کشور مطابق آمار و ارقام در سال 1401، نه تنها بنزین مصرفی داخل را تامین کرده بلکه از طریق صادرات این فرآورده درآمد ارزی کسب کرده است. اما بعد از گذشت دوسال کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند در سال 1403 حدود 3 میلیارد دلار معادل 120 هزار واردات بنزین خواهیم داشت. این تشدید واردات و در واقع ناترازی بنزین دولت را ملزم کرده که اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدتی را در این زمینه درنظرگرفته و اجرایی کند.

اگرچه عوامل بسیاری در ایجاد این ناترازی نقش داشته اما مصرف بالای خودروهای تولید داخل نقش پررنگتری ایفا کرده است. از این رو کارشناسان معتقدند اصلاح موتور خودروهای تولیدی، دوگانه‌سوز کردن خودروهای فعال در صنعت حمل‌ونقل و واردات خودروهای برقی به عنوان پیشنهاداتی اساسی برای حل ناترازی بنزین مطرح است.

برقی‌سازی حمل‌ونقل کشور یک راه‌حل بلندمدت است

آن طور که حسن کریمی سنجری مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صمت، اعلام کرده است وزارت صمت برنامه‌ریزی کرد که حدود ۱۰۰ هزار دستگاه تاکسی برقی، ۴۰۰۰ دستگاه اتوبوس برقی و قریب به ۴۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت برقی را بتواند در یک بازه‌ زمانی سه تا پنج ساله وارد کشور کرده و گسترش دهد.

با این حال سید حمید قریشی کارشناس حوزه انرژی ضمن اینکه بر حرکت کشور به سمت برقی‌سازی حمل‌ونقل به عنوان یک راه‌حل میان‌مدت یا بلندمدت تاکید کرد، در مورد پیشنهادات دوگانه‌سوز کردن حمل‌ونقل و اصلاح موتورخودروهای بنزینی برای حل ناترازی بنزین تشریح کرد: در حال حاضر متاسفانه فقط از نیمی از ظرفیت سی ان جی در کشور استفاده شده و در زمینه ال پی جی هم اقدام موثری صورت نگرفته که قطعا باید از این ظرفیت‌ها به نحو احسن استفاده شود و اصلاحاتی از این دست در صنعت خودرو رقم بخورد. اما در زمینه اصلاح خودروهای بنزینی ظاهرا هیچ نهادی توان ایستادن مقابل خودروسازان داخلی را ندارد و از طرفی باید درنظر گرفت که فرآیند الزام خودروسازها به تولید موتورهای کم مصرف بسیار آهسته خواهد بود.

هزینه پیمایش یک کیلومتر خودروی برقی یک سوم بنزینی

این کارشناس انرژی در ادامه افزود: در دنیا، استفاده از انرژی برق در حمل‌ونقل بیشتر از منظر افزایش تمایل تولیدکننده و مصرف‌کننده به برقی‌سازی مطرح است. اما در کشور ما باتوجه به اینکه مصرف بنزین در حال حاضر اوضاع جالبی نداشته، از طرفی انرژی بنزین برای ما بسیار گران‌تر از انرژی برق تمام می‌شود و ارزش بالاتری هم دارد، نهایتا برقی‌سازی حمل‌ونقل یک مزیت اقتصادی محسوب می‌شود. در واقع با درنظرگرفتن مصرف گران‌قیمت‌ترین برق تولیدی کشور یعنی برق خورشیدی، باز هم هزینه پیمایش یک کیلومتر خودروی برقی، حدود یک دوم یا یک سوم این هزینه در مقایسه با پیمایش خودروی بنزینی است و این می‌تواند نقطه عزیمتی برای توسعه برقی‌سازی باشد.

وی تاکید کرد: دولت باید بتواند در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و از مکانیزم‌هایی مثل قانون 12 رفع موانع تولید و امثالهم به عنوان مشوق استفاده کند. البته باید زیرساخت‌های برقی که هزینه‌بر هم هستند همزمان توسعه داده شود.

وی گفت: بطور کلی روش‌های تولید برق بسیار متنوع است از جمله با استفاده از گاز طبیعی، زیست توده، خورشید، باد و آب می‌توان برق تولید کرد. انرژی الکتریکی قابلیت انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و در نتیجه بنظر می‌رسد می‌تواند جایگزین بنزین باشد در حالی که برای سوخت بنزین نهایتا یک یا دو جایگزین از جمله سی‌ان‌جی و ال‌پی‌جی می‌توان بیان کرد. سوخت جایگزین از طریق برق یا گاز بسیار اهمیت دارد و تمرکز بر برقی‌سازی و دوگانه‌سوز کردن صنعت حمل‌ونقل فرصت مهم حل ناترازی بنزین باید در دستور کار قرار گیرد.

شروع برقی‌سازی از اتوبوس‌های برقی و حمل‌و نقل عمومی

قریشی ضمن بیان اینکه آینده حمل‌و نقل در دنیا استفاده از خودروهای برقی خواهد بود و ما نیز باید به این سمت حرکت کنیم خاطرنشان کرد: در زمینه برقی‌سازی ابتدا باید از اتوبوس‌های برقی و حمل‌و نقل عمومی آغاز کرد، در ادامه موتور سیکلت‌ها و خودروهای سواری به این فرآیند وارد شوند. باید توجه داشت که شبکه برق در همه‌جا حتی در پارکینگ منازل در دسترس است، بنابراین نیازی به توسعه یک شبکه جدید نداریم و می‌توان خودروهای برقی را با شارژهای پارکینگی و ارزان‌قیمت شارژ کرد به علاوه آلایندگی در محل صفر خواهد شد.

