به گزارش قدس آنلاین به نقل از تبیان ، یکی از سوالاتی که ممکن است در رابطه با نعمت های خداوند متعال مطرح شود، غیرطبیعی و عجیب بودن آن هاست. از جمله نعمت هایی که خداوند متعال به یکی از پیامبران بزرگ خود عطا کرده و از آن در قرآن کریم نیز یاد می کند، نعمت گفتگو با حیوانات از جمله مورچه و پرندگان است.  چه توجیه معقولی در این رابطه وجود دارد؟

جایگاه عقل

قرآن کریم در آیات بسیاری، مردم را به تعقّل و تفکّر در آیات خود دعوت می کند. لذا هدف از ذکر بسیاری عجایب و شگفتی ها در قرآن، تشویق و ترغیب انسان ها به تفکّر است. می فرماید: «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُون  [نحل/44] و ما این ذکر [قرآن ] را بر تو نازل کردیم، تا آن چه به سوی مردم نازل شده است برای آنها روشن سازی و شاید اندیشه کنند!». شگفتی ها و عجایب غیرقابل باور مذکور در قرآن، نه تنها منافاتی با عقل سلیم ندارد، بلکه با توجّه به سرنخ هایی که در قرآن و یا در طبیعت و علوم تجربی و... وجود دارد، تعقّل انسانی را به تحرّک و پویایی می کشاند و انسان را در جهت تحقیق و پویایی هر چه بیشتر برای رسیدن به حقایق علمی و هدایت گر، سوق می دهد. مثل این که می فرماید: « یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخیلَ وَ الْأَعْنابَ وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ إِنَّ فی  ذلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ [نحل/11] خداوند با آن (آب باران)، برای شما زراعت و زیتون و نخل و انگور، و از همه میوه  ها می  رویاند مسلماً در این، نشانه روشنی برای اندیشمندان است.»

هیچ عقلی امکان صحبت کردن با حیوانات را رد نمی کند و گرچه گفتگوی حضرت سلیمان با مورچه و یا هُدهُد در قرآن ذکر شده است. امّا به این معنی نیست که دیگر امکان این کار وجود ندارد؛ بلکه ائمّه معصومین (علیهم السلام) نیز از این فضیلت و نعمت بزرگ بهره مند بودند و چه بسا با پیشرفت علم، بشر به این قابلیّت ممتاز دست یابد.

دریای علم

دریای علم، بی کران است و تا امروز، تنها قسمت بسیار کمی از آن کشف شده و نادانسته های انسان بسیار بیشتر از دانسته ها هستند. لذا در برخورد با هر قضیّه عجیب و غیرقابل باور باید این نکته را در نظر گرفت که عجیب بودن یک مطلب الزاماً به معنای غیر ممکن بودن آن نیست. چه بسا علمی است که ما نسبت به آن جاهل و غافل هستیم. قرآن کریم می فرماید: «وَ قَالَ یَأَیُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّیر [نمل/16] و گفت: ای مردم! زبان پرندگان به ما تعلیم داده شده». همان طور که واضح است خداوند متعال از گفتگوی با پرندگان به عنوان علم و دانشی نام برده که به حضرت سلیمان علیه السلام آموخته است. در تحقیق دانشمندان و محقّقان علوم جانورشناسی نیز هوش و درک حیوانات مختلف به اثبات رسیده است و در این رابطه هر روز حقایق عجیب و جدیدی نمایان می شود که بیان گر عمق دانش مخفی، درباره حیوانات است.

