قدر به معناى اندازه و تعیین است... حوادث جهان ... از آن جهت که حدود و اندازه و موقعیت مکانى و زمانى آنها تعیین شده است، مقدور به تقدیر الهى است. پس در یک کلام، «قدر» به معناى ویژگى هاى طبیعى و جسمانى چیزهاست که شامل شکل، حدود، طول، عرض و موقعیت هاى مکانى و زمانى آنها مى گردد و تمام موجودات مادى و طبیعى را در برمى گیرد.
امام رضا (ع) این موضوع را بخوبی تبیین کرده اند آنجا که از آن حضرت پرسیده شد: معناى قدر چیست؟ امام فرمود: « تقدیر الشىء، طوله و عرضه»؛ «اندازه گیرى هر چیز اعم از طول و عرض آن است.» (2) و در روایت دیگر، این امام بزرگوار در معناى قدر فرمود: «اندازه هر چیز اعم از طول و عرض و بقاى آن است.»(3)
اما در مورد وجه تسمیه این شب به « قدر» از حضرت امام رضا (ع)، روایت شده است که فرمود : ... َ و یُقَدَّرُ فِیهَا مَا یَکُونُ فِی السَّنَةِ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ مَضَرَّةٍ أَوْ مَنْفَعَةٍ أَوْ رِزْقٍ أَوْ أَجَلٍ وَ لِذَلِکَ سُمِّیَتْ لَیْلَةَ الْقَدْرِ...؛ رمضان ماهی است که در آن قرآن نازل گشته است و در این ماه به پیامبر(صلی الله علیه و آله) وحی شده و در آن شب قدر است؛ شبی که از هزار ماه بالاتر است. در آن شب هر کاری محکم و برقرار می شود و مسائلی که در طول سال از نیکی و بدی، سود و زیان، روزی و زندگی و مرگ وجود دارد رقم زده می شود و به همین جهت است که «قدر» نامیده شده است. (4)
و به بیانی دیگر هم فرمودند: «خداوند در شب قدر آنچه را که از این سال تا سال بعد پیش خواهد آمد، مقدّر می فرماید از زندگی یا مرگ، از خوب یا بد یا روزی. پس آنچه خداوند در این شب مقرر می کند، به حتم واقع خواهد شد.»(5)
از این رو یکی از مسائلی که نباید در شب قدر فراموش شود دعا است. دعا می تواند سرنوشت را تغییر دهد. در همین رابطه امام رضا (علیه السلام) فرموده اند: «گریزی از سرنوشت نیست، اما دعا برای آنچه پیش آمده و خواهد آمد سودمند است. دعا گاهی به پیشواز گرفتاری می شتابد؛ این دو تا روز قیامت با یکدیگر در کشمکش اند و دعا از تحقق بلاپیشگیری می کند»(6)
امام رضا علیه السلام در مورد وظایف مسلمین در این شب برای برخورداری از فضایل بی کران آن ، از پدرانش علیهم السلام، از حضرت امیرالمؤمنین على علیه السلام روایت کرده است که فرمود: پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم فرمودند: من أحیى لیلة القدر غفرت له ذنوبه ولو کانت عدد نجوم السمآء ومثاقیل الجبال ومکائیل البحار.؛ کسى که شب قدر را به شب زنده دارى بپردازد، گناهانش آمرزیده شود؛ گرچه به عدد ستارگان آسمان و وزن کوه ها و پیمانه دریاها باشد.(7)
پانوشتها:
1. مصباح المتهجّد: 853
2. المحاسن البرقى، ج1، ص 244
3. بحار الانوار، ج 5، ص 122
4. عیون اخبار الرضا, ج 2 , ص 116
5. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 133
6. تحفة الأولیاء، ج4، ص: 307.
7. وسائل الشیعة: 173/5
نظر شما