او  سخنانش خطاب به مسئولان این حوزه گفت: اکنون زمان حرکت به سمت برقی‌سازی حمل‌ونقل است چرا که وزیرصمت و شهردارتهران به دنبال تحقق این امر هستند، آلودگی هوا و مصرف بنزین هم اوضاع خوبی ندارد و مجلس هم در این زمینه همراه خواهد بود از این رو یکسال پیش‌رو بهترین فرصت برای برقی‌سازی کشور است کمااینکه کارهای کوچکی تاکنون آغاز شده است.

جلوگیری از ناترازی بنزین و تاکید بر رفع  مشکلات موتور خودروهای تولیدی

محمد کعب عمری نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار قدس با اشاره به راهکارهای جلوگیری از ناترازی بنزین و تاکید بر رفع  مشکلات موتور خودروهای تولیدی در داخل کشور، گفت: بهینه سازی مصرف سوخت یکی از روش های جلوگیری از ناترازی بنزین در کشور قلمداد می شود.

این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه متاسفانه خودروهای داخلی به اصطلاح زیاد می سوزانند، تاکید کرد: خودروهای داخلی به جای ذخیره 50 لیتر بنزین تنها می توانند 30 لیتر را ذخیره کنند و این موارد باید اصلاح شود و دولت و خودروسازان باید در این بخش اعتبارات لازم را تخصیص دهد.

کعب عمیر عضو کمیسیون فرهنگی بیان کرد:همچنین ما باید به سمت تولید خودروهای برقی و هیبردی حرکت کنیم این در حالی است که علی رغم شعارهایی که وزارت صمت داده، تاکنون در این بخش فعالیتی صورت نگرفته است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: باید در راستای کاهش مصرف بنزین بر روی بهینه سازی مصرف انرژی و همچنین اصلاح موتور خودروهای داخلی کار کرده و مشکلات انها را برطرف کنیم تا مصرف این خودروها کاهش پیدا کند. باید برای حل معضل ناترازی بنزین بر تنوع بخشیدن به سبد سوختی و تولید خودروهای با کیفیت تاکید کنیم و به این سمت حرکت کنیم.

این عضو کمیسیون فرهنگی تاکید کرد: در حال حاضر در تولید بسیاری از خودروهای خارجی نیز شرایط بدین نحوه است و تولیدکنندگان این خودروها سعی دارند در قالب رقابت صورت گرفته،  مصرف خودروهای تولیدی خود را پائین آورده و استاندارهای آلایندگی خودروها را نیز لحاظ کنند که متاسفانه این موارد در کشور ما به درستی اعمال نمی شود.

چند راهبرد کلیدی برای مقابله مؤثر با  چالش امنیت انرژی

فرشاد جامع کارشناس انرژی نیز در این باره به خبرنگار قدس گفت: در حالی که اقدام‌های کوتاه‌مدت مانند در نظر گرفتن سقف مصرف و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی بنزین ضروری است، تمرکز باید به سمت پایداری بلندمدت و امنیت انرژی در سطح کلان تغییر کند. با اولویت دادن به اصلاح سبد سوخت و کاهش وابستگی به بنزین، ایران می‌تواند انعطاف‌پذیری انرژی خود در حوزه سوخت خودروهای سواری را افزایش دهد و به آینده انرژی پایدارتر کمک کند.

وی تاکید کرد: موضوع عدم تعادل بنزین در ایران نیازمند یک رویکرد جامع و راهبردی برای اصلاح سبد سوخت کشور است. ایران با پذیرش سوخت‌های جایگزین، ترویج شیوه‌های کارآمد انرژی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های حمل‌ونقل پایدار، می‌تواند وابستگی خود به بنزین را کاهش دهد، امنیت انرژی را افزایش دهد و راه را برای چشم‌انداز انرژی انعطاف‌پذیرتر و پایدارتر هموار کند. 

وی درباره اهمیت حل پایدار معضل ناترازی بنزین اظهار کرد: چندین راهبرد کلیدی را می‌توان برای مقابله مؤثر با این چالش به کار گرفت. نخست، استفاده از وسایل نقلیه دوگانه سوز که با بنزین و سوخت‌های جایگزین مانند گاز طبیعی یا برق کار می‌کنند، می‌تواند مصرف بنزین را به میزان قابل توجهی کاهش و انعطاف‌پذیری سوخت را افزایش دهد. دوم، باید به سمت سرمایه‌گذاری در تولید و پذیرش خودروهای برقی گام برداریم که نه‌تنها می‌تواند وابستگی به بنزین را کاهش دهد، بلکه به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند. سوم، اصلاح سهمیه و قیمت بنزین به نحوی که بنزین به هر نفر اعطا شود. بازنگری در سهمیه بنزین به ازای هر نفر براساس الگوی مصرف و معرفی قیمت‌های متفاوت برای مصرف بیش از حد می‌تواند انگیزه‌ای برای شیوه‌های مصرف سوخت مسئولانه باشد. گسترش استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند سوخت‌های گازی و برقی نیز می‌تواند به تنوع بخشیدن به سبد سوخت ایران و کاهش آسیب‌پذیری کشور در برابر اختلالات عرضه بنزین کمک کند.