ظرفیّت یادگیری

یکی از لوازم یادگیری و دانش اندوزی، مسأله ظرفیّت فهم و حفظِ دانشِ مورد نظر است. به این معنی که برای یادگیری هر علمی نیاز به داشتن ظرفیّت و استعداد برای حفظ آن علم است. در توضیح این مطلب باید اول از همه دانست که سرچشمه همه علوم، خداوند متعال است. از طرفی، همه علوم از جمله علمِ گفتگوی با حیوانات، از نعمت های بزرگ الهی هستند. لذا فرمود:« وَ قَالَ رَبّ ِ أَوْزِعْنیِ أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتیِ أَنْعَمْتَ عَلیَ َّ وَ عَلیَ  وَالِدَی  [نمل/19] و گفت: "پروردگارا! شکر نعمت هایی را که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشته ای به من الهام کن "». نکته دیگر این که؛ همچنان که هر نعمتی برای هر کسی مفید و خیر نیست، هر علمی نیز برای هر کسی به مصلحت نخواهد بود؛ بلکه خداوند به تناسب توانایی و جایگاه هر کسی، علمِ درخور با او را عنایت می کند. به همین جهت، علوم غیرعادّی و بزرگ را تنها به اولیاء خاص خود عنایت می کند که در مسیر درست استفاده شود و مورد سوء استفاده قرار نگیرد. امیرالمومنین علیه السلام به ابن عبّاس فرمودند:« إِنَّ اللَّهَ عَلَّمَنَا مَنْطِقَ الطَّیْرِ کَمَا عَلَّمَهُ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ مَنْطِقَ کُلِّ دَابَّةٍ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْر [1] خداوند به ما زبان پرنده  ها را آموخته همان طور که به سلیمان بن داود زبان همه جنبنده  های بیابانی و دریائی را آموخت.»

همچنان که هر نعمتی برای هر کسی مفید و خیر نیست، هر علمی نیز برای هر کسی به مصلحت نخواهد بود؛ بلکه خداوند به تناسب توانایی و جایگاه هر کسی، علمِ درخور با او را عنایت می کند. به همین جهت، علوم غیرعادّی و بزرگ را تنها به اولیاء خاص خود عنایت می کند که در مسیر درست استفاده شود و مورد سوء استفاده قرار نگیرد.

عقل سلیم

استدلال های عقلی اگر بر پایه محکمی بنا نهاده نشود، ممکن است انسان را به نتایج غلط و انحراف ار حقیقت بکشاند. در رابطه با اعتقادات نیز باید ابتدا از توحید که اصل اوّلی اعتقادی است شروع کرد، و بعد از پرداختن به اصول دین به دنبال پیدا کردن استدلال برای بقیه مسائل رفت. لذا پایه گذاری اعتقادات بر مبنای شبهه های فرعی باعث تخریب و تشکیک در عقاید بنیادی خواهد شد. ائمّه اطهار (علیهم السلام) می فرمایند: « فَإِنَّ مَنْ یَبْنِی وَ لَا یَهْدِمُ یَرْتَفِعُ بِنَاوُهُ وَ إِنْ کَانَ یَسِیراً وَ إِنَّ مَنْ یَبْنِی وَ یَهْدِمُ یُوشِکُ أَنْ لَا یَرْتَفِعَ بِنَاوُهُ [2] هر کس ساختمانی بنا می  کند، آن را خراب نمی  سازد و آن ساختمان بالا می  رود، ولی اگر کسی می  سازد و خراب می  کند ساختمان بالا نخواهد رفت ». با این توضیحات، اصل تحقیق در ارتباط با سوالاتی از این دست، اگر باعث تحکیم اعتقادات اساسی اسلامی باشد بسیار مطلوب است. امّا اگر به جهت فرار از اصول دینی باشد، به مثابه تلاش برای تخریب ساختمان عقیدتی خود است که شالوده اصلی هر انسانی را تشکیل می دهد.

نتیجه این که؛ هیچ عقلی امکان صحبت کردن با حیوانات را رد نمی کند و گرچه گفتگوی حضرت سلیمان با مورچه و یا هُدهُد در قرآن ذکر شده است. امّا به این معنی نیست که دیگر امکان این کار وجود ندارد؛ بلکه ائمّه معصومین (علیهم السلام) نیز از این فضیلت و نعمت بزرگ بهره مند بودند و چه بسا با پیشرفت علم، بشر به این قابلیّت ممتاز دست یابد.

پی نوشت ها:
[1]. علّامه محمّدباقر مجلسی، بحار الأنوار(ط-بیروت)، ج 27، ص264.
[2]. همان، ج 67، ص286.