شب‌های قدر سرشار از فرصت‌های عبادی سازنده برای ماست که هر کدام آثار و ثمرات ارزشمندی را در زندگی ما جاری می‌کند، حجت الاسلام والمسلمین علیرضا پناهیان، استاد اخلاق و معارف اسلامی در گفت و گو با قدس از این فرصت‌های سازنده و بایسته‌های حفظ برکات این شب‌های عزیز می‌گوید:

* جناب آقای پناهیان! مهم‌ترین کارکرد سازنده حضور در مراسم معنوی شب قدر چیست؟

** حضور در مراسم و محافل مذهبی آثار و برکات بی‌شماری برای ما دارد که این آثار در مراسم مذهبی شب‌های قدر برای ما بیشتر خواهد بود. اما اگر بخواهیم به تفکیک آثار سازنده شب‌های قدر را بررسی کنیم، مهم‌ترین اثر آن فرصت توبه و بازگشت به سوی خداست. اگر بنده خدا بخواهد به خدا نزدیک شود، نخست از همه باید به توبه اهتمام داشته باشد و توبه به معنی ترک همیشگی گناه و پشیمانی از انجام معصیت است. در قرآن کریم بیش از 91 بار عبارت «غفور؛ بسیار آمرزنده» و پنج بار عبارت «غفار؛ بسیار بخشنده» تکرار شده است که البته در ادامه نیز خدای متعال در جای جای قرآن 107 مرتبه از «توبه و پذیرش توبه» سخن به میان آورده است. اما هدف از تکرار این عبارت‌ها در قرآن بسیار روشن است و خدای متعال در هر شرایطی انسان را به بازگشت به سوی خویش دعوت می‌کند و می‌فرماید: «كسى كه كار بدى انجام دهد، يا به خود ستم كند، سپس از خداوند طلب آمرزش نمايد، خداوند را آمرزنده و مهربان خواهد يافت.»

* یعنی خدای متعال از هر فرصتی برای بخشش بندگانش استفاده می‌کند؟

** همین طور است و جز این نباید از خدای کریم و رحیم انتظار داشته باشیم، همین که ما را به ماه رمضان می‌رساند، عنایت است و فرصت‌های مذهبی که پیش روی ما قرار می‌گیرد، بهانه ای برای بخشش ماست. ما باید قدر بدانیم و شب‌های قدر هم از این دسته مراسم مذهبی است که خدا سالی یک بار به ما فرصت می‌دهد که اگر هنوز گناهمان را نبخشیده، توبه کنیم، استغفار کنیم و از خدا بخواهیم ما را ببخشد و البته خدا بسیار آمرزنده و مهربان است و بی‌تردید باید امید بخشش در این محافل داشته باشیم.

* به مسأله رحمت خدای متعال و امیدواری برای بخشش اشاره کردید، گاهی اوقات پای صحبت برخی افراد که می‌نشینیم، می‌گویند خدا ما را نمی بخشد و گناه ما قابل بخشش نیست، پاسخ ما به این افراد چه باید باشد؟

** خدای متعال همواره در قرآن کریم بر وعده رحمت بی حساب خویش تأکید دارد، چنانکه در یکی از آیات قرآن آمده: «خداوند به آن‌ها كه ايمان آورده و عمل صالح انجام داده‌اند، وعده آمرزش و پاداش عظيمى داده است.» شاید این پرسش پیش بیاید که منظور از این آیه فقط بخشش انسان‌های مؤمن است که باید بگویم خداوند رحمان، رحمت خویش را سایه سار زندگی همه بندگان و مخلوقات خویش قرار داده و همه می‌توانند از رحمت الهی بهره ببرند، اما به شرطها و شروطها... شرط این است که خودشان با تمام وجود بخواهند در پناه رحمت الهی قرار بگیرند. خداوند کریم کوهی از گناه را به توبه و استغفار می‌بخشد و حتی اگر پرکاهی عمل صالح داشته باشیم، حساب می‌کند. پس نباید از رحمت خدا ناامید شویم و فکر کنیم مدت‌ها گناه کرده ایم و دنیا به آخر رسیده است. خدا بزرگ‌تر از فهم و درک ماست، اما باید برای ترک معصیت و بازگشت به خدا همت داشته باشیم و به قول معروف «گر گدا کاهل بود، تقصیر صاحبخانه چیست؟» پس باید در هر شرایطی به فضل خدا امیدوار باشیم و در مسیر توبه قرار بگیریم.

