کار خوبی بود که از همان کودکی رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی را در کودکان فرهنگ سازی می کرد اما بالاخره معلوم نشد چه سرانجامی یافت. در این زمینه دیدگاه شما چیست؟

- این یک بحث منطقی است که پلیس در برخورد با متخلفان نباید دست تنها باشد همه آحاد جامعه باید کمک کنند . الان اشکال بزرگی که هست این است که هر چه  مباحث را شفاهی برای آنها تعریف کنیم وقتی کنار والدین می نشیند و عدم اجرای قوانین را می بیند تمام گفته های ما بی اثر می شود . و من شنیده بودم در خانواده ها هم خیلی تاثیر گذار بوده ضمن این که این رفتار در کودکان درونی و پایدار می شد اما ظاهرا در حال حاضر اثری از آن دیده نمی شود.