* در شب‌های قدر همه در کنار هم در محافل مذهبی قرار می‌گیریم و یکی می‌شویم، چه برکت ویژه‌ای در این شب‌ها برای بندگان خدا وجود دارد؟

** مهم‌ترین برکت این شب‌ها قرار گرفتن افراد فقیر و غنی در کنار هم است، شاید پیش از این شب‌ها چنین فرصتی کمتر پیش بیاید که همه با هر شرایط زندگی و طبقه اجتماعی و یا درجات روحی گوناگون کنار هم بنشینند و ساعتی خدا را صدا کنند. این از مزیت‌های دین و اعتبار معارف اسلامی است که فقیر و متمول در درگاه خدای متعال یکی هستند و این شب‌ها دیگر پست و مقام‌های دنیوی ارزشی ندارد و فقط درجه تقواست که انسان را بالا می‌برد. این شب‌ها بهترین فرصت خداشناسی است و اینکه بنده‌های خدا به نسبت عبادت و درجات روحی خود بالا می‌روند و دیگر هیچ مقام دنیوی تأثیری در تعیین مقدرات انسان ندارد. چه بسیار افراد فقیر و نیازمندی که در این شب‌ها اوج می‌گیرند و چه افراد متمولی که حتی شاید لیاقت حضور در این محافل معنوی را پیدا نمی کنند و این رو که می‌توانیم با تمام وجود، عدالت محض خدا را احساس کنیم و اینکه از نظر خدای متعال هیچ متمول و صاحب نام اجتماع بر بنده فقیر و بی‌نام و نشان جامعه برتری ندارد و زیباترین نشانه لطف الهی است.

* با توجه به اینکه فرصت‌های معنوی شب‌های قدر را پشت سر گذاشته ایم، چه کنیم که این حالات خوب معنوی در زندگی ما باقی بماند؟

** جاری ماندن معنویت‌های شب‌های قدر در زندگی ما مستلزم حفظ این برکات معنوی و روحانی است. همه ما حتما در شب‌های قدر با خدای خود عهد و پیمان‌های گوناگونی بسته ایم. نخست از همه باید به عهد خود با پروردگار متعال وفادار باشیم. نکته دیگر اینکه حالا که در دریای معنوی شب‌های قدر دلهای‌مان را شست‌وشو داده‌ایم، اجازه ندهیم که زنگار گناه این آیینه زلال را آلوده کند. شب‌های قدر فرصت یادآوری قیامت و وحشت آن لحظه‌هایی بود که در پیش رو داریم، اما یادمان باشد این لحظه‌ها را فراموش نکنیم و همیشه به یاد قیامت باشیم. یادمان باشد، خدا همیشه به ما لطف و عنایت دارد، پس بنده خوب و قابلی برای این خدای مهربان و بی مانند باشیم. یادمان باشد از رحمت خدا ناامید نشویم و همان طور که در شب‌های قدر با حسن نیت به بخشش خدا در مراسم احیا حاضر شدیم، در تمام لحظات زندگی به خدا همین خوش گمانی را داشته باشیم و بدانیم در هر شرایطی اگر به سوی او متوجه باشیم، ما را با تمام وجود می‌پذیرد، اما در رأس همه این برنامه‌ها برای حفظ برکات شب‌های قدر، ارتباط خودمان را با ولی و حجت غایب خدا حضرت ولی عصر(عج) حفظ کنیم و از این امام مهربان بخواهیم که دستمان تا قیامت از دامن مهر ایشان رها نشود. به یاد امام زمان(عج) باشیم تا مسیر زندگی ما به سمت فلاح و رستگاری باشد.